ÇOCUK GELİŞİMDE NORMAL VE ATİPİK GELİŞİM

Çocuğun yaşına ve gelişimine uygun olarak sorumluluklarını yerine getirme, çevresindeki akranlarıyla ve diğer bireylerle sağlıklı ve nitelikli ilişkiyi kurabilme, karşılaştığı sorunlarla baş edebilmesi, bulunduğu toplumun kurallarına, örf ve âdetlerine uygun olarak gerekli yer, durum ve zamanlarda uygun şekilde davranmasına sosyal gelişim adı verilmektedir.

İlk sosyal etkileşim  anne-çocuk arasında gerçekleşmektedir

Duygular üç düzeyde ortaya çıkmaktadır.

Bağlanma kuramına göre, bağlanma 0-3 yaş arası şekillenmektedir.

Gün içinde yoğun etkileşime girdiği kişilere bağlanma sürecinin yaşandığı üçüncü aşama 7-24 aylar arasında meydana gelmektedir.

Kişiliğin süperegosu 3-6 yaş aralığında gelişir.

İlk duygusal tepki gülmedir.

Psikososyal sağlık; “Bireyin kendi iç dünyası ile dış dünyasına
(sosyal çevresine) başarılı bir uyum sağlayabilmesidir. Kişinin yaşama sevinci duyabilmesi, kendisiyle olduğu kadar, diğer insanlarla da iyi ilişkiler kurabilmesi, onlar tarafından kabul
edilmesi ve başarılı bir sosyal hayat sergileyebilmesidir”.

Çocuk gelişiminde sadece sosyal ve duygusal alanlara değil aynı zamanda motor, bilişsel ve dil gelişimi alanlarına da olumlu etkisi olan neşeli bir faaliyete oyun adı verilmektedir.

Çocuklar 2-3 yaşında cinsiyet farklılığının farkına varırlar.

Sosyal ve duygusal gelişim alanlarının en hızlı olduğu, kişilik temellerinin atıldığı, çocuğun yakın çevresinden en çok etkilendiği ve her türlü öğrenmeye açık olduğu okul öncesi dönem 0-6 yaş aralığını kapsamaktadır.

Freud'un psikoseksüel kuramına göre gelişim beş döneme ayrılır.

Benlik kavramının gelişimi, duyguları ifade etme, korku, istek, başarı, güçlü ve zayıf yönler, yetenekler, olumlu düşünme, karar verme, sorumluluk ve bağlılık duyguları ile doğrudan ilişkilidir.

Sosyal Gelişim: çocuğun yaşına ve gelişimine uygun olarak sorumluluklarını yerine getirme, çevresindeki akranlarıyla ve diğer bireylerle sağlıklı ve nitelikli ilişkiyi kurabilme, karşılaştığı sorunlarla baş edebilmesi, bulunduğu toplumun kurallarına, örf ve âdetlerine uygun olarak gerekli yer, durum ve zamanlarda uygun şekilde davranmaktır.

Bir kişinin sosyalleşmesi için; (a) gereksinimlerini karşılamayı, (b) kendine karşı saygılı olmayı, başkaları ile iyi ilişkiler içinde olmayı, (c) toplum tarafından onaylanan davranışları alışkanlık hâline getirmeyi, (d) davranışlarını toplumun değer yargılarına göre
düzenlemeyi ve (e) gelenek ve göreneklere uygun davranmayı öğrenmesi gerekir.

Sosyal beceriler; Öğrenilmiş davranışlardır.
Duruma özgüdürler ve ortamlara göre farklılaşabilirler.
Yaşadığı toplumun sosyal kurallarına bağlı olan, sosyal ortamlarda olumlu ya da nötr tepkiler almasını, olumsuz tepkilerden kaçınmasını sağlayan becerilerdir.
Amaca yöneliktir ve birey tarafından belirlenen bir amaç için kullanılır.
Gözlenen becerilerin yanı sıra gözlenemeyen bilişsel ve duygusal unsurlardan oluşmaktadır.
Çevrenin ve durumun özelliklerinden etkilenirler.

okul öncesi çocukların bireysel memnuniyetini ve dolayısıyla sosyal yeteneklerini artıran, sınıfta kullanıldığında öğretmenlerin dikkatini çeken ve akranların kabulü ile sonuçlanacağına inanılan sosyal becerileri altı grupta sınıflamışlardır.

• Temel sosyal beceriler
• Duygularla başa çıkma becerileri
• Arkadaşlık yapma becerileri
• Saldırganlığı önleme becerileri
• Stresle başa çıkma becerileri
• Okul becerileri

Psikoseksüel Gelişim Kuramı sosyal ve duygusal gelişimi açıklayan bir kuramken diğer şıklar öğrenmeyi açıklayan kuramlardır.

Erikson, bireylerin
psikososyal gelişimlerini sekiz dönem içerisinde tamamlandığını ifade etmektedir. Bu gelişim dönemleri;
1. Temel Güvene Karşı Güvensizlik (0-18 ay),
2. Özerkliğe Karşı Utanç ve Şüphe (1,5-3 yaş),

3. Girişimciliğe Karşı Suçluluk (3-6 yaş),
4. Çalışkanlığa (Başarıya) Karşı Yetersizlik (Aşağılık) (6-11 yaş),
5. Kimlik Kazanmaya Karşı Kimlik Karmaşası (12-21 yaş)
6. Yakınlığa Karşı Yalıtılmışlık (Yalnızlık) (21-30 yaş)
7. Üretkenliğe Karşı Verimsizlik(Durgunluk) (30-65 yaş)
8. Benlik Bütünlüğüne Karşı Umutsuzluk (65 yaş ve sonrası)

0-6 yaş dönemindeki çocuğun sosyal ve duygusal gelişimini etkileyen pek çok etmen bulunmaktadır. Başlıca etmenler; cinsiyet, aile, akran, sosyal konum, kültür, oyun, okul öncesi eğitim kurumu, kitle iletişim araçları gibi çevresel olarak nitelendirebileceğimiz etmenlerdir.