ÇOCUK EDEBİYATI VE MEDYA - Deneme Sınavı - 2

Pandomimde basit sözcüklere dahi yer verilmez. Doğru yanıt C' dir.

Hikaye kartları ile hikaye anlatımında çocuklara kartları görebilmeleri için yeterli süre verilmelidir. Doğru yanıt B' dir.

Sesli okuma, öğrencilerin dinleme ve hatırlama becerilerini geliştirir. Doğru yanıt C' dir.

Birlikte okuma etkinliğinde vurgulu okumak önemlidir. Doğru yanıt B' dir.

Hatırlatma, diyaloğa dayalı okumada kullanılan geri bildirim stratejileri arasında yer almaz. Doğru yanıt E' dir.

Çocukların hikayede geçen bir olay, durum, nesne ya da kişileri canlandırarak yaşam deneyimleri kazanmasın sağlayan teknik rol oynamadır. Doğru yanıt C' dir.

Edebî türler; olaya dayalı türler (hikâye, roman, tiyatro eseri, masal, efsane, destan, fabl, anı ve gezi yazısı), düşünceye dayalı türler (makale, deneme, söyleşi, fıkra, eleştiri, inceleme) ve duyguya dayalı türler (şiir) olmak üzere üç başlık altında değerlendirilebilir.

Çocuk edebiyatı, çocuğu ve çocukluk dönemini temel alarak çocuk gerçekliğini yansıtan ve onun sanat, estetik bakımından gelişimini destekleyen; çocuğu geleceğe hazırlayan; çocuğun duygu, düşünce ve hayal dünyasına uygun bir edebiyattır. Çocuk edebiyatının amacı öğüt vermek, öğretmek değil; çocuklara yaşam ve insan gerçeğine ilişkin duyarlılıkla kurgulanmış ipuçları sunmak, ana dilinin kullanım olanaklarını sezdirmek, onları yazılı kültürle sağlıklı ve sürekli iletişim kurabilen bireyler olarak yetiştirebilmektir.

Somut işlemler döneminden soyut işlemler dönemine adımın atıldığı 12 yaş ve sonrası dönem, aynı zamanda çocukların yaratıcılıklarının da en üst düzeyde olduğu dönemdir. Bu dönemde çocuklar, yetişkinlerin okuduğu eserleri okumaya başlarlar. Bu dönemde çocuklar bilgi edinmek için okurlar. Metinde sunulan fikirleri analiz eder ve eleştirel olarak fikirler üzerine düşünürler. Okuduklarına eleştirel bakış açısıyla yaklaşarak gerçekler üzerine kendi fikirlerini oluşturmaya çalışırlar. Farklı amaçlarla farklı şekillerde yazma eğilimleri de vardır. Çocuğun ciddi bir öğrenme, keşfetme çabasında olduğu bu dönem, çocuk gelişimi açısından değerlendirildiğinde serüven çağı olarak da ifade edilir.

Hayal gücünün ağırlık kazandığı ve bireysel duyguların dile getirildiği şiirler lirik; öğretici niteliği bulunan, yani duyguyu değil de, düşünceyi konu edinen şiirler didaktik; konusunu kahramanlık ve olağanüstülükten alanlar epik; bir kimseyi, bir düşünceyi, bir durumu açık ya da kapalı biçimde, iğneli bir dille yeren şiirler satirik; konusunu kahramanlık ve olağanüstülükten alan şiir türü ise epiktir.

Hikâyelerin; olay-durum, kişi- karakter, yer, zaman ve anlatım yöntemi olmak üzere beş unsuru vardır.

Biyografi kelimesinin Türkçede kullanımı Tanzimat dönemi ile başlar. “Yaşam Öyküsü” de denilen biyografiler Eski Türk Edebiyatında “Tercüme-i Hal” ya da “Hal Tercümesi” şeklinde kullanılmıştır.

Halide Edip Adıvar , Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Ahmet Haşim  Reşat Nuri Güntekin , Falih Rıfkı , Bedri Rahmi Eyüboğlu,  Gülten Dayıoğlu  gezi yazısı türünde eser vermişlerdir.

Fabl, kahramanları insana özgü karakter ve davranışlara sahip hayvan, bitki ve cansızlar olan; kısa, öğüt veren, başında ya da sonunda öğüt bölümünün yer almasıyla klasik masaldan ayrılan hikâyelerdir.

Masallarda yer ve kişi adları belirgin değildir.

Genellikle gerçek hayatta yaşanmış olaylardan hareketle bir sonuç çıkarmayı amaçlayan; temelinde nükte, mizah, tenkit ve hiciv unsuru bulunan sözlü, kısa hikâyelere fıkra denir.

Günümüzde medya kavramı yalnızca toplumsal bilgilendirme aracı olarak kullanılagelen ‘radyo – televizyon – gazete dergi’ kavramının ötesine geçerek, çok daha devingen, çok daha kapsamlı ve etkin bir kullanım alanı oluşturmaktadır. Çocukluk çağı göz önünde bulundurulduğunda, her tür oyuncak, ses çıkaran, devinen, renkli ve cazip olan her yeni bilgi aktarıcısı, bir medya konumundadır. Bilgisel anlamda daha çok kitaplar, gazeteler, dergiler, ansiklopediler, görsel işitsel ve kamusal alanı bilgilendirme anlamında da radyo, televizyon, sinema, reklam panoları, afişler gibi çok daha geniş bir kavram alanı da medyayı kapsamaktadır.

Yaşam deneyimleri     beynimizi değiştirir. Sunulan her şey çocuğa normal görünür çünkü çocuk, doğru-yanlış,            iyi-kötü arasındaki farkı görecek mantıksal düzeneği henüz kuramamıştır. Bebekler iletişime hazır bir biçimde           dünyaya gelir  ve gördükleri  her şeyi, herkesi          taklit ederler. Televizyon alışkanlıklar oluşturur: Bağlanma, bunların başında gelen en tehlikeli alışkanlıktır. İlgi, karşılıklı          iletişim, hareketlilik            ve mizah gibi  çocuğun tüm değer verdiği    etkileşimi içinde barındıran televizyon, çocuklara bir ilişki biçimi sunar ve çocuk bunları sorgusuz bir biçimde kabullenir. Birey, bebeklikten başlayarak ilişki motifleri oluşturur ve sonra, yaşam boyu bunları kullanır. Bunların oluşması çok kolay, kaybolması çok zordur.

Doğdukları andan başlayarak göz ve beyin arasındaki ilişki henüz tam olarak kurulmadığından gerçek anlamda bir görme etkinliğinden söz edilemez. Doğduğunda, tüm görüntüleri bir süreliğine ters olarak gören bebek, doğumdan bir hafta kadar sonra yalnızca büyük ve parlak cisimleri örneğin, 90 cm kadar ötesindeki büyük ve kırmızı bir balonu görebilecek şekilde görme senkronizasyonunu yakalar. Görme gelişim hızı her bebekte farklılık gösterebilmesine karşın bir bebek ancak üç ayın sonunda renkli, parlak, büyük cisimleri görebilmeye ve gözleri ile takip edebilmeye başlar. Normal bir bebeğin ilk birkaç haftada ışığa tepki vermesi, ilk 3 ayın sonunda artık karşısındaki ile göz göze gelebilmesi beklenir.

Çocuk, yaşamın anlamını ve zenginliğini anlatılar yoluyla kavramaktadır. Bu yüzden, okuduğu her yeni metin, onun dünyayı keşfetmesinde yardımcı olacak bir yol arkadaşıdır.  ….Okudukları metinlerden dersler çıkaran ve kısıtlı sayıdaki görseller yardımıyla okuduklarını düşlemeye çalışan çocuklar, böylelikle aslında yaratıcılıklarını geliştirmekte ve kendi özgün anlatılarını nasıl biçimlendireceklerini deneyimlemektedirler. …. Çocuklar, kendilerine cazip geldiğinde aynı programı defalarca izleme isteğine sahiptir.  … yapılan araştırmalar, çocukların anlatıları aynen kendilerine aktarıldığı gibi yinelediklerini ancak anlatının bölümleri arasında bir neden sonuç ilişkisi kurmadan, anlatının içindeki ögeleri sorgulamadan ‘kopyaladıkları’nı ortaya çıkarmaktadır.