ÇOCUK, BİLİM VE TEKNOLOJİ

Bütünleştirilmiş öğretim programlarında uygulamanın başlangıç noktası öğrencilerin bireysel özelliklerinin tanınmasıdır. Daha sonra öğrenci özellikleri dikkate alınarak onların dünyası ile ilişkili ilgi çekici bir tema belirlenir.

Bütünleştirilmiş öğretim yaklaşımı, Çocukların gerçek yaşamda kullanacağı becerilere sahip olmalarını sağlamak amacıyla kavramların, kişilerin, konuların ve olayların etkin bir biçimde öğrenilmesini sağlamak için birden fazla disipline ait bilgilerin birlikte kullanımını amaçlayan ve öğrenciler bir tema ya da proje çerçevesinde çalışırken farklı disiplinlerin kendi özelliklerini de koruyarak birbiriyle etkileşim içinde kullanıldığı bir program yaklaşımıdır.

Bütünleştirilmiş program yaklaşımında amaç, seçilen konunun anlamlı bir bütün olarak öğrenilirken aynı konunun farklı disiplinler açısından incelenme olanağının yaratılmasıdır. Bir temanın, kavramın problemin incelenmesi için birden fazla ve farklı disiplin yöntem ve bilgiden yararlanmayı gerektirir. Farklı disiplinleri düşünme süreçlerinde kullanan bireylerin günlük yaşamlarında karşılaştıkları problemlere yönelik bilgi ve becerileri de farklılaşmaktadır. Öğrencilerin ilgi ve deneyimlerine göre farklı konu alanlarının birbiriyle ilişkilendirilerek düzenlendiği bütünleştirilmiş program öğrencilere anlamlı öğrenme olanağı sağladığı gibi öğrencilere değişik disiplinlerden kazandıkları bilgi ve becerileri dış dünyayı algılayabilme ve üzerinde düşünebilmelerinde yardımcı olmaktadır. Beynin öğrenme ilkelerine uyumlu olduğu düşünülen bütünleştirilmiş programın, öğrencilerin disiplinlerarası ilişkileri görmelerine ve yaşamlarında gereksinim duyacakları eleştirel ve yaratıcı düşünme, problem çözme gibi çok yönlü düşünme becerilerinin gelişimine katkı sağlamasından dolayı gereksinim duyulmaktadır.

Disiplinlerarası yaklaşım yirminci yüzyılda ortaya çıkan bir kavram olarak görülmesine karşın bu kavramın tarihsel geçmişi Yunan felsefesine kadar uzanmaktadır. Programların disiplinlerarası bir yaklaşımla bütünleştirilmesi fikrine ilk önce Platon’un Politera’sında yer verildiği bilinmektedir. Platon, genç bireylerin eğitimi ve gelişmesinin harmonik üniteler yoluyla sağlanabileceğini ifade etmiştir.

Bütünleştirilmiş program ile ilişkilendirilebilecek bir diğer kuram da çoklu zekâ kuramıdır. Kuramın en bilinen savunucusu Gardner (1990), insan beyninin yapısının modüler bir yapıda olduğunu ieri sürmüştür. Beynin sayısal, görsel, dilsel ve duygusal semboller aracılığıyla çalışarak işlemleri gerçekleştirebildiğini ileri sürmüştür. Gardner’a göre her birey birbirinden farklı düşünür ve eğitim tüm bireylerin farklı zekâ alanlarına hitap edebilecek biçimde düzenlenmelidir. Zekâ çok yönlü bir olgu olup geliştirilebilir bir özellik taşımaktadır. Çoklu zekâ kuramının en temel özelliklerinden biri gerçek yaşam sorunlarını çözmeye ve ürün ortaya koymaya odaklanması olarak ifade edilebilir. Zekânın; sözel/ dilbilimsel zekâ, mantıksal/matematiksel zekâ, görsel/uzamsal zekâ, müzikal/ritmik zekâ, bedensel/kinestetik zekâ, kişilerarası/sosyal zekâ, öze dönük/içsel zekâ ve doğa-doğacı zekâ olmak üzere sekiz boyutu vardır. (Gardner, 1999). Gardner tarafından tanımlanan zekânın çoklu alanları karmaşık bir biçimde birlikte çalışırlar. Bireylerin farklı “zihinsel kimlikleri” zekâ profillerinin de farklılaşmasına yol açar. Zekânın farklı boyutlarının geliştirilmesi ancak disiplinlerarası yaklaşımla olanaklıdır.

Disiplinlerarası yaklaşımın bütünleştirilmesi ile ortaya çıkan yaklaşım, bütünleştirilmiş program farklı kuramları temel alarak gelişmiştir. Bilişsel gelişim kuramının öncüsü Piaget öğrenmeyi ön bilgiler ve yaşam deneyimlerinin ilişkilendirmesi ile açıklamıştır. Piaget’in gelişim ilkelerini benimseyen Vygotsky’in sosyal yapılandırmacı kuramı bilişsel gelişimin kaynağının kişisel psikolojik süreçler değil, sosyal çevre olduğunu savunur. Bu nedenle öğrenme ortamlarında öğrencilerin birbirleriyle iş birliği içerisinde çalışmaya özendirilmesi gerektiğini ifade eder. Psikolojik etmenlerin kültür tarafından biçimlendirildiği unutulmaması gerektiğini ve kültürel değerlere eğitim sürecinde yer verilmesinin önemli olduğunu belirtir. Bu kurama paralel olarak John Dewey ve J.J. Rousseau benzer bir biçimde, öğrenmenin deneyim temelli ve problem çözmeye dayalı olarak gerçekleştirilmesi gerektiğini vurgulamış ve eğitim programlarının bu temele dayalı olarak düzenlenmesinin gerektiğini belirtmişlerdir. Çoklu zekâ kuramının öncüsü Gardner, her bireyin zekâ özelliklerinin farklı olmasından dolayı farklı zihinsel kimliği olduğunu, çoklu zekâ boyutlarının öğretme-öğrenme ortamına disiplinlerarası program anlayışla yansıtılabilir. Öğrencilerin zekâ alanlarını ortaya çıkarmak ve eğitimde faydalanmak amacıyla tüm disiplinlerden yararlanmak; öğrencilerin öğrenmelerini kolaylaştıracağı gibi onların kendilerini tanımalarına, kendilerine güvenmelerine, bireysel farklılıklara saygı duymalarına, yaratıcı düşüncelerini geliştirmelerine ve gelecekte hangi mesleği seçeceklerini düşünmelerine olanak tanır.

Alandaki araştırmacılardan gelen bu ve benzeri eleştiriler dikkate alınarak, okul öncesi eğitim alanında dünyanın en büyük mesleki birliği olan ABD merkezli Ulusal Küçük Çocukların Eğitimi Derneği (NAEYC) tarafından bir durum raporu yayınlamıştır (Bredekamp, 1987). Gelişimsel Uygulamalar olarak isimlendirilen bu rapor, çocukların nasıl düşündüğünü ve öğrendiğini açıklamaya çalışan gelişimsel kuramdan etkilenerek hazırlanmıştır. Raporun temel hedefi, okul öncesi eğitim alanında çalışan öğretmen ve diğer uzmanlara çocukların gelişim aşamalarını ve ihtiyaçlarını göz önünde bulunduran öğrenme etkinliklerinin nasıl hazırlanması gerektiği konusunda bir rehber sunabilmektir. Gelişimsel uygulamalar, temeli çocukların nasıl geliştiği ve öğrendiğini inceleyen araştırmalara ve etkili erken çocukluk eğitimi hakkında bilinenlere dayanan bir öğretim yaklaşımıdır. 1997 yılında güncellenen gelişimsel uygulamalar raporunda üç boyutta çocuk gelişimi ilkelerine uygunluk temel alınmıştır. Bunlar: yaş uygunluğu; bireysel uygunluk; kültürel uygunluktur.

FTTÇ ile öğrenciler:

STEM eğitimi de bu doğrultuda, ilk ve ortaöğretim düzeyindeki fen ve matematik eğitimi standartlarının yükseltilmesi ve dolayısıyla öğrencilerin fen, teknoloji, mühendislik ve matematik alanlarına yöneliminin sağlanması ile bireylerin daha önce hiç olmadığı kadar teknolojik gelişmelere dayalı küresel ekonomik koşullarda rekabet içerisinde kalabilmelerini amaçlamaktadır. Bunun yanı sıra pedagojik açıdan da çeşitli araştırmacılar STEM eğitiminin öneminin altını çizmiştir. Örneğin, Roehrig ve diğerleri (2012) STEM eğitiminin Fen, Matematik, Mühendislik ve Teknoloji disiplinlerinin entegrasyonu yoluyla öğrencilerin (1) STEM disiplinlerinin içeriklerini öğrenmesi, (2) sosyal ve kültürel bağlamlar üzerinden STEM algılarının genişletilmesi ve (3) STEM disiplinlerine ve bu disiplinler altındaki kariyer seçeneklerine olan ilgilerinin arttırılması noktalarında öneminin altını çizmişlerdir.

Okul öncesi dönemde çocukların gözlem, araştırma, inceleme ve keşfetmeye yönelik etkinliklere yönlendirilmesi, farklı materyal, yöntem ve tekniklerle çocukların bireysel farklılıklarının desteklenmesi ve yaratıcılığının geliştirilmesi gerekir. Bu bağlamda düşünüldüğünde STEM odaklı etkinliklerin tasarım süreçleri yoluyla çocukların yaratıcılıklarını geliştirme potansiyeli olduğu ve tasarım sürecinde kullanılan gözlem, araştırma, inceleme ve keşfetme gibi becerilerin çocukların gelişimine katkı sağladığı söylenebilir. STEM eğitimi K-12 düzeyinde gitgide daha geniş kitlelere ulaşan bir reform hareketi hâline gelmesine rağmen erken çocukluk döneminde diğer yaş grupları kadar hızlı ilerleyememesi ve bu dönem çocukları için zorlayıcı oluğunun düşünülmesi bir sınırlılık olarak düşünülebilir. Ancak STEM etkinliklerinin öğrencilerin materyal aşinalığına, STEM disiplinlerine özgü kavramları öğrenmelerine ve bu kavramlar arasındaki bilimsel bağları kurabilmelerine olumlu katkı sağladığı söylenebilir.

Program bütünleştirme, bir kavramı daha anlamlı yollardan öğretmek amacıyla farklı disiplinlere yönelik bilgi, beceri ve değerlerin bir araya getirilmesi olarak tanımlanabilir. Doğru cevap D'dir.

Bütünleştirilmiş öğretim programlarında uygulamanın başlangıç noktası öğrencilerin bireysel özelliklerinin tanınmasıdır. Daha sonra öğrenci özellikleri dikkate alınarak onların dünyası ile ilişkili ilgi çekici bir tema belirlenir. Doğru cevap C'dir.

Çocuklar yeni bir durumla karşılaştıklarında birden fazla alana ilişkin öğrenmeyi aynı anda gerçekleştirebilir. Bütünleştirilmiş program öğrencilerin ilgi ve deneyimlerine dayalı olarak düzenlendiği için, öğrencilere anlamlı öğrenme olanağı sunar. Parçalı programdaki ayrıştırılmış içerik yerine, farklı konu alanlarının birbiriyle ilişkilendirildiği bir içerik öğrenmeyi daha anlamlı kılmaktadır. Doğru cevap A'dır.

Disiplinlerarası yaklaşım yirminci yüzyılda ortaya çıkan bir kavram olarak görülmesine karşın bu kavramın tarihsel geçmişi Yunan felsefesine kadar uzanmaktadır. Programların disiplinlerarası bir yaklaşımla bütünleştirilmesi fikrine ilk önce Platon’un Politera’sında yerverildiği bilinmektedir. Doğru cevap E'dir.

Gelişimsel uygulamalar, çocukların nasıl geliştiği ve öğrendiğini inceleyen araştırmalara ve etkili erken çocukluk eğitimi hakkında bilinenlere dayanan bir öğretim yaklaşımıdır. Çerçevesi, çocukların en uygun nasıl öğrenebileceği ve gelişebileceği konularına odaklanılarak yapılandırılmıştır. Gelişimsel uygulamalar, öğretmenin, çocukların hem bireysel olarak hem de grup olarak o anda bulundukları gelişim aşamasını belirleyerek öğrenme hedeerine ulaşmalarında rehberlik etmelerini gerektirir. Doğru cevap B'dir.

Fen öğretiminin ilişkilendirileceği dersler okuma, matematik, tasarım, teknoloji, BİT, sosyal bilimler veya ahlaki eğitim olarak belirlenmiştir. Doğru cevap A'dır.

STEM; Fen (Science), Teknoloji (Technology), Mühendislik (Engineering) ve Matematik (Mathematics) alanlarının İngilizce karşılıklarının baş harflerinin bir araya getirilmesi ile adlandırılmıştır. İlk olarak ABD’de ortaya çıkan bu reform hareketi zamanla dünyanın birçok farklı ülkesinde gerçekleştirilen reform dokümanlarında yerini almıştır. Doğru cevap B'dir.

Bilişsel kurama göre beyin yeni bir bilgiyi öğrenirken zihinde var olan şemaları birbirleriyle ilişkilendirir. Öğrenme yeni bilginin var olan şemalardaki yerini bulması ya da o kavrama ilişkin yeni şemaların oluşturulması sonucu gerçekleşir. Doğru cevap D'dir.

John Dewey öğrenmenin deneyim temelli ve problem çözmeye dayalı olarak gerçekleştirilmesi gerektiğini vurgulamış ve eğitim programlarının bu temele dayalı olarak düzenlenmesinin gerektiğini belirtmiştir. Doğru cevap B'dir.

Gardner insan beyninin yapısının modüler bir yapıda olduğunu ileri sürmüştür. Beynin sayısal, görsel, dilsel ve duygusal semboller aracılığıyla çalışarak işlemleri gerçekleştirebildiğini ileri sürmüştür. Doğru cevap C'dir.