ÇOCUK GELİŞİMDE NORMAL VE ATİPİK GELİŞİM - Deneme Sınavı - 24

Plasenta, anne ve bebeğe ait iki dolaşım sistemini birbirinden ayırır ve anne ve bebek arasındaki besin, oksijen ve diğer maddelerin alışverişini sağlar. Amniyotik sıvı ise plasentanın içinde bulunan bebeğin hareketlerini kolaylaştırır ve bebeği dış etkilerden korur.

Doppler USG, diğer adıyla renkli ultrason, bebeğin kan akışını değerlendirir ve bebekteki kan akım hızındaki farklılıklara dayanarak riskli gebeliklerin takibinde önemlidir. Özellikle gelişme geriliği olan bebekler için yönlendirici bir test olma özelliğini taşır. Doppler akım çalışmaları ile aynı zamanda olası kalp sorunları belirlenmeye çalışılır

Koryonik villi plasentanın bir kısmını oluşturur. Bu yapıdan 8.-12. haftalarda alınan örnek bebeğin genetik yapısı hakkında bilgi verir. Bu örnekle amniyosentezden elde edilen bilgilere ulaşılmaktadır. Amniyosenteze göre bu değerlendirmenin avantajı hamileliğin daha erken döneminde yapılabilmesidir. Bu da anne babaya hamileliği, bebek daha fazla gelişmeden sonlandırma şansı tanımaktadır. 

Kordosentez de denilen fetal kan örneği alımı ise hamileliğin 18. haftasından doğuma kadar yapılabilen, göbek kordonundan kan örneği alınması işlemidir.

PKU kalıtımsal bir metabolik hastalıktır. PKU’da protein yapıtaşlarından olan fenilalaninamino asidini parçalayan enzim üretilmediğinden, dolaşıma karışan bu amino asit beyinde birikerek beyin hasarına neden olur (

AGTE Erol, Sezgin ve Savaşır, (1993) tarafından geliştirilmiş, 0-6 yaş arasındaki çocukları dil-bilişsel, ince motor, kaba motor ve sosyal beceri – özbakım alanlarında 154 madde ile değerlendiren bir gelişim değerlendirme aracıdır. Gelişimsel olarak risk altındaki bebekleri ve çocukları belirlemede kullanılmaktadır. Uygulama süresi 25-35 dakikadır.

B seçeneğindeki tanım derinlik ilkesine aittir.

Söz konusu tanım isteklilik ilkesi ile ilgilidir.

B seçeneği informal bir değerlendirmedir.

A seçeneği psikolojik değerlendirmelerdendir.

Portfolyo (Öğrenci ürün dosyası) Değerlendirmesi informal değerlendirmelerdendir.

Tıbbi tanılamada fiziksel yetersizlikler dışındaki çocuklarda görülen OSB ve Özel Öğrenme Güçlüğü gibi yetersizliklerin tanılanmasında Ruhsal Bozuklukların Tanımsal ve Sayısal El Kitabı- 5 (Diagnostic and Statistical Manual –DSM-5) kriterleri kullanılmaktadır. DSM-5’te çocuklarda görülebilecek bozukluklar Nörogelişimsel Bozukluklar başlığı altında ele alınmıştır. Bu bozukluklar gelişim döneminde genellikle okul döneminden önce ortaya çıkan bozukluklardır.

Formal değerlendirmeler belli kurallar dâhilinde hazırlanan, uygulanan ve puanlanan değerlendirmelerdir. Standardize edilmişlerdir, yani herkese aynı şekilde uygulanır, aynı şekilde değerlendirilir. Formal değerlendirmeler aynı yaş grubundaki öğrencilerin birbirlerine göre başarılarının ne düzeyde olduğunu belirler. Akademik ve psikolojik değerlendirmeler olarak ikiye ayırabiliriz.

Derinlik ilkesi tanılamaya ilişkin değerlendirmelerin doğum öncesinden başlaması gerektiğini savunur.

Doğum öncesinde uygulanacak testlerle teşhis edilebilecek durumlar; Down Sendromu, Nöral tüp bozuklukları, gelişimsel gerilik, Tay-Sachs Hastalığı, Talesemi, Orak Hücre Anemisidir. Otizm spektrum bozukluğu doğum öncesinde uygulanacak testlerle teşhis edilebilecek durumlardan biri değildir. Otizm spektrum bozukluğu için ailelerin belirtileri fark edebilmeleri ve değerlendirme için uzmanlara en kısa zamanda başvurmaları erken teşhis için gereklidir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Doppler USG, diğer adıyla renkli ultrason, bebeğin kan akışını değerlendirir ve bebekteki kan akım hızındaki farklılıklara dayanarak riskli gebeliklerin takibinde önemlidir. Doppler akım çalışmaları ile aynı zamanda olası kalp sorunları belirlenmeye çalışılır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Amniyosentez, ultrasonografi ile izleyerek annenin karnında ince uçlu uzun bir iğneyle amniyotik sıvıdan örnek alınmasıdır. Hem gebeliğin başlarında hem de son aylarında farklı amaçlarla yapılır. 15 – 18 haftalarda yapılan amniyosentez olası Down sendromunun ve nöral tüp bozukluklarının belirlenmesi için kullanılır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Tıbbi tarama testlerinden biri doğumdan hemen sonra yenidoğanın topuğundan alınan kan örneğidir. Bu testle yenidoğanda fenilketonüri, galaktosemi ve hipotiroidi teşhisleri konulabilmektedir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Fenilketonüri (PKU) kalıtımsal bir metabolik hastalıktır. PKU’da protein yapıtaşlarından olan fenilalanin amino asidini parçalayan enzim üretilmediğinden, dolaşıma karışan bu amino asit beyinde birikerek beyin hasarına neden olur. Doğru cevap B seçeneğidir.

Gazi Erken Gelişimi Değerlendirme Aracı 0-72 ay arasındaki bebek ve çocukların gelişimsel özelliklerini değerlendirerek risk altındaki bireyleri belirlemek amacıyla uygulanır. Psikomotor, bilişsel, dil ve sosyal-duygusal gelişim olmak üzere 4 alt ölçeği vardır ve toplam 249 maddeden oluşmaktadır. Uygun ortam sağlandıktan sonra çocukların gelişimsel oyunlar oynarken gözlenmesi ve değerlendirilmesi yoluyla uygulanır, gözlenemeyen becerilerde ise anne-babalardan veya birincil bakıcılardan bu becerilerle ilgili bilgi alınır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Tanı ve değerlendirme sürecinde dikkate alınması gereken ilkelerden biri olan derinlik ilkesi tanılamaya ilişkin değerlendirmelerin doğum öncesinden başlaması gerektiğine vurgu yapmaktadır. Doğru cevap D seçeneğidir.