CEZA YARGILAMA HUKUKU

Ceza muhakemesinin yürütülmesi, delillerin ele geçirilebilmesi ve muhakeme sonunda ortaya çıkan hükmün infazının garanti altına alınabilmesi için başvurulan ve bireyin temel hak ve özgürlüklerine müdahale içeren eylem ve işlemlerin ismi koruma tedbirleridir.

Önleyici tedbir, bireylere yönelik tehlikeleri engellemek, suç veya kabahatin işlenmesini önlemek, şüpheli, sanık veya hükümlüleri ele geçirmek amacıyla bireylerin temel hak ve özgürlüklerine müdahaleyi gerektiren eylem ve işlemlerdir.

PVSK 4/A maddesinde düzenlenmiş olan durdurma ve kimlik sorma tedbiri önleyici tedbir niteliğindedir.

Koruma tedbirleri, delil elde edilmesi, ceza muhakemesinin yürütülmesi, muhakeme sırasında şüphelinin el altında tutulması, hükmün infazının garanti altına alınması gibi amaçlara sahip olduğundan kendi başlarına bir amaç olmayıp, ulaşılmak istene bu amaçlar için araç niteliğindedirler. Bu sebeple E seçeneği, koruma tedbirlerinin özelliklerinden biri değildir.

Gecikmede tehlike bulunmasından maksat, koruma tedbirine başvurulmadığında, o tedbirle ulaşılmak istenen amacın tehlikeye düşecek durumda olması gerekliliğidir.

Koruma tedbirlerinin önkoşullarından biri olan görünüşte haklılık koşulu gereğince, yakalamaya başvurulması sırasında yakalamanın kanuni koşullarının gerçekleştiği hususunda haklı görünüşün varlığı halinde, sonradan bu koşulların gerçekte bulunmadığı ortaya çıksa da yakalama koruma tedbirine başvuran görevli veya kişinin sorumluluğuna gidilemeyecektir. Bu sebeple doğru yanıt B seçeneğidir.

Adli kontrol tedbirinin yeterli olduğu durumlarda tutuklama koruma tedbirine karar verilmesi, koruma tedbirlerinin önkoşullarından ölçülülük koşuluna aykırıdır. Bu sebeple doğru yanıt C seçeneğidir.

Adli para cezası, bir koruma tedbiri olmayıp bir ceza yaptırımıdır. Bu sebeple doğru yanıt A seçeneğidir.

Zorla getirme kararında, zorla getirmenin süresi yer almaz. Bu sebeple doğru yanıt E seçeneğidir.

Şüpheli yakalandığında, gözaltına alındığında veya gözaltı süresi uzatıldığında, Cumhuriyet savcısının emriyle bir yakınına veya belirlediği bir kişiye gecikmeksizin haber verilir. Bu sebeple doğru yanıt A seçeneğidir.

Koruma tedbirlerinin hepsinde geçerli olan bazı genel özellikler bulunmaktadır.
Bunlar: Kanunla düzenlenmiş olma, Geçici olma ve Araç olmadır.

Zorla getirme kararı ile çağrılan süje derhal, bunun mümkün olmaması halinde yol süresi hariç en geç yirmi dört saat içinde çağıran hakimin, mahkemenin veya Cumhuriyet savcısının önüne götürülür.

CMK’nın 90. maddesinin 1. fıkrasında gösterilen iki koşuldan birisi, kişiye suç işlerken rastlanılmasıdır.

Mülki amirlerce belirlenecek kolluk amirleri tarafından yirmi dört saate kadar, şiddet olaylarının yaygınlaşarak kamu düzeninin ciddi şekilde bozulmasına yol açabilecek toplumsal olaylar sırasında ve toplu olarak işlenen suçlarda kırk sekiz saate kadar gözaltına alınma kararı verilebilir (CMK m. 91/4).

Toplu olarak işlenen suçlarda ise gözaltı süresi en yakın hakim veya mahkeme önüne götürülmesi için gerekli süre hariç toplam dört günü geçemez. Toplu olarak işlenen suçlarda gözaltına alınma kararının Cumhuriyet savcısı tarafından
verilmesi halinde, önce bir gün olarak verilen gözaltı süresi, yine Cumhuriyet savcısı tarafından, her defasında bir günü geçmemek üzere üç gün süreyle uzatılabilir.

Soruşturma evresinde tutukluluk süresi Ağır ceza mahkemesinin görevine girmeyen işler bakımından altı ayı geçemez(CMK m. 102/4).

Tutuklulukta geçen süre, bir gün yüz Türk Lirası sayılmak suretiyle mahkum olunan para cezasından mahsup edilecektir. bu halde mahsup miktarı 500 TL'dir.

Avukat büroları ancak Cumhuriyet savcısının denetiminde aranabilir(CMK m. 130/1).

Tespit veya dinlemeye ilişkin kayıtlar Cumhuriyet savcısının denetimi altında en geç on gün içinde yok edilerek, durum bir tutanakla tespit edilir (CMK m. 137/3).

Koruma tedbirleri sebebiyle tazminat istemleri en geç karar veya hükümlerin kesinleşme tarihini izleyen 1 yıl içinde yapılmalıdır.