ÇOCUK GELİŞİMDE NORMAL VE ATİPİK GELİŞİM

Normal gelişim gösteren bireyin zekâ testlerinden elde ettiği puan 100 olarak belirtilirken, zekâ bölümü puanının 70 ya da daha altı olduğunda bireyin zihin yetersizliğinin olduğundan söz edilmektedir. (Turnbull, Turnbull, Wehmeyer ve Shogen, 2013). Doğru yanıt E şıkkında verilmiştir.

E şıkkında verilen yetersiz aile desteği doğum sonrası nedenlerdendir. B şıkkı dışındaki A, C ve D şıkları doğum öncesi nedenlerdendir. B şıkkında verilen  beyin incinmesi doğum anı nedenlerden biridir. Doğru yanıt B şıkkıdır.

Uzmanlarca gerçekleştirilen saf ton odyometrisi ile işitme kaybının tipi ve derecesi belirlenebilir. Doğru yanıt C şıkkında verilmiştir.

Doğru yanıt C şıkkında verilmiştir. Açıklama şu şekildedir:

Orta (41-55 dB): Karşılıklı konuşma sırasında yakın mesafede konuşulanı anlarlar.

Görme Keskinliği: Gözün özel bir mesafeden görme ve ayrıntıları ayıt etme yeteneğini belirtmektedir. Doğru yanıt D şıkkında verilmiştir.

Hipermetrop; gözün önden arkaya doğru olan çapı kısadır ve nesnelerin görüntüsü ağ tabakanın gerisinde oluşur. Birey yakındaki nesneleri göremez. Doğru yanıt A şıkkında verilmiştir.

Eğitsel açıdan kör; ileri derecede görme keskinliği kaybı olan, görme yetersizliğinden ağır derecede etkilenen ve eğitiminde mutlaka kabartma-dokunsal alfabeye (Braille Alfabesi) ya da işitsel materyallerin (sesli kitap gibi) kullanımına ihtiyaç duyan bireylerdir. Doğru yanıt E şıkkında verilmiştir.

Epilepsi; tekrarlayan nöbetlerle karakterize olan, beyindeki düzensiz elektrik boşalmaları sonucunda ortaya çıkan nörolojik bozukluktur. Kısmi ve genel olmak üzere farklı şekillerde kendini gösterir (Moss, 2013). Doğru yanıt D şıkkında verilmiştir.

Turnbull ve diğ., (2013) işitme kaybını sınıflandırılmasını işitme kaybının derecesine göre yapmışlardır. Bu sınıflandırmaya göre;

Normal (0-15 dB): İletişimde sorun yaşanmaz.
Çok hafif (16-25 dB): Gürültülü bir ortamda kısık sesleri anlamada güçlük yaşarlar.
Hafif (26-40 dB): Sessiz ortamda kısık sesleri anlamada güçlük yaşarlar.
Orta (41-55 dB): Karşılıklı konuşma sırasında yakın mesafede konuşulanı anlarlar.
Orta-ağır (56-70 dB): Sadece anlaşılır bir şekilde yakın mesafeden konuşulanı anlarlar, grup içine katılımları zordur.
Ağır (71-90 dB): Yüksek sesle konuşulmasına karşın duyamama ve bazı kelimeleri
ayırt edemez. Çevresel sesleri algılar ancak anlamlandıramaz.
Çok ağır (91dB ve yukarısı): Karşılıklı konuşmaları duyamaz. Bazı yüksek çevresel
sesleri duyabilir. Konuşma anlaşılır değildir.

Doğru yanıt B şıkkında verilmiştir.

Bireyin kavramsal bilgileri, soyut bilgileri ve pratik uyumsal becerileri edinerek bu becerileri günlük yaşamının içinde kullanması uyumsal davranışları belirtmektedir. Doğru cevap C'dir.

Zihin yetersizliğinin birçok nedeni olduğu görülmekle birlikte zihin yetersizliğinin (a) doğum öncesi, (b) doğum anı ve (c) doğum sonrası olmak üzere üç gruba ayrılarak incelenebileceği belirtilmektedir: 
a. Doğum öncesi nedenler: Kromozomal bozukluklar, metabolik bozukluklar, annenin yaşı, annenin hamilelikte kötü beslenmesi, annenin hamilelikte sağlık açısından bakımsız kalması, sigara, alkol, uyuşturucu ilaç kullanımı, annenin geçirdiği kazalar, anne karnında bebeğin beyin gelişimi ile ilgili nedenlerdir.
b. Doğum anı nedenler: Bebeğin doğum sırasında oksijensiz kalması, prematüre doğum, beyin incinmesi, düşük doğum ağırlığı gibi nedenlerdir.
c. Doğum sonrası nedenler: Travmatik beyin incinmesi, yetersiz beslenme, yetersiz bakım, çocuğun geçirmiş olduğu kazalar, ailenin yetersiz eğitim durumu, aile içi şiddet, ailenin olmaması, yetersiz erken eğitim ve özel eğitim hizmetleri, yetersiz aile desteği gibi nedenlerdir.

Doğru cevap A'dır.

Duyusal işitme kaybı kokleaya hasar verir Sinirsel işitme kaybı iç kulaktan beyne giden işitme sinir yolunda yetmezlik ve hasar sonucu oluşmaktadır. Her ikisi birlikte duyusal-sinirsel işitme kaybı olarak adlandırılmaktadır. Karışık tip işitme kaybı iletimsel, duyusal ve sinirsel işitme kaybının bir arada görüldüğü durumdur. Doğru cevap B'dir.

İşitme yetersizliğinin nedenleri, doğum öncesi, doğum anı ve doğum sonrası nedenler olarak üç grupta incelenebilir.
(a) Doğum öncesi nedenler: Doğum öncesinde genetik faktörlerle birlikte (ailede işitme kaybı olması) anne karnında yakalanılan birtakım enfeksiyonlar işitme kaybına neden olabilmektedir (annenin kızamıkçık, kızamık geçirmesi, doğumsal stemegalovirüs, toksoplazma, frengi). Ayrıca annede var olan birtakım hastalıklar (şeker, annede yüksek tansiyon olması), anne karnında bebeğin kulak oluşumunda kusurların oluşması işitme kaybına neden olmaktadır. 
(b) Doğum anı nedenler: Bebek anne karnındayken ya da doğum sırasında oksijensiz kalması, düşük doğum ağırlığının olması, bebeğin prematüre doğması işitme kaybına yol açmaktadır. 
(c) Doğum sonrası nedenler: Doğum sonrasında çocuğun yakalandığı kızamık, menenjit, meniere hastalığı, orta kulak iltihabı, aşırı gürültüye maruz kalma, başa alınan ağır darbeler gibi durumlar işitme kaybına neden olmaktadır.

Doğru cevap C'dir.

Yatılı okullar; öğrencilerin tüm zamanlarını geçirdiği ayrı eğitim ortamlarıdır. Gündüzlü özel eğitim okulları; yetersizliği olan bireylerin yetersizliği olan akranlarıyla birlikte birlikte eğitim aldıkları eğitim ortamlarıdır. Genel eğitim okullarında özel eğitim sınıfları; yetersizliği olan bireylerin normal gelişim gösteren akranlarıyla aynı genel eğitim okulunu paylaştığı, ancak eğitimin özel sınıfta sürdürdüğü eğitim ortamlarıdır. Kaynaştırma sınıfları ise, yetersizliği olan bireylerin akranlarıyla birlikte eğitim aldığı eğitim ortamlarıdır. Doğru cevap D'dir.

Kırılma kusurları: Gözdeki küresel bozulma ile ilgili nedenlerdir. Küresel bozulma ile göz küresi yanlış boyutlarda oluşur ve birey uzağı ya da yakın mesafeyi iyi göremez hale gelir. Miyop; nesnelerin görüntüsü gözün ağ tabakasının üstünde değil önünde oluşmaktadır. Birey uzak nesneleri göremez. Hipermetrop; gözün önden arkaya doğru olan çapı kısadır ve nesnelerin görüntüsü ağ tabakanın gerisinde oluşur. Birey yakındaki nesneleri göremez. Astigmatizm; saydam tabakanın yapısı bozulduğundan ışık dalgaları nesnelere net odaklama yapamaz duruma gelir ve nesneler uzamış gibi görünürler.
Yapısal yetersizlikler: Gözün yapısal olarak gelişmemesi, hasara uğraması, optik ya da kas sisteminde arıza olması durumudur. Doğum öncesinde olabileceği gibi doğum sonrası da oluşabilir. Kalıtsal yolla görme yetersizliği geçebilir ve doğumdan sonra göz ile ilgili bir travma geçirilince görme kaybı oluşabilir.
Kortikal görme yetersizliği: Doğum anında beynin oksijensiz kalması, kafatasının yaralanması, beynin bir bölümünde merkezî sinirlerde hasarların oluşması ile meydana gelir. Beyindeki görme merkezinde hasarlar oluşmakta ve beyne iletilen uyaranlar istenilen şekilde algılanamamaktadır.
Ayrıca çevresel faktörler de önemlidir. Çok kuvvetli ışığa maruz kalma, güneş ışınlarına maruz kalma parlak ışık da görme yetersizliğine neden olmaktadır. Görme yetersizliğinin en yaygın nedeni kalıtımdır.

Doğru cevap E'dir.

MEB Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliğinde (2006) Ortopedik yetersizliği olan birey “hastalıklar, kazalar ve genetik problemlere bağlı olarak kas, iskelet ve eklemlerin işlevlerini yerine getirememesi sonucunda meydana gelen hareket ile ilgili yetersizlikler nedeniyle özel eğitim ve destek eğitim hizmetine ihtiyacı olan birey” olarak tanımlanmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Kronik ya da akut sağlık problemleri astım, dikkat dağınıklığı, dikkat dağınıklığı ve hiperaktivite bozukluğu, diabet, epilepsi, kalp rahatsızlığı, hemofili, kurşun zehirlenmesi, lösemi, nefrit, ateşli romatizma, orak hücre anemisi diğer sağlık yetersizliklerindendir. Doğru cevap B'dir.

Özel eğitim hizmetleri yönetmeliğinde (2012) yetersizliği olan bireylerin eğitsel tanılamasının RAM’da oluşturulan özel eğitim değerlendirme kurulu tarafından standart testler ve bireyin özelliklerine uygun ölçme araçlarıyla yapıldığı belirtilmektedir. Doğru cevap B'dir.

DSM-5 (2014)’de zihin yetersizliğinin kavramsal, sosyal ve uyumsal davranışları dikkate alınarak hafif, orta, ağır ve çok ağır olmak üzere dört grupta sınıflandırıldığı görülmektedir. Doğru cevap A'dır.

Zihin yetersizliğini “zihinsel işlevlerde ve uyumsal davranışlarda gözlenen önemli düzeyde sınırlıkların karakterize ettiği; bilişsel, sosyal ve pratik uyumsal becerilerde kendini gösteren yetersizlik türüdür. Bu yetersizlik 18 yaşından önce ortaya çıkmaktadır ”şeklinde tanımlamaktadır.
Zihinsel işlevlerde sınırlılık: Bireyin problem çözmesi için gerekli genel zihinsel yeterliği, verilen bilgiye dikkat, soyut düşünme, önemli bilgi ve becerileri hatırlama, günlük deneyimlerinden bilgi edinme ve bu bilgileri genelleme yeterliği onun zihin yeterliğini belirtmektedir. Zihin yeterliği zekâ testlerinden elde edilen puanlara göre belirlenebilir. Normal gelişim gösteren bireyin zekâ testlerinden elde ettiği puan 100 olarak belirtilirken, zekâ bölümü puanının 70 ya da daha altı olduğunda bireyin zihin yetersizliğinin olduğundan söz edilmektedir. (Turnbull, Turnbull, Wehmeyer ve Shogen, 2013).
Uyumsal davranışlarda sınırlılık: Bireyin kavramsal bilgileri, soyut bilgileri ve pratik uyumsal becerileri edinerek bu becerileri günlük yaşamının içinde kullanması uyumsal davranışları belirtmektedir. Doğru cevap A'dır.