ÇOCUK EDEBİYATI VE MEDYA

Edebiyat uygulamalarında
öğretmenin rolü:
1. Çocuklara uygun edebî eserleri
ve etkinlikleri seçmek
2. Zengin ve uyarıcı bir eğitim
ortamı hazırlamak
3. Öğretim yapmak
4. Model olmak

Bu teknik, yetişkinin, soru ya da sözel etkileşim için hikâyenin metnini kesmeden kitabı
olduğu gibi doğrudan okuması olarak tanımlanır. Tüm düzeylerdeki çocuklar için öğretmen ve okuma bilen çocuklar tarafından uygulanır.

Okuma merkezinin temel amacı; a) çocukların kitap, dergi, gazete gibi yazlı materyallerle
ilgilenmelerini sağlamak, b) çocukların kitaplara ve okuma yazmaya yönelik olumlu tutum kazanmalarını desteklemek, c) çocukların kitap okumak ve hikâyeleri tekrar anlatmaktan zevk almalarını sağlamaktır Bu amaçlara uygun olarak, çocuğun
kitaplarla oynaması, onlarla ilgilenmesi, resimlerinden kitapları okumaya ya da anlatmaya
çalışması desteklenmektedir.

Pandomim bir masalın veya bir öykünün sadece bedensel hareketlerle anlatılması olarak
tanımlanır. Bu teknikte öğretmen hiç sözcük kullanmadan, vücut hareketlerini jest ve mimiklerini
kullanarak hikâyeyi anlatır

Karakter Kullanarak Hikâye Anlatımı: Bu teknikte öğretmen kostüm ve aksesuar kullanarak başka bir karaktere dönüşür ve o karakterin
üzerinden hikâyeyi anlatır. Geleneksel hikâye anlatımına oldukça benzerdir, fakat bu
teknikte kostüm ve aksesuar da kullanılır. Hikâyede geçen olayları canlandırmak için öğretmen
ses tonunu ve bedenini etkin şekilde kullanır

Pandomin aynı zamanda, hikâye sonrası etkinlik olarak
öykünün çocuklar tarafından canlandırılması amacıyla da kullanılabilir. Öğretmen hikâye
anlattıktan sonra, çocuklar hiç söz söylemeden bedenleriyle hikâyeyi yeniden anlatabilirler.

Erken yaşta çocuğa kitap okumanın çocuğun gelişimini destekleyici bir etki yaratmasında
kitapların nasıl okunduğu önemli bir etkendir. Çocuklara kitap okurken sesli okuma,
birlikte okuma, diyaloğa dayalı ve dijital okuma gibi farklı teknikler kullanılmaktadır.

Diyaloğa dayalı okuma, soru
stratejileri ile çocukların okuma
sürecine aktif katılımlarını
sağlayan ve onların dil becerilerine
yönelik geri bildirim stratejilerini
içeren etkileşimli bir okuma
tekniğidir.

Diyaloğa dayalı okuma 5-6 çocuktan oluşan küçük gruplarda uygulanır. Öğretmen ve
çocuklar samimi bir ortamda, çocukların kitabı rahat görebilecekleri şekilde otururlar.
Hikâyeyi okumaya başlamadan önce; öğretmen giriş soruları sorarak kitabın kapağındaki
resimler hakkında çocuklarla sohbet eder. Kitabın isminin ne olabileceği hakkında çocuklardan
fikir alır ve kitabın ismindeki kelimeler üzerinde durur. Çocukların kitaba ilgi
duymalarına yardımcı olur. “Bu kitabın ne ile ilgili olduğunu düşünüyorsun?” şeklinde
sorular sorulabilir.

Dil etkinlikleri özellikle öğretmenin
aktif olduğu ve kendi performansını etkin olarak gösterdiği etkinliklerdir. Bu
nedenle öğretmen bu etkinliklerdeki becerilerini yakından değerlendirmek isteyebilir.
Mikro öğretim olarak tanımladığımız yöntem, öğretmen adayları ve tecrübeli öğretmenlerin
performanslarını değerlendirme ve geliştirmede kullanabilecekleri bir yöntemdir.
Mikro öğretimde, öğretmen kendi performansını videoya kaydeder ve sonra bu görüntüleri
izler.

Edebiyatın işlevi, çocuklara keyif verme, eğlendirme, dil ve okuma/yazma becerilerini geliştirme, hayal gücünü destekleme, merak uyandırma ve problem çözme gibi beceriler kazandırmaktır.

Edebiyat uygulamalarında öğretmenin rolü:
1. Çocuklara uygun edebî eserleri ve etkinlikleri seçmek
2. Zengin ve uyarıcı bir eğitim ortamı hazırlamak
3. Öğretim yapmak
4. Model olmak

Geziler düzenlemek, öğretmenin edebiyat uygulamalarında rollerinden biri değildir.

Okuma merkezinin temel amaçlarından biri çocukların kitaplara ve okuma yazmaya yönelik olumlu tutum kazanmalarını desteklemektir.

Çocukların kitap okumak ve hikâyeleri tekrar anlatmaktan zevk almalarını sağlamaktır.Okuma merkezinin temel amaçlarından biridir. 

Bütün kitapları aynı anda sergilemek yerine, dönüşümlü olarak sergilemek, sınıfın sessiz ve aydınlık bir alanını okuma merkezi olarak düzenlemek, kukla sahnesi ve kuklalarla çocukların öykü oluşturmalarını desteklemek ve çocukların kitapları nasıl kullanacakları, sayfaları nasıl çevirecekleri vb anlaşılır kurallar ve ilkeler oluşturmak ise  okullarda okuma merkezinin düzenlenmesinde gözetilecek ögelerdir.

Okullarda yazma merkezleri çocuklara oyun yoluyla yazı yazma ile ilgili becerileri kazandırma amacıyla oluşturulur.

Geleneksel hikaye anlatımında , hikayeyi anlatırken öğretmen bedenini araç olarak kullanır. Bu anlatımda başarı sesini etkileyici olarak kullanma, doğru vurgulama ve taklitle sağlanır. Örneğin, aslan ile fare fablını anlatırken öğretmen kısık ve korkulu ses tonuyla fareyi canlandırırken, aslanı yüksek ve güçlü tonlayarak anlatırsa dinleyen çocuklar öyküyü yaşarlar. Anlatırken yapılan vurgular, duraklamalar, aslan ve fare taklitleri çocukların dikkatini canlı tutacaktır.

Diyaloğa dayalı okuma, soru stratejileri ile çocukların okuma sürecine aktif katılımlarını sağlayan ve onların dil becerilerine yönelik geri  bildirim stratejilerini içeren etkileşimli bir okuma tekniğidir.

Eleştirel okuma; üst düzey bir okuma tekniğidir. Bu teknikte çocuklar okudukları metinle ilgili sorular sorarak metne dair olumlu veya olumsuz görüş oluştururlar. Bu teknikle okumak için çocukların okudukları konuya dair bilgilerinin veya kişisel deneyimlerinin olması ve eleştirilerini bunlar üzerine inşa etmeleri beklenir.

Hikaye tamamlama ve hikaye oluşturma: Hikaye tamamlamada, öğretmen hikayenin belirli bir bölümünü okuduktan sonra çocuklardan hikayenin devamında neler olacağını tahmin etmelerini ister. Bu şekilde çocuklar neden sonuç ilişkisi kurar ve hikayenin nasıl sonuçlanacağına karar verirler. Benzer şekilde, hikayenin adı başlangıçta söylenmez ve  çocuklardan hikayenin adını koymaları istenebilir.

Çocukların hikaye anlatırken, tekerleme söylerken, rol oynarken sergiledikleri performanslar video ile kayıt edilip aileleri ile paylaşılarak çocuklarının gelişimsel özellikleri hakkında somut bilgi edinmeleri sağlanır.Böylece çocukların edebiyat uygulamalarına katılım ve beceri düzeylerinin değerlendirilmesinde gözlem yaparken öğretmen çocukların dil etkinliklerinde sergilediği becerileri somut bir hale getirebilir.