ÇOCUK EDEBİYATI VE MEDYA

Sınıfında edebiyatı destekleyici, zengin ve uyarıcı bir eğitim ortamı hazırlamak öğretmenin temel bir sorumluluğudur. Bu amaçla, öğretmen okuma merkezi, yazma merkezi ve sınıf kütüphanesi düzenleyerek, çocukların edebiyat eserleri ile etkileşimde bulunmasını sağlar. Sınıfta, kitapların, kuklaların, kostümlerin çocukların oyunlarının doğal bir parçası haline gelmesinde iyi düzenlenmiş öğrenme merkezlerinin rolü büyüktür. Çocukların kendini rahat hissedecekleri ve oyunlar oynayabilecekleri bir okuma merkezi okuma alışkanlıkları ve kitap sevgisini kazanmalarını destekleyecektir. Doğru yanıt A’ dır.

Öğretmen kitap okumaya, hikâye anlatmaya ve yazı yazmaya; yani edebiyata değer verdiğini gösteren iyi bir model olmalıdır. Öğretmeninin kitap okuduğunu ve bundan keyif aldığını gören çocuklar doğal olarak okumaya yönelecektir. Kitap ve şiir okurken, hikâye anlatırken, eğlenen ve zevk alan bir öğretmeni olan çocuklar benzer hisleri yaşayacaktır. Öğretmenin düzgün ve güzel Türkçe ile konuşması çocuklara model olması için çok önemlidir. Zengin ifadeler ve doğru bir dil bilgisi ile konuşan öğretmenler çocuklara dili doğru kazandırmada etkili olacaklardır. Öğretmen sınıfındaki çocuklarla sürekli etkileşim halinde olmalı ve sözel ifade becerilerini destekleyecek etkinlikler düzenlemelidir. Ayrıca, dil etkinlikleri dışında da çocukları sohbet etmeye yönlendirmek ve güzel konuşmaya model olmak öğretmenin yapabileceği çalışmalar arasındadır. Doğru yanıt D’ dir.

Geleneksel olarak okul öncesi eğitimi sınıflarında yer alan öğrenme merkezlerinden birisi okuma merkezi ya da diğer adıyla kitap merkezidir. Okuma merkezi çocukların gelişimini desteklemek ve onları ilkokula hazırlamak için oldukça önemli bir alandır. Her okul öncesi eğitimi sınıfında mutlaka okuma merkezi düzenlenmelidir. Bu merkezdeki etkinliklerle çocukların hayal güçleri, anlatım ve dinleme becerileri, kelime hazineleri dolayısıyla dil gelişimleri desteklenir. Okuma merkezi göze çarpan, ilginç, renkli ve çocukların rahat edebilecekleri konforda düzenlenmelidir. Çocukların kitapları okuması veya resimlerini incelemesi için rahat minderler, koltuklar veya sandalyeler bulundurulabilir. Yumuşak dokulu, doğal tonlarda renkli minderler ve halı kullanılarak çocukların oturarak ya da uzanarak rahat bir ortamda kitaplarla etkileşimleri sağlanır. Çocukları okuma alanına çekmek için öğretmen duvara uyarıcılar asabilir, saksı bitkileri ve lambalar kullanılabilir. Özellikle, bu merkezde yapılacak yenilikler çocukları burada vakit geçirmeye ve kitapları incelemeye yöneltecektir. Doğru yanıt B’ dir.

Okul öncesi eğitimi sınıflarında yazma merkezi çocukların ilkokula hazırlanmalarına destek olmak amacıyla düzenlenmelidir. Okul öncesi eğitiminde çocuklara alfabe öğretilmemektedir. Öte yandan, çocukların alfabeyi öğrenmeden önce yazı yazma ile ilgili kazanması gereken beceriler söz konusudur. Bu beceriler arasında, yazı farkındalığı, yazı yönü, kalem tutma ve çizgi çalışmaları yer almaktadır. Yazma merkezinde çocukların yazılı iletişimin önemini anlamaları, fikirlerini yazılı olarak ifade etme konusunda farkındalıklarının artması ve yazmaya karşı olumlu tutum geliştirmeleri amaçlanmaktadır. Doğru yanıt E’ dir.

Karakter kullanarak hikâye anlatma tekniğinde öğretmen kostüm ve aksesuar kullanarak başka bir karaktere dönüşür ve o karakterin üzerinden hikâyeyi anlatır. Geleneksel hikâye anlatımına oldukça benzerdir, fakat bu teknikte kostüm ve aksesuar da kullanılır. Hikâyede geçen olayları canlandırmak için öğretmen ses tonunu ve bedenini etkin şekilde kullanır. Karakteri ve öyküyü canlandırmak amacıyla, öğretmen yürür, atlar, zıplar, tırmanır ve hareketli bir tarzda hikâyeyi anlatır. Çocukları soru sorarak veya uygun bölümleri tekrar etmelerini isteyerek anlatıma dâhil eder. Örneğin, öğretmen “hikâyeci nine” karakterine bürünür. Bu karaktere uygun kıyafet ve aksesuarı takar ve çocukların karsısına bu şekilde çıkar. Her zamankinden farklı olan bir karakterden hikâyeyi dinlemek çocuklar için ilginç ve dikkat çekici olacaktır. Doğru yanıt C’ dir.

Diyaloğa dayalı okuma, soru stratejileri ile çocukların okuma sürecine aktif katılımlarını sağlayan ve onların dil becerilerine yönelik geri bildirim stratejilerini içeren etkileşimli bir okuma tekniğidir. Diyaloğa dayalı okumada kullanılan soru stratejileri şunlardır:

Doğru yanıt C'dir.

Edebiyat uygulamalarında değerlendirme 3 açıdan yapılır:

Edebiyat uygulamalarında değerlendirilmesi gereken ögelerden biri programdır. Öğretmenlerin bu uygulamalar ile amaçlarına ne kadar ulaştığını günlük eğitim akışında yer alan genel değerlendirme bölümüne kaydetmeleri beklenmektedir. Öğretmen dil etkinliklerine çocukların katılımlarını ve bu etkinliklere karşı ne kadar istekli oldukları günlük olarak değerlendirmelidir. Yapılan bu değerlendirmeler doğrultusunda yeni düzenlenecek etkinliklere karar verilir. Benzer şekilde, okuma ve yazma merkezlerinin çocuklar tarafından kullanılma süre ve sıklıklarının kaydedilmesi bu merkezlerin etkinliğini değerlendirmeye ışık tutacaktır. Doğru yanıt A' dır.

Okul öncesi eğitim öğretmeninin kendi performansına yönelik öz değerlendirme yapması değerlendirme sürecinin önemli bir diğer parçasıdır. Dil etkinlikleri özellikle öğretmenin aktif olduğu ve kendi performansını etkin olarak gösterdiği etkinliklerdir. Bu nedenle öğretmen bu etkinliklerdeki becerilerini yakından değerlendirmek isteyebilir. Mikro öğretim olarak tanımladığımız yöntem, öğretmen adayları ve tecrübeli öğretmenlerin performanslarını değerlendirme ve geliştirmede kullanabilecekleri bir yöntemdir. Mikro öğretimde, öğretmen kendi performansını videoya kaydeder ve sonra bu görüntüleri izler. Bu yolla öğretmen eksiklerini giderebilir ve daha etkili eğitim sunar. Doğru yanıt B'dir.

Diyaloğa dayalı okumada kullanılan geri bildirim stratejileri şunlardır:

Doğru yanıt E' dir.

Kukla ile hikaye anlatma tekniğinde öğretmen veya çocuklar kukla sahnesi ve kuklaları kullanarak hikâye anlatırlar. Kukla çocukların dikkatini çeken bir materyaldir, bu nedenle okul öncesi sınıflarında sıklıkla hikâye anlatmak amacı ile kullanılır. Kuklalar yapım malzemelerine ve kullanılış biçimlerine göre “çomak kukla, parmak kukla, el kuklası, çubuk kukla, kasık kukla, parmak kukla, ipli kukla, gölge kuklası” gibi çeşitli isimler alırlar. Doğru yanıt D' dir.

Okuma yazma eğitimi okul öncesi eğitimin kapsamı içinde değildir.

Çocukların edebiyat uygulamalarına katılım ve beceri düzeylerinin değerlendirilmesinde en etkili yöntemlerden biri öğretmen gözlemleridir. Öğretmen çocukların okuma merkezini kullanma durumlarını, dil etkinliklerine katılım sıklıklarını gözlemleyerek, bu bilgileri çocukları değerlendirme amacı ile kullanır. Çocukların değerlendirilmesinde anekdot kayıtları, çalışma örnekleri, kontrol listeleri gibi araçlar öğretmen gözlemlerini kayıt etmek amacı ile kullanılır. Sözlü sınavlar bu yöntemler arasında değildir.

Öğrencilerin kitap okuma alışkanlığını nota tabi tutmak, öğretmenin edebiyat uygulamalarındaki temel rollerinden değildir. Doğru yanıt E' dir.

Okuma merkezinde kitaplar dönüşümlü olarak sergilenmelidir. Doğru yanıt C' dir.

Yazma merkezinde oyun yoluyla öğrencilere yazma becerisi kazandırılmaya çalışılır. Doğru yanıt C' dir

Geleneksel edebiyatın sözel olarak anlatılmasına "hikaye anlatma" adı verilir. Doğru yanıt C' dir.

Pandomimde basit sözcüklere dahi yer verilmez. Doğru yanıt C' dir.

Hikaye kartları ile hikaye anlatımında çocuklara kartları görebilmeleri için yeterli süre verilmelidir. Doğru yanıt B' dir.

Sesli okuma, öğrencilerin dinleme ve hatırlama becerilerini geliştirir. Doğru yanıt C' dir.

Birlikte okuma etkinliğinde vurgulu okumak önemlidir. Doğru yanıt B' dir.