ÇOCUK GELİŞİMİ - Deneme Sınavı - 10

Psikanalitik kuram, bireyin çocukluk döneminden başlayarak belirli gelişim basamakları içinde kendi cinsiyet rolüne uygun davranışları kazandığını ve bir cinsel kimlik geliştirdiğini ileri sürer. Doğru cevap C'dir.

Freud, bu doğrultuda, fallik dönemde çocukla anne-babası arasında yoğun sevgi ilişkileri gözlenir. Kendi cinsiyetinden olan ebeveynlerine karşı hissettikleri yarışma ve düşmanlık duyguları ile birlikte, onlarla kurdukları özdeşimleri içeren erkek çocuklarda “Oedipus kompleksi” ve kız çocuklarda “Elektra kompleksi” yaşanır diye belirtmiştir. Doğru cevap D'dir.

Freud’a göre, çocukta cinsel gelişim her biri bir önceki dönemin üzerine kurulan ve bir önceki dönemden etkilenen beş farklı
dönemde gerçekleşir. Bunlar oral, anal, fallik, latent ve genital dönemlerdir. Doğru cevap C'dir.

Kohlberg’in bilişsel gelişim teorisine göre, çocuklar üç aşamadan geçerek cinselliği öğrenir. Bunlar; “Temel cinsellik kişiliği”, “Cinsel denge” ve “Cinsel korunum”dur. Doğru cevap B'dir.

Cinsel Eğitim bireyin fiziksel, duygusal ve cinsel gelişimini anlamasına, olumlu bir kişilik kazanmasına, başkalarının haklarına, görüş ve davranışlarına karşı saygılı bir bakış açısı edinmesine ve cinselliğe karşı olumlu davranış biçimleri geliştirmesine yönelik bir eğitimdir. Doğru cevap A'dır.

Cinsel gelişimin değerlendirilmesinde, aile, akran, öğretmen gibi birçok etkene ilişkin özelliklerin bütüncül bir yaklaşımla ele alınması gerekir. Doğru cevap D'dir.

Cinsel olgunluk üzerinde beslenme, doğa ve iklim koşulları gibi faktörler etkili olabilmektedir.

Kişinin biyolojik cinsiyetinden bağımsız bir şekilde, kendisini kadın veya erkek olarak algılaması veya hissetmesi anlamına gelir. Genellikle kişinin cinsel kimliği, biyolojik cinsiyet özellikleri ile uyumludur. Bir diğer anlatımla, kişi biyolojik olarak kadınsa kendini kadın olarak, erkekse kendini erkek olarak algılaması beklenir. Bu durumun aksine, bazı durumlarda bireyin biyolojik olarak kadın veya erkek olması durumu ile cinsel kimlik algısı arasında farklılıklar söz konusudur.

Bireylerin gelişiminde “androjen” hormonu erkeksi ve “östrojen” hormonu kadınsı özelliklerin daha fazla olmasını sağlar. İster erkek olsun, ister kadın; her bireyde androjen ve östrojen hormonları değişik oranlarda bulunur. Dolayısıyla, her insan farklı derecelerde olmak üzere hem erkek hem kadın cinsellik özelliklerine sahiptir. Dökmen’ e (1999) göre, bireyin hem erkeğe hem de kadına ait özellikleri taşıması “androjen” cinsellik yapısı olarak tanımlanır. Örneğin; androjen bir erkek veya kadın hem erkeksi atılganlık, hem de kadınsı şefkatlilik özelliklerini taşıyabilir. Benzer şekilde, böyle bir birey hem dominant olabilir, hem de başkalarının ihtiyaç ve duygularına hassasiyet gösterebilir.

Psikanalitik kuram, bireyin çocukluk döneminden başlayarak belirli gelişim basamakları içinde kendi cinsiyet rolüne uygun davranışları kazandığını ve bir cinsel kimlik geliştirdiğini ileri sürer. Bu kurama göre, insan “libido” adı verilen cinsel nitelikteki güçlü bir enerji ile doğar, ancak bu enerji yetişkinlikteki gibi cinsel organlarda toplanmaz. Bu enerji, genel ve amaçsızdır; bedenin bütününden elde edilir.

Fallik dönemde çocuk cinsel organının değişik bir haz taşıdığını anlamaya başlar ve bu yüzden cinsel organ çocuk için en önemli cinsel bölge haline gelir. Bu dönemde kendi cinsel organıyla ilgilenir ve bunun etkisiyle başkalarının cinsel organlarını merak eder. Üçüncü yaşın sonlarından-beşinci yaşın sonlarına kadar olan evreyi kapsayan fallik dönemde, erotik ilgi ve dürtüler cinsel organlara ve işlevlere odaklanmaktadır.

Erkek çocuklar bütün insanların penisinin olduğunu zannedebilir ve kızların cinsel organını gördüklerinde aradaki farklılıktan dolayı kendi cinsel organıhakkında kaygılanarak haz duyduğu cinsel organını kaybedeceği korkusuna kapılabilir. Freud, bu korkuyu “hadımlaştırılma (kastrasyon) kompleksi” olarak adlandırır.

Sosyal öğrenme kuramının önemli temsilcisi olan Bandura, çocukların anne-babalarının çocuk bakma, yemek yeme, konuşma, yürüme ve giyinme biçimini yansıtan davranışları seçerek taklit ettikleri görüşündedir. Buna göre; erkek çocuk babasını gözlemleyerek erkek gibi olmayı ve kız çocuk annesini gözlemleyerek kadın gibi olmayı öğrenir.

İlk altı yaşta göreceli olarak yoğun bir şekilde var olan cinsel ilgi, ilkokul yılları içerisinde oldukça azalmıştır. Bu yıllar içerisinde çocuk cinsel dürtü ve fantezilerini geride bırakır ve düşüncelerini okuldaki etkinliklere yöneltir. Çocuklarda altı-yedi yaşına kadar cinsel kimlik gelişir ve kökleşir.

Nereden geldiklerine dair soruları karşısında, onlara “Bebeğin annenin karnında özel bir torbada veya yuvada büyüdüğü” söylenebilir. Bebeğin büyüdüğü yeri öğrendikten sonra, nereden ve nasıl çıktığını sorması olasıdır. Bu soru karşısında, sade bir dille ve açık bir şekilde yanıt verilmesi uygundur. “Bebek iyice büyüyünce, doktor veya ebe yardımıyla, annenin bacakları arasındaki açıklıktan doğar” gibi bir ifade kullanılabilir.

Cinsel Denge: Çocukların cinsiyetlerinin her zaman aynı kalacağını ve kız veya erkek olarak, oldukları cinsiyette büyüyeceklerini anladıkları aşamadır.

Cinsel Olgunluk; insanın üreme sisteminin sağlıklı döl üretebilecek düzeye gelmesidir. Cinsel olgunluğa erişme döneminin başlangıcı biyolojik ergenliğin başlamasıdır. Bir bakıma cinsel olgunluk, bedenin büyümesine ilişkin bir kavramdır ve cinsel gelişimin en önemli kesimidir. Cinsel olgunluk, doğal bir ortamda ve baskıdan-kısıtlamalardan uzak olduğunda kendiliğinden gelişimini sürdürür. Cinsel olgunluk üzerinde beslenme, doğa ve iklim koşulları gibi faktörler etkili olabilmektedir. Genellikle sıcak çöl ikliminin ve yetersiz beslenmenin daha erken cinsel olgunluğa ulaştırdığı ifade edilmektedir. Ayrıca ailede anne-babanın, okulda öğretmenin davranışları ve çocuğa yapacağı etki ve telkinler, çocuğun cinsel olgunlaşmasında önemlidir.

Döllenme anında organizmanın cinsiyeti kesin olarak belirlenir. Embriyonun gelişmesi sırasında iç salgı bezlerinin ve hormonların etkisiyle beşinci-altıncı haftadan sonra dişi/erkek olarak organizmanın niteliği şekillenir. Bireylerin gelişiminde “androjen” hormonu erkeksi ve “östrojen” hormonu kadınsı özelliklerin daha fazla olmasını sağlar.

Libidonun ağız çevresinde yoğunlaştığı oral dönemde, bebeğin sağlıklı kişilik geliştirebilmesinde dış desteğe ihtiyaç vardır. Bebeğin bakım ve beslenmesi yanında, anne sevgisini hissetmesi ve duygusal doyumu yaşaması gerekir. Bu aşamada bebeğin en çok sevdiği ve aradığı şey annesinin memesidir. Emme güdüsünün yeterince doyurulmaması durumunda, çocukluk ve yetişkinlikte aşırı iştahlılık ve şişmanlık gibi ağızla doyuma ilişkin çeşitli problemlerin yaşanma olasılığı yüksektir. Freud, yetişkinlikte görülen parmak emme, tırnak yeme, sigara içme, alkol kullanma gibi alışkanlıkları oral döneme bir saplantı olarak açıklar.

Oedipus kompleksi, erkek çocuğun bir şekilde annesine karşı cinsel bir yakınlık beslemesi ve bunun kabul edilemez bir durum olması nedeniyle de babası tarafından cezalandırılacağı kaygısını yaşamasıdır. Elektra kompleksi ise kız çocuğun belirgin bir şekilde babaya ilgi duyması ve bundan kaynaklı anneye karşı korku geliştirmesidir. Bu komplekslerin başarılı bir biçimde çözümlenebilmesi için, çocuğun aynı cinsten ebeveynle özdeşim kurarak onun cinsel rolünü içselleştirmesi gerekir. Bunun başarılmasıyla birlikte, karşı cinsten uygun bir partner arayışına yönelmeleri söz konusu olur.