ÇOCUK, BİLİM VE TEKNOLOJİ - Deneme Sınavı - 10

Yanıtınız yanlış ise “Bilimin Öznel Doğası” konusunu yeniden gözden geçiriniz.

Yanıtınız yanlış ise “Bilimsel Bilginin Yaratıcı Doğası” konusunu yeniden gözden geçiriniz.

Yanıtınız yanlış ise “Bilimin Sosyal ve Kültürel Doğası” konusunu yeniden gözden geçiriniz.

Yanıtınız yanlış ise “Bilimin Doğasının Öğretimine İlişkin Yaklaşımlar” konusunu yeniden gözden geçiriniz.

Yanıtınız yanlış ise “Bilimin Doğasının Öğretimine İlişkin Yaklaşımlar” konusunu yeniden gözden geçiriniz.

Yanıtınız yanlış ise “Bilim İnsanının Özellikleri” konusunu yeniden gözden geçiriniz.

Yanıtınız yanlış ise “Erken Çocuklukta Bilimin Doğası ve Öğretimi” konusunu yeniden gözden geçiriniz.

Kavramlar düşünce dünyamızın dışa açılan pencereleridir. Bireyler çevrelerindeki nesneleri ya da öğrendikleri bilgileri farklı yollarla gruplandırarak isimlendirirler. Farklı kavramların kazanımı ise çocukların gelişimsel süreçleri ile ilişkilidir. Doğduğu andan itibaren çevresi ile etkileşime giren çocuk zaman içerisinde dil öğrenmenin bir parçası olarak dinlediklerini konuşmalarına yansıtmaya başlar.

Kavram; benzer özelliklere sahip olan fikirler, objeler ve olaylar grubuna ortak olarak verilen isim (Erden ve Akman, 1998) olup bireyin düşünmesini sağlayan zihinsel araçlardır (Senemoğlu, 2001). Kavram öğrenimi bebeklikle başlayıp yaşamın sonuna dek devam eden bir süreçtir. Kavram; nesne, görüş ve olaylardan benzer özellikleri taşıyanlara verilen ortak isimdir.

Genel ve soyut olan, bir ya da iki sözcükle ifade edilen, uygulamada evrensel olan, belirli bir zaman dilimine bağlı olmayan, ortak özelliklere sahip ama aynı zamanda farklı özellikleri de temsil eden sözcük ya da terimler “kavram” olarak ifade edilir (Yel, 2012). Kavramlar çevreden elde edilen bilginin etkili bir biçimde bellekte düzenlenmesinin yanı sıra birçok bilişsel görev için de önemli bir işleve sahiptir. Bu tür bilişsel görevler akademik başarı açısından büyük öneme sahiptir.

Kavramların yukarıdaki bölümde ifade edilen genel özelliklerinin bilinmesi kavramların tanınması açısından önem taşır. Kavram gelişimi bebeklik döneminde başlayıp yaşam boyu devam eden bir süreç olarak nitelendirilebilir. Bebekler dış dünyalarında olup bitenleri duyuları yoluyla algılarlar. Dokunarak, görerek, koklayarak ve tadarak deneyim kazandıkları dış dünyada anne ve babasının kendinden ne kadar büyük olduğundan hareketle boyut kavramını, eline aldığı oyuncaklarla ağırlık kavramını öğrenirler.

Kavramlar özellikleri dikkate alınarak farklı biçimlerde sınıflandırılabilirler. Kavramlar, zihinde oluşma şekillerine göre ‘somut’ ve ‘soyut’ olmak üzere iki grupta incelenebilir. Kavramlar, duyu organları ile algılanabiliyorsa “somut kavramlar”; duyu organları ile algılanamıyorsa “soyut kavramlar” olarak adlandırılırlar. Somut kavramların öğrenilmesi soyut kavramlara göre daha kolaydır.

Kavramlar özellikleri dikkate alınarak farklı biçimlerde sınıflandırılabilirler. Kavramlar, zihinde oluşma şekillerine göre ‘somut’ ve ‘soyut’ olmak üzere iki grupta incelenebilir. Kavramlar, duyu organları ile algılanabiliyorsa “somut kavramlar”; duyu organları ile algılanamıyorsa “soyut kavramlar” olarak adlandırılırlar. Somut kavramların öğrenilmesi soyut kavramlara göre daha kolaydır.

Kavram gelişiminde gruplama, genelleme, ayırma ve tanımlama olmak üzere dört zihinsel süreç kullanılır. Gruplama, duyu organları aracılığı ile çocuğun gerçekleştirdiği gözlemlerin sonucundaki izlenimlerine dayalı olarak oluşur. Bu süreçte çocuklar gelişim düzeyleri ile paralel bir biçimde çevrelerinde gözlemledikleri nesneleri zihinlerine yerleştirir ve kategorize ederler. Kavramların doğru bir biçimde gruplandırılabilmesi onlara sunulan öğrenme yaşantıları bir diğer ifade ile oynadıkları oyunlar ve yaptıkları etkinliklere bağlıdır. Ne kadar zengin öğrenme yaşantısı sunulursa o ölçüde olumlu sonuçlar alınır.

Bireylerin kavramları yeni durumlara aktarmalarına genelleme adı verilir (Şahin, 1998). Çocukların varlıkları ortak özelliklerine göre kategorize etmeleri ve bunu adlandırmaları genellemedir. Genelleme yaparken belirli bir kategoriye ait tüm varlıklara ulaşılması neredeyse olanaksızdır. Çocuk aynı kategoride olan varlıklardan gördüklerine dayalı olarak bütüne ilişkin genellemede bulunur. Bu durum bazen yanılmalara neden olabilir. Yani o kategoride olmaması gereken varlıklar da oraya alınır. Bu durum aşırı ya da gereğinden fazla genelleme olarak adlandırılır.

Ayırma, nesne ya da varlıkların farklı özelliklerinin görülerek ayrı bir kategoride değerlendirilmesi anlamını taşır. Genelleme sürecinin tersi ayırma sürecidir. Örneğin, baklagil kavramı o kategoriye giren tüm kavramların ortak adıdır. Ancak “nohut” ve “mercimek” arasında farklılıklar bulunmaktadır. Bu ayırt edici özellikleri onların ayrı kavramlar olarak adlandırılmaları sonucunu doğurur.

Öğrencilerde matematik kavramlarının ya da matematiksel bilginin gelişiminde kullanılan araçlar beş başlıkta toplanabilir. Bunlar; gerçek yaşam durumları, somut araçlar, şekiller, semboller ve sözel ifadelerdir. Matematiksel kavramların öğretiminde önce çocukların gerçek yaşamlarındaki matematiği algılayabilmeleri, sonra somut nesne ve resimlerle ifade edebilmeleri ve en sonunda zaman içerisinde sembolik dile aktarabilmeleri ve aynı zamanda sözel dili kullanarak açıklayabilmeleri sağlanmalıdır. Bu sıralamada öğrenmenin somuttan soyuta doğru gerçekleştiğini söylenebilir. Çocuk önce somut olarak görerek ve dokunarak ifade etme becerisini kazanır daha sonra sembol ve sözel olarak soyut bir biçimde ifade etmeyi öğrenir.

Kavram; benzer özelliklere sahip olan fikirler, objeler ve olaylar grubuna ortak olarak verilen isim olup bireyin düşünmesini sağlayan zihinsel araçlardır.

Kavram öğrenimi bebeklikle başlayıp yaşamın sonuna dek devam eden bir süreçtir. Kavram; nesne, görüş ve olaylardan benzer özellikleri taşıyanlara verilen ortak isimdir. Kavramlar, sahip oldukları bu ortak özelliklerine dayalı olarak aynı küme, sınıf ya da grup içinde yer alan örneklerdir. Düşünme becerileri için temel oluşturan kavramlar, içinde bulunulan dünyayı anlama ve etrafıyla iletişim kurmada gerekli olan araçlardır. Kavramlar aynı zamanda, çocukların zihinlerinde temel bilişsel yapıların oluşmasına ve yeni edinilen bilgilerin anlamlı bir biçimde çocukların bilişsel yapılarına yerleştirilmesine destek sağlayan araçlardır. Bu nedenle eğitimin her aşamasında gelişim özellikleri ve düzeyine uygun kavramların öğrenilmesi önemlidir.

Kavramlar; varlıkların ve düşüncelerin benzer, geçişken ve ayırıcı özelliklerine göre
oluşturulmuş gruplara verilen adlardır. Bu adlar, nitelikleri (sert, kırmızı gibi), olayları
(yüzme, çekme gibi), bireyleri (baba, Can gibi) ve soyut düşünceleri (eşitlik, zaman gibi)
içermektedirler.

Bir ifadenin kavram olabilmesi için isim olması, ayırt edici ve ayırt edici olmayan özelliklerinin olması ve örnekler içermesi gerekir.

Uygulamada ise evrensel olmalıdır. "B" Seçeneği yanlıştır.

Genellik: Kavramlar genellikle hiyerarşik olarak yapılandırılır. Daha açık bir ifade ile
genelden özele doğru sıralanırlar. Genel kavramlar hiyerarşinin üstünde bulunurken genellikleri azaldıkça özel kavramlara dönüşürler. Örneğin; bitki genel bir kavram iken çiçekli bitkiler, çiçeksiz bitkiler, tohumlu, tohumsuz bitkiler daha özel kavramlardır ve genel
kavramın alt grubunu oluşturur.