CEZA YARGILAMA HUKUKU

Bazı hallerde soruşturma ve kovuşturma yapılması belli bir merciin Cumhuriyet Savcısından istemde bunulmasına bağlıdır. İstem, talep olarak da adlandırılmakta ve devletin resmi bir makamının şikâyeti olarak nitelenmektedir.

Ceza muhakemesinde muhakeme engellerinden bir diğeri, soruşturma veya kovuşturma konusu olayın uzlaştırma kapsamında tarafların anlaşması ile çözümlenmiş olmasıdır. Dolayısıyla uzlaşma, olumlu bir muhakeme şartı değildir.

Şikayet, yokluğu durumunda soruşturma veya kovuşturma yapılamayacak olmasından dolayı bir muhakeme şartıdır.

Kanunda belirlenen miktarın Cumhuriyet savcılığınca yapılacak tebligat üzerine on gün içerisinde Cumhuriyet Savcılığına ödenmesi durumunda, şüpheli hakkında kamu davası açılmayacaktır. Bu yönüyle önödeme bir muhakeme engeli niteliği
göstermektedir.

On iki yaşından küçük çocuklar bakımından, kusur yeteneğinin bulunmaması
bir muhakeme şartıdır. Fiili işlediği sırada on iki yaşından küçük olan bir çocukla ilgili olarak kovuşturma yapılamayacaktır.

Kanunda öngörülen hak düşürücü sürenin çeşitli nedenlerle geçirilmesi durumunda, ilgililerin hak kaybına uğramasının önlenmesi amacıyla kanunda eski hale getirme kurumu düzenlenmiştir. Ceza Muhakemesi Kanununun 40. maddesi hükmü uyarınca; kusuru olmaksızın bir süreyi geçirmiş olan kişi, eski hale getirme isteminde bulunabilir.

Şikayet bakımından kanunda altı aylık bir süre öngörülmüştür. Şikayet, fiil ve failin öğrenilmesinden itibaren altı ay içerisinde gerçekleştirilmelidir. Bu sürenin geçmesi halinde şikayette bulunulamaz.

Ceza muhakemesinde doğrudan bildirim, tefhim yoluyla gerçekleşmektedir. İşlemin, tefhim yolu ile bildirilmesi, işlemin ilgilisine doğrudan doğruya sözlü olarak anlatılması anlamına gelmektedir.

Ceza muhakemesinde sürelerden önemli bir kısmı hak düşürücü süredir. Hak düşürücü süre söz konusu olduğunda, bu sürenin geçirilmesi halinde işlemin gerçekleştirilmesi mümkün değildir, sürenin geçmesinden önce işlem gerçekleştirilebilir. Örneğin istinaf isteminde yedi günlük sürenin geçirilmesi durumunda, istinaf yoluna başvurulamayacaktır.

Ceza muhakemesi kanununda eski hale getirme bakımından bir haftalık süre öngörülmüştür. Eski hale getireme talebinde bulunan kişi, engelin kalkmasından itibaren yedi gün içinde eski hale getirme talebinde bulunmalıdır. Eski hale getirme talebi süreye uyulduğunda usule ilişkin işlemleri yapacak olan mahkemeye
sunulacaktır.