ÇOCUK GELİŞİMDE NORMAL VE ATİPİK GELİŞİM

Gebeliğin oluşma anına konsepsion adı verilmektedir.

Prekonsepsiyonel bakımın temel hedefi, birincil korumayla anne ve bebek sağlığını geliştirerek ölüm ve sakatlıkları önlemektir.

Prekonsepsiyonel dönemde kadın ve erkekten alınan kapsamlı öyküde değerlendirilen risk  gebelik sayısı ve aralığı, tekrarlayan düşükler, kayıplar obstetrik  öykü başlığı altında yer alır.

İmmatur/prematur bebek zayıf kadınlarda ortaya çıkabilecek sorunlardan biridir.

Renk: Birçok yenidoğan, artmış eritrosit (alyuvar) konsantrasyonu ve kan damarlarını görünür kılan düşük cilt altı yağ dokusu sebebiyle kırmızı renklidir. Bu kırmızılık birinci ayda belirgin şekilde azalır.

Solukluk: Yenidoğanda kansızlık (anemi) varsa solukluk gözlenebilir. Anemi, göbek kordonunun kesilmesi sırasında aşırı kan kaybı, doğumda kordondan bebeğe yetersiz kan akımı, gebelikte annenin kötü beslenmesi sonucu demir depolarında yetersizlik ve kan uyuşmazlığına bağlı rahimdeki fazla sayıdaki kırmızı hücre parçalanması gibi nedenlere bağlı olabilir. Santral sinir sistemi harabiyetli bebeklerde siyanoz (morarma) gibi solukluk da görülebilir. Yenidoğanda gri renk genellikle enfeksiyonun göstergesidir.

Lanugo: Yenidoğan cildini kaplayan ince tüylerdir. Daha çok sırtta, omuzda ve alında bulunur. 37-39 haftalık yenidoğanda 40 haftalıktan daha fazla bulunur. Lanugolar banyo sırasında ya da giysilere dökülerek doğumdan ikinci hafta sonra kalmaz.

Lanugo: Yenidoğan cildini kaplayan ince tüylerdir. Daha çok sırtta, omuzda ve alında bulunur. 37-39 haftalık yenidoğanda 40 haftalıktan daha fazla bulunur. Lanugolar banyo sırasında ya da giysilere dökülerek doğumdan ikinci hafta sonra kalmaz.

Deri Turgoru: Yenidoğanın cildi eğer iyi hidrate ise esnektir. Cilt iki parmak arasında sıkıştırıldığında eğer hemen eski hâline dönüyorsa esnek demektir. Eğer yenidoğan hidrate değilse cilt buruşuk hâlde kalır ve eski hâlini almaz. Zayıf deri turgoru, yenidoğanın fetal hayatta yetersiz beslendiğini, doğumda emme güçlüğü ya da metabolik bir hastalığı olduğunu gösterir.

Yenidoğan Sarılığı: Yenidoğan sarılığı, olgunlaşmamış alyuvarların parçalanması sonucu ortaya çıkan bilirubin adı verilen maddenin cilt altında birikmesi sonucu oluşur. Yenidoğanlarda görülen iki tip sarılık vardır. Bunların bulaşıcı sarılıkla ilgisi yoktur. Patolojik (normal olmayan) sarılık: doğumdan sonraki ilk 24 saat içinde ortaya çıkar. Nedeni genellikle kan uyuşmazlığıdır ve tıbbi tedavi gerektirir.

Yenidoğan Sarılığı: Yenidoğan sarılığı, olgunlaşmamış alyuvarların parçalanması sonucu ortaya çıkan bilirubin adı verilen maddenin cilt altında birikmesi sonucu oluşur. Yenidoğanlarda görülen iki tip sarılık vardır. Bunların bulaşıcı sarılıkla ilgisi yoktur. Patolojik (normal olmayan) sarılık: doğumdan sonraki ilk 24 saat içinde ortaya çıkar. Nedeni genellikle kan uyuşmazlığıdır ve tıbbi tedavi gerektirir.

Yenidoğan Sarılığı: Yenidoğan sarılığı, olgunlaşmamış alyuvarların parçalanması sonucu ortaya çıkan bilirubin adı verilen maddenin cilt altında birikmesi sonucu oluşur. Yenidoğanlarda görülen iki tip sarılık vardır. Bunların bulaşıcı sarılıkla ilgisi yoktur. Patolojik (normal olmayan) sarılık: doğumdan sonraki ilk 24 saat içinde ortaya çıkar. Nedeni genellikle kan uyuşmazlığıdır ve tıbbi tedavi gerektirir.

Fizyolojik sarılık: Doğumdan sonraki ilk 24 saatten sonra ortaya çıkar. Diğer sarılık tipine göre çok daha sık görülür. Bebeklerin alyuvarlarının sayısı çoktur ve bu alyuvarların yaşam süresi kısadır. Doğumdan sonra bebeğin fazla olan alyuvarları yıkılmaya başlar. Alyuvarların yıkılması sonucu açığa çıkan bilirubin maddesi bebeğin vücudunda birikmeye başlar. Bilirubin bağırsaklardan atıldığı için bebeğin erken beslenmesi ve düzenli, uygun emzirilmesi sarılığın gelişme ihtimalini azaltır. Doğumdan sonraki ilk hafta düzenli olarak hergün ışığında bebeğin gözleri ve cildi gözlenmelidir. Sarılık başlangıçta gözün akında ve yüzünde fark edilir. Eğer kandaki bilirubin değeri yükselmeye devam ederse, sarı görüntü yavaş yavaş gövde ve bacaklara doğru yayılır. Bu durumda mutlaka sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.

Fontonaller (Bıngıldak): Fontoneller kafatasının birleşme yerlerindeki açıklık ya da boşluklardır. Ön (Anterior) fontanel, iki parietal ve birleşik iki frontal kemiğin birleşme yerindedir. Elmas şeklindedir. Çapı 1-4 cm’ dir. Yaklaşık 12-18. aylarda kapanır. Arka (Posterior) fontanel ise parietal oksipital kemik arasındadır. 0.5-1 cm uzunluğunda üçgen yapıdadır. Doğum sonrası 2-4. aylarda kapanır. Ön fontanelin çok büyük olması hipotiroidizmi, dışarı doğru bombeli ve hassasiyet varlığı ise intrakraniyal basınç yüksekliğini düşündürür. Aşırı çökme varsa bebeğin susuz kaldığı düşünülmelidir.

Kalıtımsalsal kaynak ya da sağlıklı bir zigotun intrauterinde olumsuzlukla karşılaşması; radyasyon, viral(virüslerin neden olduğu) enfeksiyonuna maruz kalma, ilaç kullanma, hatalı hücre bölünmesine ve doku oluşumunda kusurlara neden olabilmeye teratojen neden olmaktadır.

Gebelik oluştuğu andan itibaren salgılanmaya başlanan gebelik hormonlarının ve salgılanma miktarı artan östrojen ve progesteronun etkisiyle meydana gelen hormon değişikliklerinin esas amacı; Gebeliğe uyumun ve bebeğin varlığını sürdürerek gelişmesinin sağlanmasıdır.

Gebe bir kadının günlük alması gereken vitamin C vitaminidir.

Gelişme ve zekâ geriliği, dikkat eksikliği ve sosyal uyum sorunlarına neden olan madde tütündür.

Bebek, gebeliğin üçüncü ayında  yaklaşık 10 cm boyundadır,  ellerini ve ağzını açıp kapatmaktadır, yutmaya ve tekme atmaya başlayan bebeğin kalp atışları bir alet vasıtasıyla duyulabilmekte ve cinsiyet tespitine imkan veren cinsel organları gelişmektedir.

Zayıf deri turgoru, yenidoğanın fetal hayatta yetersiz beslendiğini, doğumda emme güçlüğü ya da metabolik bir hastalığı olduğunu gösterir?

Görme: Doğduğunda yenidoğan gözleri yarı açık ve göz kapakları şiş olabilir. Gözlerini özellikle insan yüzüne odaklayabilir. Yenidoğanlar, doğumda güçlü ışığa göz kırparak, parlak ışığı takip ederek görebildiklerini gösterirler.

Dokunma: Doğumda dokunma duyusu çok gelişmiştir. Yenidoğanlar bunu en iyi yumuşak dokunmada rahatlayarak ve dokunmayla ortaya çıkan pozitif arama ve emme reeksiyle gösterirler. Ayrıca ağrılı uyaranlara da cevap verirler.

Tat Alma: Yenidoğanlar tat tomurcukları doğumdan önce geliştiği ve fonksiyonel olduğu için tatları ayırt edebilirler. Bebeğin tat alma duyusu daha anne karnında iken oluşmaya başlamıştır

İşitme: Bebek rahim içinde duyabilir. Doğumdan birkaç saat sonra rahim içerisinde kulağa dolan amniyotik mayi, östaki tüpü aracılığı ile kulaktan boşalır boşalmaz yenidoğan akut olarak duyabilir. Bununla birlikte sesin tam nereden geldiğini belirlemede zorluk çektiği görülür. Genellikle zil çalması gibi yakın mesafeden gelen seslere aktivite ile cevap verir. Eğer zil çaldığında ağlıyorsa ağlamasını kesecektir. Benzer şekilde yenidoğan yumuşak seslere sakin, yüksek seslere ise korkarak cevap verir. Annesinin sesini, uterus içinden beri sürekli duyduğu için hemen tanır.

Görme: Doğduğunda yenidoğan gözleri yarı açık ve göz kapakları şiş olabilir. Gözlerini özellikle insan yüzüne odaklayabilir. Yenidoğanlar, doğumda güçlü ışığa göz kırparak, parlak ışığı takip ederek görebildiklerini gösterirler.

Tat Alma: Yenidoğanlar tat tomurcukları doğumdan önce geliştiği ve fonksiyonel olduğu için tatları ayırt edebilirler. Bebeğin tat alma duyusu daha anne karnında iken oluşmaya başlamıştır.