ÇOCUK GELİŞİMDE NORMAL VE ATİPİK GELİŞİM

Otizm spektrum bozukluğu ileri düzeyde ve karmaşık nörolojik bir bozukluktur. OSB olan bireylerin yaklaşık % 10’u özel bilgi ve becerilere sahiptir. Ancak OSB olan çocuklarda genellikle zihinsel yetersizlik ve farklı psikiyatrik bozukluklar eşlik etmektedir.

Amerika Yetersizlikleri Önleme ve Kontrol Merkezi tarafından sunulan istatistiklere göre 2014 yılında her 68 çocuktan birinde otizm spektrum bozukluğu görülmektedir.

OSB olan çocukların yoğun eğitim almaları önerilmektedir. Eğitim yoğunluğunun haftada 20-40 arasında olması önerilmektedir.

OSB olma olasılığına işaret eden ipuçlarından biri ismi ile seslendiğinizde çocuğun tepki vermemesidir. Öfkeli olmak, sınıf içi etkinlileri bozmak, düşük özgüvene sahip olmak ve dikkatsiz olmak duygu ve davranış bozukluğu olma olasılığına işaret eden ipuçları arasında yer almamaktadır.

Öğretmenin gözlediği davranışlar Dikkat ve hiperaktivite bozukluğuna sahip olma olasılığını işaret eden ipuçları arasında yer almaktadır.

Dikkat ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) olan çocuklar farklı özellikler gösterebilmektedirler. DSM-5’de DEHB olan çocuklar üç başlık altında toplanmaktadır: (a) dikkatsizliğin baskın olduğu görünüm, (b) hiperaktivite ve dürtüselliğin baskın olduğu görünüm ve (c) bileşik tip. Dışa yönelim ise duygu ve davranış bozukluğunun altında yer alan bir kategoridir.

Öğrenme güçlüğü dört kategoride sınıflandırılmaktadır: (a) Disleksia, (b)Diskalkuli, (c) Disgrafi ve (d) başka türlü adlandırılamayan öğrenme bozukluğu. Diskalkuli, matematikte zorluk yaşanmasıdır. Sayı ve sembolleri tanımama, problemleri anlamama, problem çözmede sınırlılık, çarpım tablosunu ezberleyememe olarak kendi göstermektedir.

Öğrenme güçlüğü dört kategoride sınıflandırılmaktadır: (a) Disleksia, (b) Diskalkuli, (c) Disgrafi ve (d) başka türlü adlandırılamayan öğrenme bozukluğu. Disleksia, okumada zorluk yaşanmasıdır. Okumada, konuşmada ve hecelemede sınırlılık olarak kendi göstermektedir.

Düğme, çıt çıt ve fermuar kullanamama, kelimeleri doğru telaffuz edememe, yönleri öğrenememe ve kelime oluştururken sesleri karıştırma gibi davranışlar öğrenme güçlüğü olma olasılığına işaret eden ipuçları arasında yer almaktadır.

Öğrenme güçlüğünün nedenleri tam olarak bilinememektedir. Ancak, öğrenme güçlüğünün beyin zedelenmesi sonucu oluşan durumlardan fizyolojik ya da biyokimyasal bozukluklarla birlikte, vitamin eksikliği, genetik yatkınlık gibi etmenlerden de söz edilmektedir.

Duygu ve davranış bozukluğu olma olasılığına işaret eden bazı ipuçları sınıf içi etkinlikleri bozma, öfkeli olma, dikkatsiz olma, dalgın olma, sınıf kuralları hakkında bilgisi olmama, kuralları izlememe, konsantre olamamadır. Buna göre soruda verilen Ahmet’in davranışları duygu ve davranış bozukluğunun belirtileri olabilir.

çevreseldir. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu nedeni tam bilinmese de çevresel etkilerle birlikte genetik bir yatkınlık çalışmalarda ortaya koyulmuştur. Öğrenme güçlüğü fizyolojik ya da biyokimyasal bozukluklarla birlikte vitamin eksikliği, genetik yatkınlık nedenlerine bağlanmaktadır.

Aşırı konuşma ve dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunda ortaya çıkan bir davranıştır.

Disleksia okumada zorluk olarak tanımlanır. Diskalkuli matematikte zorluk, Disgrafi ise yazmada zorluktur.

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğuna işaret eden ipucu sürekli hareket halinde olmaktır.

Tıbbi testler otizm spektrum bozukluğunda, tarama testleri duygu ve davranış bozukluklarında, zeka, kişilik ve işitsel algı dil testleri öğrenme güçlüğünün değerlendirilmesinde kullanılır.

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan çocukların öğretmenlerine yönelik önerilerden bazıları aşağıda verilmiştir:
Çeşitli stratejiler kullanılmalı
Çocuk masa ve sandalyesi öğretmen masasına yakın bir yere yerleştirilmeli
Yönergeler tek tek verilmeli ve gerekli ise tekrarlanmalı
Günün erken saatlerinde zor olan konuya öncelik verilmeli
Grafik, resim gibi görseller kullanılmalı
Verilmek istenilen bilgiler için ana başlıklar belirlenmeli
Sınav yapılan ortamın dikkat dağıtıcılardan uzak ve sessiz olmasına dikkat edilmeli
Uzun sınavlar yerine kısa sınavlar uygulanarak, çalışma kağıtları oluşturulmalı
Zaman sınırlı sınavların sayısı azaltılmalı
Bilgisayar aracılığıyla oldukça fazla çalışma yapılmalı
Verilen görevler için ek zaman sağlanmalı
Buna göre verilen önerilerden hepsi dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan çocukların öğretmenlerine verilen öneriler arasındadır.

Haftada 20-40 saat yoğun derse ihtiyaç duyan gelişim yetersizliği otizm spektrum bozukluğudur.

Duygu ne davranış bozukluğunun görülme sıklığı % 3-%6, öğrenme güçlüğünün görülme sıklığı % 4.5, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun görülme sıklığı okul çağında % 6’dır. Otizm spektrum bozukluğu ise 68 çocuktan birinde görülmektedir.

Başkalarının görüş, düşünce ve duygularını anlamada sınırlılığı olan gelişim yetersizliğine sahip çocuklar otizm spektrum bozukluğu yaşamaktadır.