ÇOCUK EDEBİYATI VE MEDYA

Bir-yedi yaşlar arasındaki çocuklar için hazırlanmış olan kitaplar “Resimli Kitaplar” adı altında toplanmaktadırlar. Bu kitaplar kısmen ya da tamamen resimden meydana gelmişlerdir. Çocuğa bilgi verir veya mevcut bilgisini pekiştirirler. Çocuğun ilk yıllarında, göz ve kulak yolu ile hayatına girip, çocukla yetişkinler ve dünya arasında köprü vazifesi görebilirler; çocuğa ilk kitap sevgisini aşılarlar. Dil-yazı-resim sanatının ortak ürünü olan bu eserler, dilin ustaca kullanıldığı metinler vasıtası ile çocukların dili dinleyerek öğrenmelerine yardımcı olurlar.Doğru cevap B’dir.

İki-üç yaş çocukları için hazırlanmış olan kitaplarda genellikle hiç metin bulunmamaktadır. Bunlar, ABC kitapları denilen ve çocuğun tanıdığı cisim, hayvan ve insanların resimlerinin bulunduğu, konu veya olay içermeyen kitaplardır. Doğru cevap E’dir.

Dört-altı yaşlar arasında; çocuğun yaşıtları ile birlikte okunan kitabı dinlemeyi, kitap hakkındaki soruları cevaplandırmayı, aynı öyküden başka öyküler oluşturmayı öğrenmesi; arkadaşlık, bir arada yaşama ve çevreye uyum sağlama gibi beceriler kazanması sosyal becerilerini geliştirmesine yardımcı olmaktadır. Konuşma, soru sorma ve anlatma da bu yaşlarda gelişmektedir. Doğru cevap A’dır.

Okul öncesi çağı çocuğu, kitabı resimle değerlendireceğinden,bu kitapların resimlendirilmelerine, resimlerin metni yorumlayacak anlatım gücü ve hareket taşımalarına önem verilmelidir. Ayrıca, resmin ait olduğu metnin yanında yer almasına, ana karakterin her resimde süreklilik göstermesine, resimde yer alan diğer öğelerin de detay açısından aslı gibi olmasına dikkat edilmelidir. Doğru cevap A’dır.

Gerçekçi Öyküler: Çocuk edebiyatında gerçekçilik yaşamın her yüzünü içine alan geniş bir bölümdür. Heyecanlandırıcı, komik, romantik veya hayalî olabilir ancak daima olası ve akla uygundurlar.  Doğru cevap B’dir.

Çocuk edebiyatında gerçekçiliğin amacı, çocuğa uzun uzun öğüt vermek değil, günlük ve hareketli yaşamı tanıtmaktır. Bu öykülerle çocuk; bazen benzer geçmiş ve deneyimlere sahip karakterlerle kendini bir tutabilmektedir. Çocukların çoğu benzer olumlu ve olumsuz durumlar ile karşı karşıya olduğundan, bu öyküler uzun süre ilgi çekmeye devam eder. Edebiyatın diğer türleri gibi gerçekçi öykülerde de kitabın iyi yönü, içeriğinin düşündürdüğünde değil, ileri sürdüğü düşüncede belli olmaktadır. Doğru cevap C’dir.

Gerçekçi öykülerin konuları zamanın ideallerini yansıtırlar ve okuyucu üzerinde en güçlü izlenimi bırakan öykülerdir. Neticede, günlük yaşantının canlı ve enteresan bir resmini verirler. Karakterlerin çok büyük önemi vardır ve kahramanın sahip olduğu kuvvetli kişilik diğer karakterleri ve öykünün havasını etkilemektedir. Karakterler bütünü ile geliştirilmiş ve inandırıcıdırlar. Gerçekçiliğin amacı, yaşamın tam bir fotoğrafını vermek olduğundan, dili de zamanın diline uygun, içerdiği insanların sosyal ve bölgesel farklılıklarına göre, renkli ve değişik olmalıdır. Doğru cevap E’dir.

Bir nesnenin, düşüncenin, duygunun, deneyimin veya olayın özünü yansıtan düzyazıdan farklı bir biçimde kelimelerin genellikle belirli bir kurala göre veya belirli bir yapıya göre seçilerek dizildiği edebî eserler olarak da tanımlayabileceğimiz şiiri oluşturan kelimelerin seçimi diğer edebî türlere göre çok daha fazla dikkat gerektirmektedir. Doğru cevap D’dir.

Okul öncesi dönemde çocuklara resimli öykü kitapları, şiirler, şarkılar, tekerlemeler, ninniler, masallar, fıkralar, bilmeceler, kurgu eserler, fen ve başvuru eserleri, çocuk dergileri gibi birçok türde çocuk edebiyatı ürünü sunulabilmektedir. Doğru yanıt E'dir.

Bir-yedi yaşlar arasındaki çocuklar için hazırlanmış olan kitaplar “Resimli Kitaplar” adı altında toplanmaktadırlar. Bu kitaplar kısmen ya da tamamen resimden meydana gelmişlerdir. Çocuğa bilgi verir veya mevcut bilgisini pekiştirirler. Çocuğun ilk yıllarında, göz ve kulak yolu ile hayatına girip, çocukla yetişkinler ve dünya arasında köprü vazifesi görebilirler; çocuğa ilk kitap sevgisini aşılarlar. Dil-yazı-resim sanatının ortak ürünü olan bu eserler, dilin ustaca kullanıldığı metinler vasıtası ile çocukların dili dinleyerek öğrenmelerine yardımcı olurlar. Doğru yanıt A'dır.

Çocuk edebiyatında gerçekçiliğin amacı, çocuğa uzun uzun öğüt vermek değil, günlük ve hareketli yaşamı tanıtmaktır. Bu öykülerle çocuk; bazen benzer geçmiş ve deneyimlere sahip karakterlerle kendini bir tutabilmektedir. Karakterlerin çok büyük önemi vardır ve kahramanın sahip olduğu kuvvetli kişilik diğer karakterleri ve öykünün havasını etkilemektedir. Karakterler bütünü ile geliştirilmiş ve inandırıcıdırlar. Gerçekçiliğin amacı, yaşamın tam bir fotoğrafını vermek olduğundan, dili de zamanın diline uygun, içerdiği insanların sosyal ve bölgesel farklılıklarına göre, renkli ve değişik olmalıdır. Doğru yanıt B'dir.

Küçük çocuklar şiirin ögelerini, türlerini, dilini, anlatımını analiz etmezler. Şiir onlar için keyif verici, eğlendirici olmalıdır. Ancak öğretmenlerin ve yetişkinlerin küçük çocuklar için şiir seçerken dikkat etmesi gereken bazı unsurlar vardır:

Doğru yanıt C'dir.

Tekerlemeler çocukların kolaylıkla ezberleyebildiği, ses tekrarları ile dinlemekten ve söylemekten keyif aldıkları, içerdikleri hayalî ve olağanüstü anlatımlarla onların hayal dünyalarını zenginleştiren, oyun kurmalarına aracılık eden ve yaratıcılıklarını destekleyen en önemli edebiyat ürünlerinden birisidir.  Bunun yanında tekerlemeler manzum eserler olmaları itibariyle çocuklara şiir sevgisini aşılayan ilk edebî ürünler arasında yer almaktadır. Doğru yanıt D'dir.

Bilim kurgu, bilimsel olarak var olan gerçeklikler doğrultusunda gelecekte bir gün gerçekleşmesi mümkün olabilen durumları, olayları, kişileri anlatan eserlerdir. Günümüzde teknolojinin hızlı bir şekilde gelişiyor olması ve internet kullanımının artması çocukların da yaşantısını etkilemekte ve ilgi alanlarını bu doğrultuda genişletmektedir. Bu nedenle çocuklar için yazan kişilerin de çocukların bu değişen ve gelişen ilgi alanlarına bilim kurgu eserler aracılığıyla hitap etmeleri ve zenginleştirmeleri mümkündür. İnsan gibi çalışan, davranan bilgisayarlar, robotlar, uzay gemileri, uzaylılar, yeni keşfedilen gezegenler, gelecekte
insanların yaşantısının nasıl olacağı gibi konular bilim kurgu eserlerde yer alabilir. Doğru yanıt A'dır.

Çocukları doğada yer alan çeşitli konuların içine çeken, bilimsel konular hakkında bilgi veren ve onların bu konulardaki meraklarını gideren ve aynı zamanda onları eğlendiren resimli kitaplar fen ve başvuru eserleri olarak tanımlanır. Ansiklopediler, sözlükler, deney kitapları, icat ve buluşları, doğayı, bitkileri, hayvanları resimlerle anlatan kitaplar, atlaslar fen ve başvuru eserleri örneklerindendir. Doğru yanıt C'dir.

Çocukların etraflarında olup bitenleri, güncel olayları takip etmeleri, kendi ilgi alanları doğrultusunda seçim yapmaları açısından çocuk dergileri önem taşımaktadır. Özelikle haftalık ya da aylık çıkan dergilerin bir sonraki sayısının çocuklar tarafından takibinin yapılması, onları düzenli bir şekilde okumaya yönlendirirken aynı zamanda onlara okuma ve yayının sorumluluğunu üzerine alma becerisi kazandırır. Ülkemizde ilk çocuk dergisinin yayımlanması 19. yüzyıla uzanır. 1896’da çıkan “Çocuklara Mahsus Gazete” ve 1904’te yayımlanmaya başlayan “Çocuk Bahçesi” bu türün ilk örnekleri arasında yer alır. Doğru yanıt B'dir.

Birçok kültürde ortak olan beş ana tip halk masalı vardır, ancak bu kategoriler kesin değildir:

Şansın dönmesi ile ilgili öyküye en iyi örnek “Külkedisi”dir. Külkedisi olayların veya sihrin yardımıyla zorlukları yener ve prenses olur. Karakterlerin durumu, sorunlar ve çözümleri masaldan masala değişmekte ancak, karakterin şartları ve sonuç hiç değişmemektedir. Doğru yanıt E'dir.

İnsan gibi davranan hayvanların olduğu kitaplar eğlendiricidirler, bilimsel değillerdir, çoğunlukla komik hayvan öyküleridirler. Üç-yedi yaş arasındaki çocuklar içindirler. Bunlara insan karakteristiği verilmiştir ancak, hayvanların insan davranışını taklitlerinde büyük farklılıklar vardır.  Gerçekten hayvan olan hayvanların öykülerinde hayvanlar nesnel olarak tanımlanmışlardır. Yazar, hayvanlara konuşma ve düşünme kabiliyeti vermediğinden, onların güdü ve davranışlarının anlamını izah etmeyebilir. Bu öyküler, çocuklarda yedi-sekiz yaşından olgunluğa kadar popülerdirler. Doğru yanıt D'dir.

Özellikle dil gelişiminde çok hızlı bir gelişim göstermekte olan okul öncesi dönemdeki çocuklar kitaplar aracılığıyla alıcı ve ifade edici dil becerilerini geliştirme fırsatı bulmaktadır. Doğru cevap E şıkkıdır.

Okul öncesi dönemde çocuklara resimli öykü kitapları, şiirler, şarkılar, tekerlemeler, ninniler, masallar, fıkralar, bilmeceler, kurgu eserler, fen ve başvuru eserleri, çocuk dergileri gibi birçok türde çocuk edebiyatı ürünü sunulabilmektedir. Doğru cevap D şıkkıdır.