CEZA HUKUKU

Hırsızlık suçunda alınan malın başkasına ait olması gerektiğine göre, herhangi bir kimseye ait olmayan, sahipsiz mallar hırsızlık suçunun konusunu oluşturmazlar. Bunlar niteliği gereği mülkiyete konu oluşturamayan (örneğin vahşi hayvanlar, denizdeki balıklar) mallar olabileceği gibi, sahibi tarafından kesin ve mülkiyetten feragat anlamına gelebilecek şekilde terk edilmiş mallar da olabilir. Bu mallar “başkasına ait” olmadığı için hırsızlık suçunun konusunu oluşturmazlar. Ancak “arı oğulu başkasının taşınmazına uçmuş olmakla sahipsiz duruma gelmez” (MK m. 768/3). Yine yakalanan ve üzerinde mülkiyet tesis edilmiş olan balıklar ve vahşi hayvanlar ile unutulmuş mallara karşı da hırsızlık suçu işlenebilir. Çünkü bu hâllerde malın sahipsiz olduğunu söylemek mümkün değildir. Doğru cevap B'dir.

Hırsızlık suçunu, Kanunun 141. maddesini esas alarak şu şekilde tanımlamak mümkündür. Hırsızlık, “zilyedinin rızası olmadan başkasına ait taşınır bir malı, kendisine veya başkasına bir yarar sağlamak maksadıyla bulunduğu yerden almaktır”. Bu fiili işleyen kişiye, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası verilecektir. Doğru cevap C'dir.

Kasten öldürme suçu zincirleme suç (m. 43/1) şeklinde işlenebilir. Örneğin failin öldürmek amacıyla ateş edip ağır yaraladığı kişiyi, ertesi gün hastaneye giderek öldürmesi hâlinde, kasten öldürme suçunun zincirleme suç şeklinde işlendiği söylenebilecektir.

Kasten yaralama suçunun;
a) Üstsoya, altsoya, eşe veya kardeşe karşı,
b) Beden veya ruh bakımından kendisini savunamayacak durumda bulunan kişiye karşı,
c) Kişinin yerine getirdiği kamu görevi nedeniyle,
d) Kamu görevlisinin sahip bulunduğu nüfuz kötüye kullanılmak suretiyle,
e) Silahla,
İşlenmesi halinde, şikâyet aranmaksızın, verilecek ceza yarı oranında artırılır.

Yarar sağlamak maksadına malın geçici veya sürekli olarak kullanılması da girer. Ancak malın geçici bir süre kullanılıp zilyedine iade edilmek üzere işlenmesi hâlinde “kullanma hırsızlığı” gerçekleşir. Bu durumu Kanun özel olarak düzenlemiş, bu maksatla işlenen hırsızlık suçunun takibini şikâyete bağlı tutmuş ve verilecek cezanın yarı oranında indirileceğini öngörmüştür (m. 146). Diğer seçenekler ise şikayete tabii değildir.

Cezada indirim yapılmasını gerektiren diğer bir şahsi sebep de etkin pişmanlık hâlidir. Mal varlığına karşı işlenen ve içinde hırsızlık suçunun da bulunduğu belli suçlarla ilgili olarak etkin pişmanlık hâline 168. maddede yer verilmiştir. Buna göre, hırsızlık suçu tamamlandıktan sonra ve fakat bu nedenle hakkında kovuşturma başlamadan önce, failin, azmettirenin veya yardım edenin bizzat pişmanlık göstererek mağdurun uğradığı zararı aynen geri verme veya tazmin suretiyle tamamen gidermesi hâlinde, verilecek cezanın üçte ikisine kadarı indirilir (f. 1)

Sahipsiz mallar hırsızlık suçunun konusunu oluşturmazlar. Hırsızlık suçunun konusunun bir mal olması, bu malın taşınır olması ve başkasına ait bulunması gerekir. Yakalanan ve üzerinde mülkiyet tesis edilmiş olan balıklar ve vahşi hayvanlar ile unutulmuş mallara karşı da hırsızlık suçu işlenebilir. Hırsızlık suçuna teşebbüs ancak malın alınmasına kadar mümkündür. Hırsızlık suçu, ancak kasten işlenebilir, taksirle işlenemez.

Cinsel saldırı suçuyla korunan hukuki değer, bireyin cinsel özgürlüğüdür. Cinsel özgürlük ise, genel olarak kişilerin cinselliğini yaşama konusunda özgür iradesiyle tercihte bulunabilme hakkını ifade etmektedir.

Kasten öldürmenin nitelikli hâlleri, TCK’nın 82. maddesinde on bir bent hâlinde düzenlenmiştir. Buna göre; “(1) Kasten öldürme suçunun; a) Tasarlayarak, b) Canavarca hisle veya eziyet çektirerek, c) Yangın, su baskını, tahrip, batırma veya bombalama ya da nükleer, biyolojik veya kimyasal silâh kullanmak suretiyle, d) Üstsoy veya altsoydan birine ya da eş veya kardeşe karşı, e) Çocuğa ya da beden veya ruh bakımından kendisini savunamayacak durumda bulunan kişiye karşı, f) Gebe olduğu bilinen kadına karşı, g) Kişinin yerine getirdiği kamu görevi nedeniyle, h) Bir suçu gizlemek, delillerini ortadan kaldırmak veya işlenmesini kolaylaştırmak ya da yakalanmamak amacıyla, i) Bir suçu işleyememekten dolayı duyduğu infialle, j) Kan gütme saikiyle, k) Töre saikiyle, İşlenmesi hâlinde, kişi ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ile cezalandırılır.”

Suçun; a) Beden veya ruh bakımından kendisini savunamayacak durumda bulunan kişiye karşı, b) Kamu görevinin, vesayet veya hizmet ilişkisinin sağladığı nüfuz kötüye kullanılmak suretiyle, c) Üçüncü derece dahil kan veya kayın hısımlığı ilişkisi içinde bulunan bir kişiye karşı ya da üvey baba, üvey ana, üvey kardeş, evlat edinen veya evlatlık tarafından, d) Silâhla veya birden fazla kişi tarafından birlikte, e) İnsanların toplu olarak bir arada yaşama zorunluluğunda bulunduğu ortamların sağladığı kolaylıktan faydalanmak suretiyle, İşlenmesi hâlinde, yukarıdaki fıkralara göre verilen cezalar yarı oranında artırılır.

Suçun nişanlıya karşı işlenmesi, kasten öldürme suçunda nitelikli haller yer almaz (TCK m. 82).

Kanun koyucu, TCK’nın 167. maddesinde, izlenen suç politikası nedeniyle, yağma suçu dışında, “Mal varlığına Karşı Suçlar” bölümünde düzenlenen suçların belli akrabalar arasında işlenmesini cezalandırmakta fayda görmemiş ve bu durumu şahsi cezasızlık sebebi veya cezada indirimi gerektiren şahsi sebep olarak kabul etmiştir. Belirtmek gerekir ki, bu sebeplerin bulunması hâlinde fiil suç oluşturma özelliğini devam ettirmektedir. Cezada indirimi gerektiren şahsi sebeplerin bulunması hâlinde, suçun takibi şikâyete bağlı tutulmuştur. Buna göre, hırsızlık suçunun; haklarında ayrılık kararı verilmemiş eşlerden birinin, üstsoy veya altsoyunun veya bu derecede kayın hısımlarından birinin veya evlat edinen veya evlâtlığın ya da aynı konutta beraber yaşayan kardeşlerden birinin zararına olarak işlenmesi hâlinde, ilgili akraba hakkında cezaya hükmolunmaz (f. 1). Buna karşılık, hırsızlığın; haklarında ayrılık kararı verilmiş olan eşlerden birinin, aynı konutta beraber yaşamayan kardeşlerden birinin, aynı konutta beraber yaşamakta olan amca, dayı, hala, teyze, yeğen veya ikinci derecede kayın hısımlarının zararına olarak işlenmesi hâlinde, ilgili akraba hakkında şikâyet üzerine verilecek ceza, yarısı oranında indirilir (f. 2).

Kasten yaralama fiilinin kişi üzerindeki etkisinin basit bir tıbbi müdahaleyle giderilebilecek ölçüde hafif olması, suçun daha az cezayı gerektiren nitelikli hâli olarak kabul edilmiştir (TCK m. 86/2). Buna karşılık suçun üstsoya, altsoya, eşe veya kardeşe karşı yahut beden veya ruh bakımından kendisini savunamayacak durumda bulunan kişiye karşı yahut da kişinin yerine getirdiği kamu görevi nedeniyle işlenmesi veya suçun silahla yahut kamu görevlisinin sahip bulunduğu nüfuz kötüye kullanılmak suretiyle işlenmesi hâllerinde suçun temel şekline göre verilecek ceza yarı oranında artırılacaktır (TCK m. 86/3).

“Neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralama” başlığını taşıyan TCK’nın 87. Maddesine göre; (1) Kasten yaralama fiili, mağdurun; a) Duyularından veya organlarından birinin işlevinin sürekli zayıflamasına, b) Konuşmasında sürekli zorluğa, c) Yüzünde sabit ize, d) Yaşamını tehlikeye sokan bir duruma, e) Gebe bir kadına karşı işlenip de çocuğunun vaktinden önce doğmasına, Neden olmuşsa, yukarıdaki maddeye göre belirlenen ceza, bir kat artırılır. Ancak, verilecek ceza, birinci fıkraya giren hâllerde üç yıldan, üçüncü fıkraya giren hâllerde beş yıldan az olamaz. (2) Kasten yaralama fiili, mağdurun; a) İyileşmesi olanağı bulunmayan bir hastalığa veya bitkisel hayata girmesine, b) Duyularından veya organlarından birinin işlevinin yitirilmesine, c) Konuşma ya da çocuk yapma yeteneklerinin kaybolmasına, d) Yüzünün sürekli değişikliğine, e) Gebe bir kadına karşı işlenip de çocuğunun düşmesine, Neden olmuşsa, yukarıdaki maddeye göre belirlenen ceza, iki kat artırılır. Ancak, verilecek ceza, birinci fıkraya giren hâllerde beş yıldan, üçüncü fıkraya giren hâllerde sekiz yıldan az olamaz. (3) Kasten yaralamanın vücutta kemik kırılmasına veya çıkığına neden olması hâlinde, yukarıdaki maddeye göre belirlenen ceza, kırık veya çıkığın hayat fonksiyonlarındaki etkisine göre, yarısına kadar artırılır.

TCK’nın “daha az cezayı gerektiren hâller” başlıklı 144. maddesine göre; “(1) Hırsızlık suçunun; a) Paydaş veya elbirliği ile malik olunan mal üzerinde, b) Bir hukukî ilişkiye dayanan alacağı tahsil amacıyla, İşlenmesi hâlinde, şikâyet üzerine, fail hakkında iki aydan bir yıla kadar hapis veya adli para cezasına hükmolunur.” TCK’nın “malın değerinin az olması” başlıklı 145. maddesine göre; “Hırsızlık suçunun konusunu oluşturan malın değerinin azlığı nedeniyle, verilecek cezada indirim yapılabileceği gibi, suçun işleniş şekli ve özellikleri de göz önünde bulundurularak, ceza vermekten de vazgeçilebilir.” Yine TCK’nın “kullanma hırsızlığı” başlıklı 146. maddesine göre, “Hırsızlık suçunun, malın geçici bir süre kullanılıp zilyedine iade edilmek üzere işlenmesi hâlinde, şikâyet üzerine, verilecek ceza yarı oranına kadar indirilir. Ancak malın suç işlemek için kullanılmış olması hâlinde bu hüküm uygulanmaz.” Buna karşın TCK’nın “suçun gece vakti işlenmesi” başlığını taşıyan 143. maddesine göre; “Hırsızlık suçunun gece vakti işlenmesi hâlinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.”

Bu suç serbest hareketli olmakla birlikte, öldürme neticesinin belli hareketlerle işlenmesi suçun nitelikli hâli olarak kabul edilmiştir. Örneğin tasarlayarak, eziyet çektirerek, yangın, su baskını, tahrip, batırma veya bombalama ya da nükleer, biyolojik veya kimyasal silah kullanmak suretiyle öldürme fiilinin icra edilmesi hâlinde, failin cezası ağırlaşacaktır (m. 82). Kasten öldürme suçu, TCK’nın 81 ve 83. maddeleri arasında düzenlenmiştir. Suçun temel şekli 81. maddede, “Bir insanı kasten öldüren kişi, müebbet hapis cezası ile cezalandırılır.” şeklinde tanımlanmıştır. Suçun nitelikli hâli 82. maddede, ihmali hareketle işlenen şekli ise 83. maddede düzenlenmiştir. Kasten öldürme suçu mağdurun ölümüyle tamamlanır. Şayet fail elverişli hareketlerle kasten öldürme suçunu doğrudan doğruya icraya başlayıp da elinde olmayan nedenlerle tamamlayamazsa, bu suça teşebbüsten dolayı sorumlu tutulur.

Kasten yaralama suçu TCK’nın 86-88. maddeleri arasında düzenlenmiştir. Suçun icrai hareketle işlenen şekli 86. maddede, ihmali hareketle işlenen şekli ise 88. maddede yer almaktadır. Neticesi sebebiyle ağırlaşmış kasten yaralamaya ise 87. maddede yer verilmiştir. Bu suçlar ile korunan hukuki değer, kişilerin vücut tamlıkları ve dokunulmazlıklarıdır. Kasten yaralama suçu serbest hareketli bir suçtur. Kanunda suçun hangi hareketlerle işlenebileceği gösterilmemiş, vücut bütünlüğüne çeşitli şekillerde zarar veren her fiilin bu suçu oluşturabileceği kabul edilmiştir. Dolayısıyla bu suç, vücuda acı vermeye veya sağlığı bozmaya ya da algılama yeteneğini bozmaya elverişli ve uygun her hareketle işlenebilir. Kişinin vücuduna acı verilmiş, sağlığının veya algılama yeteneğinin bozulmuş olması neticeyi oluşturmaktadır. Kasten yaralama, vücuda acı verilmesi, sağlığın veya algılama yeteneğinin bozulması neticelerinden birinin gerçekleşmesiyle tamamlanır. Dolayısıyla bu neticelerden birinin gerçekleşmesi safhasına kadar kasten yaralamaya teşebbüs mümkündür. Buna göre, yaralamaya elverişli hareketlerle fiilin icrasına başlandığı ve fakat fiilin icrasının tamamlanamadığı veya fiilin icrasının tamamlanmasına rağmen 86. maddenin 1. fıkrasındaki neticelerin gerçekleşmediği hâllerde kasten yaralamaya teşebbüsten bahsedilir.

TCK’nın 142. maddesinin 5. fıkrasına göre, “Hırsızlık suçunun işlenmesi sonucunda haberleşme, enerji ya da demiryolu veya havayolu ulaşımı alanında kamu hizmetinin geçici de olsa aksaması hâlinde, yukarıdaki fıkralar hükümlerine göre verilecek ceza yarısından iki katına kadar artırılır.” Maddeye eklenen yeni fıkra ile hırsızlık sonucunda haberleşme, enerji, demiryolu veya havayolu ulaşımında kamu hizmetinin geçici bir süre olsa da aksamasına yol açılması 142. maddenin ilk üç fıkrasına göre belirlenecek cezanın yarısından iki katına kadar artırılmasını gerektiren bir hâl olarak kabul edilmiştir. Fıkrada, hırsızlığın yol açtığı kimi neticelerden hareketle cezanın artırılması öngörülmüştür. Bu nedenle, fıkrada hırsızlığın neticesi sebebiyle ağırlaşmış hâli düzenlenmiştir. Buna göre, fıkra çerçevesinde ceza artırımının yapılabilmesi için failin bu neticeler bakımından taksirinin varlığının tespiti yeterlidir (m. 23).

Cinsel saldırı suçunun mağduru yaşayan ve yetişkin herkes olabilir. Bu husus 102. maddenin 1. fıkrasında “bir kimsenin cinsel dokunulmazlığının” ihlâlinden bahsedilmek suretiyle vurgulanmıştır. Suçun mağduru kadın veya erkek herkes olabilir. Mağdurun, evli ya da bekâr olması suçun oluşumu açısından önemsizdir. Bu suçun mağduru, onsekiz yaşından büyük bir erkek veya kadın olabilir. Onsekiz yaşından küçüklere yönelik cinsel davranışlar cinsel istismar olarak 103. madde kapsamında ayrıca cezalandırılmaktadır. Küçüğün ergin kılınması, onsekiz yaşından küçüklere yönelik cinsel davranışın niteliğini değiştirmez.

Cinsel saldırı, TCK’nın 102. maddesinde toplam beş fıkradan oluşan bir suç tipi olarak düzenlenmiştir. Buna göre; (1) Cinsel davranışlarla bir kimsenin vücut dokunulmazlığını ihlâl eden kişi, mağdurun şikâyeti üzerine, beş yıldan on yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Cinsel davranışın sarkıntılık düzeyinde kalması hâlinde iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası verilir. (2) Fiilin vücuda organ veya sair bir cisim sokulması suretiyle gerçekleştirilmesi durumunda, on iki yıldan az olmamak üzere hapis cezasına hükmolunur. Bu fiilin eşe karşı işlenmesi hâlinde, soruşturma ve kovuşturmanın yapılması mağdurun şikâyetine bağlıdır. (3) Suçun; a) Beden veya ruh bakımından kendisini savunamayacak durumda bulunan kişiye karşı, b) Kamu görevinin, vesayet veya hizmet ilişkisinin sağladığı nüfuz kötüye kullanılmak suretiyle, c) Üçüncü derece dahil kan veya kayın hısımlığı ilişkisi içinde bulunan bir kişiye karşı ya da üvey baba, üvey ana, üvey kardeş, evlat edinen veya evlatlık tarafından, d) Silâhla veya birden fazla kişi tarafından birlikte, e) İnsanların toplu olarak bir arada yaşama zorunluluğunda bulunduğu ortamların sağladığı kolaylıktan faydalanmak suretiyle, İşlenmesi hâlinde, yukarıdaki fıkralara göre verilen cezalar yarı oranında artırılır (4) Cinsel saldırı için başvurulan cebir ve şiddetin kasten yaralama suçunun ağır neticelerine neden olması hâlinde, ayrıca kasten yaralama suçuna ilişkin hükümler uygulanır. (5) Suç sonucu mağdurun bitkisel hayata girmesi veya ölümü hâlinde, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına hükmolunur. Cinsel saldırı sonucunda mağdurun bitkisel hayata girmesi veya ölmesi, suçun neticesi sebebiyle ağırlaşmış hâlini oluşturmaktadır (m. 102/5).