CEZA MUHAKEMESİ HUKUKU

A, B, C ve D şıkkı yanlıştır.  Mahkeme tarafından, tanık veya bilirkişinin duruşma hazırlığı devresinde, naip veya istinabe olunan hâkim aracılığıyla dinlenmesine karar verilebilir (CMK m.180/1). Bu hâller şunlardır: 1) Hastalık veya malullük veya giderilmesi olanağı bulunmayan başka bir nedenle uzun ve önceden bilinmeyen bir zaman için duruşmada hazır bulunmalarının mümkün olmadığının anlaşılması, 2) bu kişilerin konutlarının yetkili mahkemenin yargı çevresi dışında bulunmasından dolayı duruşmaya getirilmelerinin zor olması. E şıkkı doğrudur. Büyükşehir belediye sınırları içinde birden fazla yargı çevresi söz konusu olabilir. Bu hâlde zorunluluk olmadıkça, büyükşehir belediye sınırları içerisinde bulunan mahkemeler arasında istinabe olmaz. Büyükşehir belediye sınırları içersinde bulunan şikâyetçi, katılan, sanık, müdafi, vekil, tanık ve bilirkişilerin bulundukları büyükşehir belediye sınırları içindeki o yer mahkemesince istinabe yoluyla dinlenmesine karar verilemez (CMK m.180/3).

C şıkkı doğrudur. Bu devrede mağdur, suçtan zarar gören gerçek ve tüzel kişiler ile malen sorumlu olanlar şikâyetçi olduklarını bildirerek kamu davasına katılma talep edebilir (CMK m.237/1). Bu devrede de mahkeme tarafından katılma talebi karara bağlanabilir. Cumhuriyet savcısının, sanık ve varsa müdafiinin dinlenmesinden sonra davaya katılma isteminin uygun olup olmadığına karar verilir (CMK m.238/3)

E şıkkı doğrudur. Yoğunluk ilkesi, duruşmada delillerin tartışılması esnasında delilin doğruluğuna ve olayın ispatına ilişkin olarak oluşan kanaatin unutulmaması için duruşmanın, mümkün olduğunca bir oturumda; mümkün olmadığında birbirine yakın tarihli oturumlarda bitirilmesini ifade eder. Yasa’ya göre, zorunlu hâllerde davanın makul sürede sonuçlandırılmasını olanaklı kılacak surette duruşmaya ara verilebilir (CMK m.190). Bu hâlde duruşma, oturumlardan meydana gelir.

C şıkkı doğduur. Sanık, on sekiz yaşını doldurmamış ise duruşma kapalı yapılır; hüküm de kapalı duruşmada açıklanır (CMK m.185). Hâkimin bu hâlde takdir hakkı olmadığından bu kapalılık, zorunlu kapalılık olarak adlandırılmaktadır. Belirtelim ki kapalı duruşmada mahkeme, bazı kişilerin hazır bulunmasına izin verebilir. Bu hâlde adı geçenler, duruşmanın kapalı olmasını gerektiren hususları açıklamamaları bakımından uyarılırlar ve bu husus tutanağa yazılır (CMK m.187/1). Kapalı duruşmanın içeriği hiçbir iletişim aracıyla yayımlanamaz (CMK m.187/2).

A şıkkı yanlıştır. Tanıklar dinlenmek üzere tek tek duruşma salonuna alınır. B şıkkı yanlıştır. Mahkeme başkanı (veya hâkim) tarafından tanığın önce usulüne uygun olarak yemini yaptırılır sonra tanıktan olaya ilişkin olarak bildiklerini anlatması istenir. C şıkkı yanlıştır. Bilirkişiler genellikle görüşlerini adli makamlara rapor olarak iletir. Ancak dinlenmeleri gerektiğinde bilirkişiler de tanıklar gibi dinlenebilir. D şıkkı yanlıştır. Cumhuriyet savcısı, müdafi veya vekil sıfatıyla duruşmaya katılan avukat; sanığa, katılana, tanıklara, bilirkişilere ve duruşmaya çağrılmış diğer kişilere, duruşma disiplinine uygun olarak doğrudan soru yöneltebilirler. E şıkkı doğrudur. Sanık ve katılan da mahkeme başkanı veya hâkim aracılığı ile soru yöneltebilir.

A şıkkı doğrudur. Hâkimler müzakerede, duruşmaya getirilmiş ve huzurlarında tartışılmış delillerden hareketle vardıkları sonuçları tartışır. B şıkkı yanlıştır. Bazen basit işlerde, mahkemeyi işgal eden hâkimler, duruşma salonundan çekilmeden kendi aralarında konuşarak duruşmayı müzakere eder ve o anda hükmü oluşturur. C şıkkı yanlıştır. Mahkemenin uyuşmazlığı çözen son kararına hüküm denir. D şıkkı yanlıştır. Müzakerede sadece hükme katılacak hâkimler bulunur. E şıkkı yanlıştır. Savcı müzakerelere katılamaz.

B şıkkı doğrudur. Ceza verilmesine yer olmadığı kararı, 1) yüklenen suçla bağlantılı olarak yaş küçüklüğü, akıl hastalığı veya sağır ve dilsizlik hâli ya da geçici nedenlerin bulunması, 2) yüklenen suçun hukuka aykırı fakat bağlayıcı emrin yerine getirilmesi suretiyle veya zorunluluk hâli ya da cebir veya tehdit etkisiyle işlenmesi, 3) meşru savunmada sınırın heyecan, korku ve telaş nedeniyle aşılması, 4) kusurluluğu ortadan kaldıran hataya düşülmesi, hâllerinde kusurun bulunmaması dolayısıyla verilir.

D şıkkı doğrudur. Duruşma, gizli yapılmış olsa da hüküm aleni duruşmada açıklanır. A şıkkı yanlıştır. Mahkeme, müzakere sonunda kısa kararını ve gerekçesini birlikte oluşturabileceği gibi önce hüküm fıkrasını oluşturup gerekçesinin hazırlanmasını sonraya da bırakabilir. B şıkkı yanlıştır. Hüküm fıkrası (kısa hüküm) veya hazırlanmışsa gerekçeli hüküm aleni oturumda açıklanır. C şıkkı yanlıştır. Ayrıca, hazır bulunan sanığa başvurabileceği kanun yolları, mercii ve süresi bildirilir. E şıkkı yanlıştır. Hükmün gerekçesi, tümüyle tutanağa geçirilmemişse açıklanmasından itibaren en geç on beş gün içinde dava dosyasına konulur.

A şıkkı doğru ve B şıkkı yanlıştır. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması, iki yıldan az hapis cezasına veya adli para cezasına ilişkin hükümlerin açıklanmasının ertelenmesidir. C, D ve E şıkkı yanlıştır. Hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilmesi için; 1) Sanığa yüklenen suçtan dolayı yapılan yargılama sonunda hükmolunan ceza, iki yıl veya daha az süreli hapis veya adlî para cezası olmalı, 2) sanığın daha önce kasıtlı bir suçtan mahkûmiyeti bulunmamalı, 3) mahkeme, sanığın kişilik özellikleri ile duruşmadaki tutum ve davranışlarını göz önünde bulundurarak yeniden suç işlemeyeceği hususunda kanaate varmış olmalı, 4) suçun işlenmesiyle mağdurun veya kamunun uğradığı zarar, aynen iade, suçtan önceki hâle getirme veya tazmin suretiyle tamamen giderilmeli, 5) sanık hükmün açıklanmasının geri bırakılmasını kabul etmelidir.

A şıkkı doğrudur. hüküm temyiz edilemez, infaz edilemez. B şıkkı yanlıştır. Denetim süresi içinde, kişi hakkında kasıtlı bir suç nedeniyle bir daha hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilemez. C şıkkı yanlıştır. Geri bırakmanın diğer bir sonucu sanığın beş yıl süreyle çocuklarda üç yıl süreyle denetim süresine tabi tutulmasıdır. D şıkkı yanlıştır. Denetim süresi içinde dava zaman aşımı durur. E şıkkı yanlıştır. Denetim süresi içinde kasten yeni bir suç işlenmediği ve denetimli serbestlik tedbirine ilişkin yükümlülüklere uygun davranıldığı takdirde, açıklanması geri bırakılan hüküm ortadan kaldırılarak davanın düşmesi kararı verilir.

Sanığa isnat edilen suçun alt sınırı beş yıldan az ise sanık bu isnat sebebiyle istinabe suretiyle sorguya çekilebilir.

Yoğunluk ilkesi, duruşmada delillerin tartışılması esnasında delilin doğruluğuna ve olayın ispatına ilişkin olarak oluşan kanaatin unutulmaması için duruşmanın, mümkün olduğunca bir oturumda; mümkün olmadığında birbirine yakın tarihli oturumlarda bitirilmesini ifade eder.

Beraat kararı, 1) Yüklenen fiilin kanunda suç olarak tanımlanmamış olması, 2) yüklenen suçun sanık tarafından işlenmediğinin sabit olması, 3) yüklenen suç açısından failin kast veya taksirinin bulunmaması, 4) yüklenen suçun sanık tarafından işlenmesine rağmen olayda bir hukuka uygunluk nedeninin bulunması, 5) yüklenen suçun sanık tarafından işlendiğinin sabit olmaması hâllerinde verilir (CMK m.223). Beraat kararının gerekçesinde belirtilen bu sebeplerden hangisine dayanıldığının gösterilmesi gerekir (CMK m.230/2).

İşlenen fiilin suç olma özelliğini devam ettirmesine rağmen 1) etkin pişmanlık, 2) şahsi cezasızlık sebebinin varlığı, 3) karşılıklı hakaret, 4) işlenen fiilin haksızlık içeriğinin azlığı hâllerinde de ceza verilmesine yer olmadığına karar verilir (CMK m.223/4). Ceza verilmesine yer olmadığına dair kararın gerekçesinde, belirtilen bu hâllerden hangisine dayanıldığının gösterilmesi gerekir (CMK m.230/3).

Davanın reddine, aynı sanık için önceden verilmiş bir hüküm veya açılmış bir dava varsa karar verilir (CMK m.223/7).

Duruşma, gizli yapılmış olsa da hüküm aleni duruşmada açıklanır.Hükmün gerekçesi, tümüyle tutanağa geçirilmemişse açıklanmasından itibaren en geç on beş gün içinde dava dosyasına konulur.Giderlerin miktarı ile iki taraftan birinin diğerine ödemesi gereken paranın miktarını mahkeme başkanı veya hâkim belirler.Hakkında beraat veya ceza verilmesine yer olmadığına karar verilen kişi sadece kendi kusurundan ileri gelen giderleri ödemeye mahkûm edilir.Cezaya veya güvenlik tedbirine mahkûm edilmesi, hükmün açıklanmasının geri bırakılması ve cezanın ertelenmesi hâllerinde bütün yargılama giderleri sanığa yüklenir.

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması, iki yıldan az hapis cezasına veya adli para cezasına ilişkin hükümlerin açıklanmasının daha sonraya ertelenmesine imkân tanıyan bir muhakeme kurumudur.

Hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilmesi için; 1) Sanığa yüklenen suçtan dolayı yapılan yargılama sonunda hükmolunan ceza, iki yıl veya daha az süreli hapis veya adlî para cezası olmalı, 2) sanığın daha önce kasıtlı bir suçtan mahkûmiyeti bulunmamalı, 3) mahkeme, sanığın kişilik özellikleri ile duruşmadaki tutum ve davranışlarını göz önünde bulundurarak yeniden suç işlemeyeceği hususunda kanaate varmış olmalı, 4) suçun işlenmesiyle mağdurun veya kamunun uğradığı zarar, aynen iade, suçtan önceki hâle getirme veya tazmin suretiyle tamamen giderilmeli, 5) sanık hükmün açıklanmasının geri bırakılmasını kabul etmelidir.

Anayasa’nın 174. maddesinde koruma altına alınan inkılap kanunlarında yer alan suçlarla ilgili olarak hükmün açıklanmasının geri bırakılması kurumu uygulanmaz.

Geri bırakmanın diğer bir sonucu sanığın beş yıl süreyle çocuklarda üç yıl süreyle denetim süresine tabi tutulmasıdır.