ÇOCUK EDEBİYATI VE MEDYA - Deneme Sınavı - 7

Okul öncesi dönemde çocuklara resimli öykü kitapları, şiirler, şarkılar, tekerlemeler, ninniler, masallar, fıkralar, bilmeceler, kurgu eserler, fen ve başvuru eserleri, çocuk dergileri gibi birçok türde çocuk edebiyatı ürünü sunulabilmektedir. Doğru yanıt E'dir.

Bir-yedi yaşlar arasındaki çocuklar için hazırlanmış olan kitaplar “Resimli Kitaplar” adı altında toplanmaktadırlar. Bu kitaplar kısmen ya da tamamen resimden meydana gelmişlerdir. Çocuğa bilgi verir veya mevcut bilgisini pekiştirirler. Çocuğun ilk yıllarında, göz ve kulak yolu ile hayatına girip, çocukla yetişkinler ve dünya arasında köprü vazifesi görebilirler; çocuğa ilk kitap sevgisini aşılarlar. Dil-yazı-resim sanatının ortak ürünü olan bu eserler, dilin ustaca kullanıldığı metinler vasıtası ile çocukların dili dinleyerek öğrenmelerine yardımcı olurlar. Doğru yanıt A'dır.

Çocuk edebiyatında gerçekçiliğin amacı, çocuğa uzun uzun öğüt vermek değil, günlük ve hareketli yaşamı tanıtmaktır. Bu öykülerle çocuk; bazen benzer geçmiş ve deneyimlere sahip karakterlerle kendini bir tutabilmektedir. Karakterlerin çok büyük önemi vardır ve kahramanın sahip olduğu kuvvetli kişilik diğer karakterleri ve öykünün havasını etkilemektedir. Karakterler bütünü ile geliştirilmiş ve inandırıcıdırlar. Gerçekçiliğin amacı, yaşamın tam bir fotoğrafını vermek olduğundan, dili de zamanın diline uygun, içerdiği insanların sosyal ve bölgesel farklılıklarına göre, renkli ve değişik olmalıdır. Doğru yanıt B'dir.

Küçük çocuklar şiirin ögelerini, türlerini, dilini, anlatımını analiz etmezler. Şiir onlar için keyif verici, eğlendirici olmalıdır. Ancak öğretmenlerin ve yetişkinlerin küçük çocuklar için şiir seçerken dikkat etmesi gereken bazı unsurlar vardır:

Doğru yanıt C'dir.

Tekerlemeler çocukların kolaylıkla ezberleyebildiği, ses tekrarları ile dinlemekten ve söylemekten keyif aldıkları, içerdikleri hayalî ve olağanüstü anlatımlarla onların hayal dünyalarını zenginleştiren, oyun kurmalarına aracılık eden ve yaratıcılıklarını destekleyen en önemli edebiyat ürünlerinden birisidir.  Bunun yanında tekerlemeler manzum eserler olmaları itibariyle çocuklara şiir sevgisini aşılayan ilk edebî ürünler arasında yer almaktadır. Doğru yanıt D'dir.

Bilim kurgu, bilimsel olarak var olan gerçeklikler doğrultusunda gelecekte bir gün gerçekleşmesi mümkün olabilen durumları, olayları, kişileri anlatan eserlerdir. Günümüzde teknolojinin hızlı bir şekilde gelişiyor olması ve internet kullanımının artması çocukların da yaşantısını etkilemekte ve ilgi alanlarını bu doğrultuda genişletmektedir. Bu nedenle çocuklar için yazan kişilerin de çocukların bu değişen ve gelişen ilgi alanlarına bilim kurgu eserler aracılığıyla hitap etmeleri ve zenginleştirmeleri mümkündür. İnsan gibi çalışan, davranan bilgisayarlar, robotlar, uzay gemileri, uzaylılar, yeni keşfedilen gezegenler, gelecekte
insanların yaşantısının nasıl olacağı gibi konular bilim kurgu eserlerde yer alabilir. Doğru yanıt A'dır.

Çocukları doğada yer alan çeşitli konuların içine çeken, bilimsel konular hakkında bilgi veren ve onların bu konulardaki meraklarını gideren ve aynı zamanda onları eğlendiren resimli kitaplar fen ve başvuru eserleri olarak tanımlanır. Ansiklopediler, sözlükler, deney kitapları, icat ve buluşları, doğayı, bitkileri, hayvanları resimlerle anlatan kitaplar, atlaslar fen ve başvuru eserleri örneklerindendir. Doğru yanıt C'dir.

Çocukların etraflarında olup bitenleri, güncel olayları takip etmeleri, kendi ilgi alanları doğrultusunda seçim yapmaları açısından çocuk dergileri önem taşımaktadır. Özelikle haftalık ya da aylık çıkan dergilerin bir sonraki sayısının çocuklar tarafından takibinin yapılması, onları düzenli bir şekilde okumaya yönlendirirken aynı zamanda onlara okuma ve yayının sorumluluğunu üzerine alma becerisi kazandırır. Ülkemizde ilk çocuk dergisinin yayımlanması 19. yüzyıla uzanır. 1896’da çıkan “Çocuklara Mahsus Gazete” ve 1904’te yayımlanmaya başlayan “Çocuk Bahçesi” bu türün ilk örnekleri arasında yer alır. Doğru yanıt B'dir.

Birçok kültürde ortak olan beş ana tip halk masalı vardır, ancak bu kategoriler kesin değildir:

Şansın dönmesi ile ilgili öyküye en iyi örnek “Külkedisi”dir. Külkedisi olayların veya sihrin yardımıyla zorlukları yener ve prenses olur. Karakterlerin durumu, sorunlar ve çözümleri masaldan masala değişmekte ancak, karakterin şartları ve sonuç hiç değişmemektedir. Doğru yanıt E'dir.

İnsan gibi davranan hayvanların olduğu kitaplar eğlendiricidirler, bilimsel değillerdir, çoğunlukla komik hayvan öyküleridirler. Üç-yedi yaş arasındaki çocuklar içindirler. Bunlara insan karakteristiği verilmiştir ancak, hayvanların insan davranışını taklitlerinde büyük farklılıklar vardır.  Gerçekten hayvan olan hayvanların öykülerinde hayvanlar nesnel olarak tanımlanmışlardır. Yazar, hayvanlara konuşma ve düşünme kabiliyeti vermediğinden, onların güdü ve davranışlarının anlamını izah etmeyebilir. Bu öyküler, çocuklarda yedi-sekiz yaşından olgunluğa kadar popülerdirler. Doğru yanıt D'dir.

Çocukların ana dillerini öğrenmede ve etkili kullanmada başarılı olabilmeleri onların nitelikli ve sanatçı duyarlılığıyla hazırlanmış metinlerle etkileşim içinde olmalarına bağlıdır. Dolayısıyla eğitimcilerin ve anne babaların çocuklar için nitelikli çocuk edebiyatı ürünlerinin türlerini ve özelliklerini bilmesi ve çocukları bu tür eserlerle etkileşime sokmaları oldukça önemli ve gereklidir.

Çocuklar 8-10 yaşlarına geldiklerinde 10 sözcükten oluşan cümleler kurabilir ve benzetmeler yapabilirler. Eleştirel düşüncenin geliştiği bu dönemde çocuklar için hayal güçlerini geliştirecek ve olumlu örneklerin paylaşıldığı çocuk edebiyatı ürünleri sağlanmalıdır.

Çocuk kitaplarında ele alınan konular çocuğun yaşına, ilgi alanlarına, sevgi ve özgürlük ihtiyaçlarına dönük olmalı; inanılır ve okuyucu tarafından kabul edilebilir olmalı; genellikle eğlendirici ve dinlendirici nitelikte olmalı, çocukları düşünmeye yöneltmelidir. Çocuklara kitap seçiminde aksiyon ve eğlence unsururnun d,kkate alınması konu ie ilgilidir.

Coşkulu şiirler lirik şiirler olarak da bilinir.

Şiir seçiminde önemli olan nitelikler arasında şiirde benzetme, istiare, mecaz gibi edebi sanatlara bolca değil, ölçülü bir şekilde yer verilmesidir.

Tema çocuk edebiyatı ürünlerinin iç yapı özelliklerinden biridir.

Resimler çocuk edebiyatının dış yapı özelliklerinden biridir

Her romanın olayı o romanın konusunu ya da diğer bir ifadeyle iletisini oluşturur. İçerik ve düşünsel olgu romanın önemli parçalarından birisidir.

Define Adası, Robert Louis Stevenson tarafından yazılmış bir romandır. Diğer seçeneklerde verilen kitap ve yazar eşleştirmeleri yanlıştır.

Diğer edebî eserlerde olduğu gibi çağdaş fantastik kurgu yazarlarının da okuyucuyu öykülerinin mantıksal bir olay örgüsünde devam ettiğine ikna etmeleri gerekir. Ancak bu her zaman kolay olmamaktadır. Bu yüzden birçok yazar kurgusunu önce normal bildiğimiz ve kabul edilebilir doğrularla başlatıp okuyucusunu bir anda büyülü ve bambaşka bir öykünün ortasına çeker.