CEZA MUHAKEMESİ HUKUKU - Deneme Sınavı - 12

Sanığa isnat edilen suçun alt sınırı beş yıldan az ise sanık bu isnat sebebiyle istinabe suretiyle sorguya çekilebilir.

Yoğunluk ilkesi, duruşmada delillerin tartışılması esnasında delilin doğruluğuna ve olayın ispatına ilişkin olarak oluşan kanaatin unutulmaması için duruşmanın, mümkün olduğunca bir oturumda; mümkün olmadığında birbirine yakın tarihli oturumlarda bitirilmesini ifade eder.

Beraat kararı, 1) Yüklenen fiilin kanunda suç olarak tanımlanmamış olması, 2) yüklenen suçun sanık tarafından işlenmediğinin sabit olması, 3) yüklenen suç açısından failin kast veya taksirinin bulunmaması, 4) yüklenen suçun sanık tarafından işlenmesine rağmen olayda bir hukuka uygunluk nedeninin bulunması, 5) yüklenen suçun sanık tarafından işlendiğinin sabit olmaması hâllerinde verilir (CMK m.223). Beraat kararının gerekçesinde belirtilen bu sebeplerden hangisine dayanıldığının gösterilmesi gerekir (CMK m.230/2).

İşlenen fiilin suç olma özelliğini devam ettirmesine rağmen 1) etkin pişmanlık, 2) şahsi cezasızlık sebebinin varlığı, 3) karşılıklı hakaret, 4) işlenen fiilin haksızlık içeriğinin azlığı hâllerinde de ceza verilmesine yer olmadığına karar verilir (CMK m.223/4). Ceza verilmesine yer olmadığına dair kararın gerekçesinde, belirtilen bu hâllerden hangisine dayanıldığının gösterilmesi gerekir (CMK m.230/3).

Davanın reddine, aynı sanık için önceden verilmiş bir hüküm veya açılmış bir dava varsa karar verilir (CMK m.223/7).

Duruşma, gizli yapılmış olsa da hüküm aleni duruşmada açıklanır.Hükmün gerekçesi, tümüyle tutanağa geçirilmemişse açıklanmasından itibaren en geç on beş gün içinde dava dosyasına konulur.Giderlerin miktarı ile iki taraftan birinin diğerine ödemesi gereken paranın miktarını mahkeme başkanı veya hâkim belirler.Hakkında beraat veya ceza verilmesine yer olmadığına karar verilen kişi sadece kendi kusurundan ileri gelen giderleri ödemeye mahkûm edilir.Cezaya veya güvenlik tedbirine mahkûm edilmesi, hükmün açıklanmasının geri bırakılması ve cezanın ertelenmesi hâllerinde bütün yargılama giderleri sanığa yüklenir.

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması, iki yıldan az hapis cezasına veya adli para cezasına ilişkin hükümlerin açıklanmasının daha sonraya ertelenmesine imkân tanıyan bir muhakeme kurumudur.

Hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilmesi için; 1) Sanığa yüklenen suçtan dolayı yapılan yargılama sonunda hükmolunan ceza, iki yıl veya daha az süreli hapis veya adlî para cezası olmalı, 2) sanığın daha önce kasıtlı bir suçtan mahkûmiyeti bulunmamalı, 3) mahkeme, sanığın kişilik özellikleri ile duruşmadaki tutum ve davranışlarını göz önünde bulundurarak yeniden suç işlemeyeceği hususunda kanaate varmış olmalı, 4) suçun işlenmesiyle mağdurun veya kamunun uğradığı zarar, aynen iade, suçtan önceki hâle getirme veya tazmin suretiyle tamamen giderilmeli, 5) sanık hükmün açıklanmasının geri bırakılmasını kabul etmelidir.

Anayasa’nın 174. maddesinde koruma altına alınan inkılap kanunlarında yer alan suçlarla ilgili olarak hükmün açıklanmasının geri bırakılması kurumu uygulanmaz.

Geri bırakmanın diğer bir sonucu sanığın beş yıl süreyle çocuklarda üç yıl süreyle denetim süresine tabi tutulmasıdır.

Savcı, şüpheli, sanık, şüphelinin ve sanığın yasal temsilcisi, eşi, avukat ve katılan (suçtan zarar gören), kanun yollarına başvurabilecek kişilerdir.

Olağan kanun yolları, kesinleşmemiş kararlara karşı gidilen başvuru yollarıdır. Bunlar; itiraz, istinaf ve temyiz olmak üzere üç çeşittir.

İtiraz, bir hâkim veya yasada açıkça gösterilen hâllerde mahkeme kararının, bu karardan zarar gören ilgili kişinin başvurusu üzerine, kural olarak başka bir mercide hukuken ve maddi yönden yeniden incelenmesine olanak tanıyan bir kanun yoludur.

İstinaf istemi, hükmün açıklanmasından itibaren yedi gün içinde yapılır.

Temyiz kanun yoluna başvuruları Yargıtay inceler.

Temyiz süresi, hükmün açıklanmasından itibaren on beş gündür. Hüküm, temyiz yoluna başvurma hakkı olanların yokluğunda açıklanmışsa süre tebliğ tarihinden başlar (CMK m.291). Süresi içinde yapılan temyiz başvurusu, hükmün kesinleşmesini engeller. Hüküm, temyiz eden Cumhuriyet savcısına veya ilgililere gerekçesiyle birlikte açıklanmamışsa hükmün temyiz edildiğinin bölge adliye mahkemesince öğrenilmesinden itibaren gerekçe yedi gün içinde tebliğ edilir (CMK m.293). Temyiz süresi kişinin kusuru olmaksızın kaçırılmış ise eski hâle getirme mümkündür ve eski hâle getirme süresi içinde temyiz süresi işler (CMK m.292). İstinaf kanun yolundan farklı olarak temyiz kanun yolunda otomatik (re’sen) temyiz mümkün değildir. Davasız yargılama olmaz kuralı, temyiz kanun yolu için sıkı sıkıya uygulanmaktadır.

Hükmün kesinleşmesinden sonra başvurulabilecek kanun yollarına olağanüstü kanun yolları dener. Bunlar 1)Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının itirazı, 2) yazılı emir (kanun yararına bozma) ve 3) yargılamanın yenilenmesi  olmak üzere üç çeşittir.

Yargıtay ceza dairelerinden verilen kararlara karşı Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı, re’sen veya istem üzerine itiraz yoluna gidebilir. Başvuru süresi otuz gündür.

Kanun yararına bozma, istinaf ve temyiz incelemesinden geçmeksizin kesinleşen kararlara karşı başvurulan olağanüstü bir kanun yoludur.

Yargılamanın yenilenmesi istemi, hükmü veren mahkemeye sunulur.