CEZA HUKUKUNA GİRİŞ - Deneme Sınavı - 2

Zaman bakımından uygulama konusunda TCK, fiilin işlendiği zaman kanununu esas almıştır. Buna göre, işlendiği sırada yürürlükte olan kanuna göre bir fiil hakkında değerlendirmede bulunulacaktır. Bu hükmün diğer bir sonucu da işlendiği zaman suç olmayan bir fiilden dolayı bir kişinin cezalandırılamayacağı, yani ceza kanunlarının geriye yürütülemeyeceğidir.

Mülkilik Sistemi: Ceza kanunları fail veya mağdurun vatandaşlığına bakmaksızın o ülkenin siyasi sınırları içinde işlenen suçlara uygulanacaktır

Modern ceza hukuku, faili değil, fiili esas almaktadır. Bu nedenle suç kavramı fiil esas alınarak açıklanmaktadır. Suç teşkil eden fiili, fail işlemekle birlikte, failin sorumluluğunun esasını hareket oluşturmaktadır.

İdari yaptırım uygulanan dilencilik, kumar, sarhoşluk gibi "kabahatlerde", hukuka aykırılık olmasına, yani haksızlık olmasına rağmen suç teşkil etmemektedir. Ayrıca, kamu görevlileri hakkında uygulanan disiplin cezası gerektiren fiiler de suç niteliğinde değildir.

Bir fiilin suç kabul edilmesi için tiripkliğin maddi ve manevi unsurlarının bulunması ve ayrıca fiilin hukuka aykırı olması gerekmektedir.

Tipikliğin maddi unsurları, dış dünyaya yansıyan ve duyularla kavranabilen durum ve olguları içermektedir. Bu unsurlar fail, mağdur, suçun konusu, fiil, netice, nedensellik bağı ve nitelikli unsurlardan oluşmaktadır.

Her suçun bir faili, bir mağduru olduğu gibi bir de konusu vardır. İnsan öldürme gibi bazı suçlarda suçun mağduru ile konusu aynı olsa da pek çok suçta suçun konusu ile mağduru farklıdır. Örneğin, kasten yaralama suçunun konusu insan bedeni, belgede sahtecilik suçunun konusu belge, hırsızlık suunun konusu taşınır maldır.

Şahsilik Sistemi: Failin veya mağdurun o ülkenin vatandaşı olması durumunda başka ülkede işlenen suçlara ceza kanunu uygulanabilir.

Koruma Sistemi: Devletin korunması amacıyla, devletin güvenliğine, varlığına, bütünlüğüne karşı işlenen suçlarda, nerede veya kim tarafından işlendiğine bakılmaksızın ceza kanunu uygulanabilir.

İkame Yargi Sistemi: Mağdur ve failin vatandaş olmamasına ve suç da o ülkede işlenmemesine rağmen, ceza kanunu uygulanabilir.

Ceza kanunun yer bakımından uygulanmasıyla doğrudan bağlantılı bir konu da ceza hukukunun temel ilkelerinden birisi olan “aynı olaydan ötürü iki defa yargılama olmaz” (non-ne bis in idem) kuralıdır. Adalet ilkesinin bir sonucu olan söz konusu ilke, ceza ile fiilin haksızlık içeriği tüketildikten sonra ikinci kez cezalandırmayı yasaklamaktadır.

TCK’nin 8. maddesinin birinci fıkrasında, “Türkiye’de işlenen suçlar hakkında Türk kanunları uygulanır” kuralına yer verilerek mülkilik sistemi benimsenmiştir.

Vatandaşın yabancı bir ülkede işlediği belirli suçlar bakımından uyruğunda oldukları devletin ceza kanunlarına tabi olmalarına faile göre şahsilik adı verilmektedir.

Cumhurbaşkanının cezai sorumluluğu bakımından Anayasa’nın 105. maddesinde Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) kararı olmadan soruşturma ve kovuşturma yapılmasını engelleyen bir dokunulmazlık kabul edilmiştir.

Anayasa’nın 83. maddesinde milletvekilleri bakımından ceza kanunlarının sürekli veya geçici olarak uygulanmamasına göre, yasama sorumsuzluğu (mutlak dokunulmazlık) ve kovuşturma yasağı (geçici dokunulmazlık) şeklinde iki çeşit dokunulmazlık kabul edilmiştir.

Suçun konusu zarar görüyorsa tehlike suçu, suçun konusu tehlikeye maruz kalıyorsa tehlike suçu söz konusudur. Mala zarar verme, öldürme ve yaralama suçları zarar suçu niteliğinde iken, suç işlemek amacıyla örgüt kurma ve suç işlemeye alenen tahrik tehlike suçu niteliğinedir.

Ceza hukuku bağlamında fiilden bahsedilmesi için

şeklinde dört unsurun varlığı gerekmektedir.

Suçun kanuni tanımında, hareketten ayrılabilir bir neticenin meydana glemesinin arandığı suçlara neticeli suçlar denilmektedir. Neticeli suçlarda, kanuni tanımda yer alan netice gerçekleştirğinde suç tamamlanmış olmaktadır. Örneğin, kasten öldürme suçu ölüm neticesi gerçekleştiğinde, mala zarar verme suçu mal zarar gördüğünde tamamlanmış olacaktır.

Sırf hareket suçlarında hareket yapılır yapılmaz suç tamamlanmış olacağından zamanaşımı süresi bu andan itibaren başlayacaktır.

Konut dokunulmazlığını ihlal suçunun "gece vakti" işlenmesi, fiilin işlendiği yer veya zamandan kaynaklanan nitelikli unsurlar arasında yer almaktadır ve bu suçun temel şekline göre aha ağır cezayı gerektiren nitelikli bir unsurdur.