ÇOCUK GELİŞİMİ - Deneme Sınavı - 1

Ahlak; huy, karakter, hal ve hareket tarzı gibi anlamlarına gelir, bir grup davranış kuralını ve toplumsal bir hayat tarzını ifade eder.

Ahlaki yargı, davranışların doğru ya da yanlış olup olmadığının belirlenmesinde önemli bir etkiye sahiptir

Ahlak gelişimi birçok etkenin etkisi altında devam eden bir süreçtir. Bireyin ahlakı üzerinde etkili olan etmenler, aynı zamanda onun ahlaki olgunluk düzeyini etkileyen ve belirleyen etmenlerdir. Ahlak gelişiminde kişilik yapısı, aile ortamı, akran etkileşimi, eğitim ve kültür etkili olmaktadır.

Freud’a göre zihnin üç sistemi id, ego ve süperego şu şekilde etkileşir: Beş yaşındaki bir çocuk bir diğer çocuğun oynadığı oyuncağı elde etme dürtüsüne sahiptir. İd, bu çocuğu o oyuncağı alıp kaçmaya sevk ederken, ego çocuğu bu davranışı ertelemeye yönlendirir; çünkü bu davranışı gerçekleştirmek için zamanlama doğru değildir ve oyuncağı kullanan çocuk kendisinden yaşça daha büyüktür (ve daha iridir) ve oyuncağı vermemek için direnebilir. Dahası, oyuncakla oynayan çocuğun etrafında bir öğretmen dolaşır. Bu sırada süperego, çocuğu önemli toplumsal kurallar konusunda bilgilendirir. Süperego ona, herhangi bir eyleme girişmemesi için ‘iyi bir çocuk olmanın’ gereği olan paylaşma ve sırayla oynamayı hatırlatır.

Freud’un görüşüne göre ahlak gelişimi altı yaşında büyük ölçüde tamamlanır

Süperegodaki ‘yapılmayacaklar’ listesindeki herhangi birinin ihlal edilmesi suçluluk duygusu yaratır.

Süperegodaki ‘yapılacaklar’ listesindeki herhangi birinin ihlal edilmesi utanç duygusu yaratır.

Sosyal öğrenme kuramcıları çocukların ahlaki davranmayı büyük ölçüde model alma yoluyla öğrendiklerine inanır.

Birinci evre olan ‘Dışsal Kurallara Bağlılık Evresi’ ortalama olarak sekiz yaşından küçük çocukları ifade eder

Kolhberg, ahlaki akıl yürütmede üç temel düzey olduğunu ve her düzeyin iki evreden oluştuğunu öne sürmüştür. Bu düzeyler ve her düzey içinde yer alan evreler aşağıda ayrıntılı olarak açıklanmış ve de özetlenmiştir. I. Gelenek Öncesi Düzey 1. İtaat ve ceza eğilimi evresi 2. Saf çıkarcı eğilim evresi II. Geleneksel Düzey 3. İyi çocuk eğilimi evresi 4. Kanun ve düzen eğilimi evresi III. Gelenek Sonrası Düzey 5. Sözleşme ve yasaya uygunluk eğilimi evresi 6. Evrensel ahlaki ilkeler eğilimi evresi

Ahlaki bilgi ahlaki değerlerin farkında olmayı, ahlaki muhakemeyi ve karar vermeyi içerir.

Empati kurma yeteneği sayesinde birey; başkalarının duygu, düşünce ve davranışlarını anlayabilir, kendini onların yerine koyarak, onları oldukları gibi kabullenebilir ve davranışlarına saygı gösterebilir cümlesindeki boşluğa aşağıdaki terim veya kavramlardan  hangisi gelmelidir ?

 Çocuklarına söz hakkı verme Demokratik anne-babaların özelliklerindendir.

“Freud’a göre zihnin üç sistemi şu şekilde etkileşir:, beş yaşındaki bir çocuk bir diğer çocuğun oynadığı oyuncağı elde etme dürtüsüne sahiptir. İD, bu çocuğu o oyuncağı alıp kaçmaya sevk ederken, EGO, çocuğu bu davranışı ertelemeye yönlendirir; çünkü bu davranışı gerçekleştirmek için zamanlama doğru değildir ve oyuncağı kullanan çocuk kendisinden yaşça daha büyüktür (ve daha iridir) ve oyuncağı vermemek için direnebilir. SÜPER EGO ona her hangi bir eyleme girişmemesi için ‘iyi bir çocuk olmanın’ gereği olan paylaşma ve sırayla oynamayı hatırlatır.”

“Ahlakı kendine özgü bir gelişim seyri olarak görmez. Anne-babalar, ahlaki açıdan kabul edilen davranışlar sergileyen çocuklarını överler, böylece de ödüllendirmiş olurlar.Çocuklar,ahlaki açıdan yanlış davranışlar sergilediklerinde cezalandırılırlar. Bunun sonucunda da çocukta kabul edilebilir davranışlar çoğalırken, kabul edilmeyen davranışlar azalır”şeklinde açıklanan Ahlak Gelişimine Yönelik Kuram Sosyal Öğrenme Kuramıdır.

Piaget’e göre 6 yaşın  altındaki çocukların kuralları yoktur ve kural kavramı olmadığından bu dönemde ahlaktan söz etmek zordur.

Piaget ,6 yaşındaki çocuklara akşam yemeğine giderken kazara onbeş bardak kıran Gizem ve  reçel çalarken bir tek bardak kıran kötü niyetli Kazım ile ilgili bir öykü anlatmış , bu iki çocuktan hangisinin daha kötü olduğunu sormuştur. Çocuklar “Gizem  suçludur” derse, Piaget’e göre bu çocukların bulunduğu ahlak gelişim dönemi   "Dışsal kurallara bağlılık" tır.

Kohlberg’in Ahlak Gelişim Kuramına göre ahlaki akıl yürütmede dört-beş yaşlarında , ben merkezci  bir bakış açıcı hakim olan çocuklar  "İtaat ve ceza eğilimi evresinde" dir.

Kohlberg’in kuramının kadınlardaki ahlak gelişimini  temsil etmediğini  savunan kuramcı Gilligan'dır.

Çocuğun söylediklerini dinleyen,  kararlı, çocukların anlama düzeyinde açıklamalar yapan ailelerin çocuklarının verdikleri  zararı tamir  etmeye çalışması beklenir.