CEZA HUKUKU

Meşru savunma fiili hukuka uygun hale getiren bir durumdur.  Bir kimse haksız bir fiilin meydana getirdiği öfkenin etkisi altında kalarak bu haksızlığı gerçekleştiren kişiyi öldürürse, haksız tahrikin kusurunu azaltması nedeniyle cezasında indirim yapılır. Kanun’da kasten öldürme suçu bakımından daha az cezayı gerektiren nitelikli hâl kabul edilmemiştir. Kasten öldürmenin cezayı ağırlaştıran nitelikli hâlleri kanunda sayılmış ancak birden fazla kimsenin öldürülmesine yer vermemiştir.

Bir olayda bu nitelikli hâllerden birinin gerçekleşmesiyle, birkaçının birlikte gerçekleşmesi arasında cezalandırılma bakımından bir fark yoktur.

Kasten öldürmenin nitelikli hâlleri, TCK’nın 82. maddesinde on bir bent hâlinde düzenlenmiştir. Buna göre; bunlar biri de çocuğa ya da beden veya ruh bakımından kendisini savunamayacak durumda bulunan kişiye karşı işlenmesidir.

Taksirle öldürme suçu, bilinçli taksirle işlenmediği takdirde, hükmedilen hapis cezasının miktarı ne olursa olsun, diğer koşulların bulunması hâlinde, seçenek yaptırım olarak adli para cezasına çevrilebilecektir (m. 50).

Kasten öldürme suçunun oluşumu bakımından ölüm neticesi ile failin fiili arasında nedensellik bağının kurulabilmesi gerekmektedir. Hareket ile netice arasında tabii bir bağ olan nedensellik bağı bulunmadığı takdirde, sorumluluktan söz edilemez. Zira sorumluluğun temelini hareket ile netice arasında nedensellik bağının varlığı oluşturur. Hiç kimse kendi filinin sebebiyet vermediği bir neticeden sorumlu tutulamaz. Ölüm neticesinin tek sebebini failin fiilinin oluşturduğu hâllerde nedensellik bağına ilişkin bir tartışma söz konusu olmaz. Nedensellik bağına ilişkin tartışma, özellikle ölüme neden olan sebeplerin çokluğu hâlinde ortaya çıkmaktadır. Birden çok sebebin bir araya gelerek ölüm neticesini meydana getirmesi hâlinde, hangi fiille ölüm neticesi arasında nedensellik bağının kurulacağı bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. Örneğin, failin öldürmek amacıyla silahla yaraladığı kişi, hastanede kendisine mikroplu (örneğin Hepatit B virüsü taşıyan) kan verilmesine bağlı olarak veya hekimin uyguladığı yanlış tedavi sonucu ya da hastaneye kaldırılırken yolda ambülansın kaza yapması nedeniyle ölmüş olabilir. Bu gibi durumlarda mağdurun ölümüyle kimin fiili arasında nedensellik bağının kurulacağı ve ölüm neticesinden kimin sorumlu tutulacağı ceza hukuku doktrininde ve uygulamasında çetin tartışmalara ve çok sayıda nedensellik teorisinin ortaya çıkmasına yol açmıştır. Kanaatimizce sebeplerin çokluğu hâlinde sorumluluğun belirlenmesi nedensellik bağından hareketle çözülemez. Zira nedensellik bağı doğal bir bağ olup, bir olayda ya vardır ya da yoktur. Bu bağın varlığı tespit edildiğinde bunun bir başkasının fiiliyle kesilmesinden veya kopmasından söz edilemez. Yukarıda verilen örneklerde olduğu gibi, ölüm neticesine birden çok kişinin fiilinin sebebiyet vermesi hâlinde, her fiil netice bakımından nedenseldir. Ancak bir fiilin, neticenin sebepleri arasında yer alması, her zaman, meydana gelen neticeden o fiili gerçekleştiren kişinin sorumlu tutulacağı anlamına gelmez. Ayrıca neticenin failin fiilinin eseri olması da gerekir. Böylece doğal bir olgu olan nedensellik bağının varlığı tespit edildikten sonra, ikinci bir aşama olarak bu bağın hukuki bir değerlendirmeye tabi tutulması ve buna göre neticeden kimin sorumlu tutulacağının tespit edilmesi gerekir. Olayda ölüm neticesi ile A'nın davranışı arasında nedensellik bağı olmakla birlikte, netice faile objektif olarak isnad edilemez. Bu halde A, kasten öldürmeye teşebbüsten sorumludur. Doğru cevap D'dir.

Suçun konusunu belli bir insanın hayatı oluşturur. Bu nedenle öldürmeye yönelik fiilin ilk önce yaşayan bir insanın bedeni üzerinde icra edilmesi gerekir. İnsanın hayatının henüz başlamadığı veya sona erdiği hâllerde bu suç işlenemez. Medeni hukuktaki düzenlemleri göz önünde bulundurularak insan hayatının insanın anasından sağ olarak tamamıyla doğduğu anda başladığını kabul etmek gerekir. Dolayısıyla ana rahminde bulunan cenin veya fiilden önce ölmüş bir insan bu suçun konusunu oluşturmaz. Henüz doğmamış cenine yönelik müdahaleler çocuk düşürtme gibi başkaca suçların oluşumuna sebebiyet verir. Doğru cevap E'dir.

Kanunun 85. maddesinin 2. fıkrasında “Fiil, birden fazla kişinin ölümüne ya da bir veya birden fazla kişinin ölümü ile birlikte bir veya birden fazla kişinin yaralanmasına neden olmuş ise, kişi iki yıldan onbeş yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır” denilmektedir. Böylece dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı bir fiilin, birden çok ölüm veya ölümle birlikte yaralanma neticesine yol açması daha ağır cezalandırılmıştır. Böyle bir hüküm konulmamış olsaydı, aynı taksirli davranışla birden çok kişinin ölmesi hâlinde aynı neviden fikri içtima (m. 43/2), tek taksirli fiille bir veya birden çok kişinin ölmesi ve bir veya birden çok kişinin yaralanması hâlinde farklı neviden fikri içtima (m. 44) hükmü uygulanarak failin sorumluluğu belirlenecekti. Ancak bu hüküm fikri içtimaın bu hâllerini özel olarak düzenlemiş ve failin cezasını birinci fıkraya göre ağırlaştırmıştır. Doğru cevap A'dır.

Kasten öldürmenin nitelikli hâlleri, TCK’nın 82. maddesinde on bir bent hâlinde düzenlenmiştir. Buna göre; “(1) Kasten öldürme suçunun; a) Tasarlayarak, b) Canavarca hisle veya eziyet çektirerek, c) Yangın, su baskını, tahrip, batırma veya bombalama ya da nükleer, biyolojik veya kimyasal silâh kullanmak suretiyle, d) Üstsoy veya altsoydan birine ya da eş veya kardeşe karşı, e) Çocuğa ya da beden veya ruh bakımından kendisini savunamayacak durumda bulunan kişiye karşı, f) Gebe olduğu bilinen kadına karşı, g) Kişinin yerine getirdiği kamu görevi nedeniyle, h) Bir suçu gizlemek, delillerini ortadan kaldırmak veya işlenmesini kolaylaştırmak ya da yakalanmamak amacıyla, i) Bir suçu işleyememekten dolayı duyduğu infialle, j) Kan gütme saikiyle, k) Töre saikiyle, İşlenmesi hâlinde, kişi ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ile cezalandırılır.” Kanun’da kasten öldürme suçu bakımından daha az cezayı gerektiren nitelikli hâl kabul edilmemiştir. Kasten öldürme suçunun nitelikli hâllerinin gerçekleşmesi hâlinde faile ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası öngörülmüştür. Bir olayda bu nitelikli hâllerden birinin gerçekleşmesiyle, birkaçının birlikte gerçekleşmesi arasında cezalandırılma bakımından bir fark yoktur. Örneğin bir kimsenin töre saikiyle, gebe olduğunu bildiği kızını, tasarlayarak öldürmesi hâlinde dört nitelikli hâl birlikte gerçekleşmiş olur. Bu durumda fail hakkında dört defa değil, tek ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası verilecektir. Ancak kararda olayda uygulanan nitelikli hâllerin hepsi de gösterilmelidir. Fail hakkında cezayı ağırlaştıran nitelikli hâllerin uygulanabilmesi için, kastın bu hususları da kapsaması gerekir. Somut olayda nitelikli hâllerin gerçekleştiğini bilmeyen kişi, yalnızca suçun temel şeklinden cezalandırılır (m. 30/2). Örneğin öldürdüğü kişinin babası olduğunu bilmeyen faile, üstsoyu öldürme (m. 82/1-d) nitelikli hâlinden ceza verilemez. Doğru cevap B'dir.

Taksirli suçlara ilişkin yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde TCK’nın 85. maddesi ve 22. maddesinin 2. fıkrası birlikte değerlendirildiğinde, taksirle öldürme suçunun tipik haksızlık alanında incelenmesi gereken konuların, özen yükümlülüğüne aykırı bir davranışın bulunması, bu davranışın ölüm neticesine sebebiyet vermesi ve neticenin öngörülebilirliğini de içine alan neticenin objektif isnat edilebilirliği olduğu söylenebilir. Ancak taksirli haksızlıktan sorumluluk için, failin işlediği bu fiil nedeniyle kusurlu bulunması da gerekir. Taksirle öldürme suçunun bu haksızlık unsurlarının olayda gerçekleştiği belirlendikten sonra neticenin fail tarafından kişisel olarak öngörülebilir olup olmadığı, özene uygun davranışın failden beklenebilirliği ve kusur yeteneği ve mazeret sebepleri gibi kusura ilişkin diğer unsurların kusurluluk alanında incelenmesi gerekir.  Öngörme, yapılan hareketin sonucu olarak bir olayın gerçekleşebileceğini tahmin etmek, akla getirmek, dikkate almak, göz önünde tutmak demektir. Öngörme konusunda bizatihi failin kendisi dikkate alınmalıdır. Failin yaşı, bilgisi, sosyal durumu, tecrübe ve kültür düzeyi, kişisel kabiliyetleri ve içinde bulunduğu şartlar itibariyle objektif olarak mevcut bulunan özen yükümlülüğünü algılayabilecek ve yerine getirebilecek durumda olmasına rağmen buna aykırı davranarak ölüm neticesini meydana getirip getirmediği araştırılmalıdır. Eğer fail neticeyi öngörme imkânına sahip olduğu hâlde, öngörmemişse taksirli sorumluluğu kabul edilecektir. Fakat failin içinde bulunduğu durum itibariyle sonucun kendisi tarafından öngörülmesi mümkün değilse, kusurlu sayılmayacaktır. Taksirli suçlarda fail, fiilinin meydana getirdiği sonucu öngörmemiştir ve fakat böyle zararlı bir sonucun meydana gelebileceğini kişisel özellikleri itibariyle tahmin edebilir, öngörebilir durumdadır. Failin kusuru, öngörebileceği bir neticeyi öngörmemiş olmasıdır. Cezalandırılmasına neden olan husus budur. Doğru cevap A'dır.

Cinsel saldırı suçu sonucunda mağdurun beden veya ruh sağlığının bozulması suçun nitelikli hali olarak öngörülmemiştir. Doğru cevap E'dir.

TCK’nın “daha az cezayı gerektiren hâller” başlıklı 144. maddesine göre; “(1) Hırsızlık suçunun; a) Paydaş veya elbirliği ile malik olunan mal üzerinde, b) Bir hukukî ilişkiye dayanan alacağı tahsil amacıyla, İşlenmesi hâlinde, şikâyet üzerine, fail hakkında iki aydan bir yıla kadar hapis veya adli para cezasına hükmolunur.” TCK’nın “malın değerinin az olması” başlıklı 145. maddesine göre; “Hırsızlık suçunun konusunu oluşturan malın değerinin azlığı nedeniyle, verilecek cezada indirim yapılabileceği gibi, suçun işleniş şekli ve özellikleri de göz önünde bulundurularak, ceza vermekten de vazgeçilebilir.” Yine TCK’nın “kullanma hırsızlığı” başlıklı 146. maddesine göre, “Hırsızlık suçunun, malın geçici bir süre kullanılıp zilyedine iade edilmek üzere işlenmesi hâlinde, şikâyet üzerine, verilecek ceza yarı oranına kadar indirilir. Ancak malın suç işlemek için kullanılmış olması hâlinde bu hüküm uygulanmaz.” Hırsızlık suçunun kişinin malını koruyamayacak durumda olmasında yararlanarak işlenmesi daha fazla ceza verilemsini gerektiren bir nitelikli haldir. Doğru cevap D'dir.

Kasten yaralama suçunun oluşumu için, bir kişinin vücuduna acı veren, sağlığını veya algılama yeteneğini bozan bir fiilin kasten ve hukuka aykırı bir şekilde gerçekleştirilmesi yeterlidir. Buna göre, bir kimsenin yüzüne bir tokat atıldığında, bu tokadın kişinin kulağını ağır edip etmemesinden bağımsız olarak, kasten aralama suçunun oluştuğunda şüphe yoktur. Bu tokat, mağdurun kulağını sağır ettiğinde de kasten yaralama suçu gerçekleşmiş olacaktır. Ancak, bu örnekte kasten yaralamayı oluşturan fiil, kasten yaralama suçunun oluşumu için varlığı gerekli ve yeterli olan neticeden daha ağır bir neticeye daha sebebiyet vermektedir. İşte kanun koyucu vücut dokunulmazlığına yönelik saldırının vücut üzerinde meydana getirdiği etkinin hafiften ağıra doğru oldukça geniş bir yelpaze oluşturması nedeniyle, fiilin kasten yaralamanın temel şekli için öngörülen neticeden daha ağır neticelere yol açtığı hâlleri neticesi sebebiyle ağırlaşmış kasten yaralama olarak düzenleneme yolunu seçmiştir. Kasten yaralama sonucunda ölüm meydana gelmesi de bu hallerden biridir. Olayda kasten yaralamanın neticesi sebebiyle ağırlaşmış hali meydana gelmiştir. Doğru cevap C'dir.

Hırsızlık suçunda failin kasten hareket etmesi yeterli değildir. Suçun kanuni tanımında failin belli bir maksatla hareket etmesi de aranmaktadır. Bu durumda, suçun oluşması için, diğer bir manevi unsur olarak, failin kendisine veya başkasına yarar sağlamak maksadıyla hareket etmiş olması gerekir. Örneğin failin arkadaşının bir ihtiyacını karşılamak amacıyla fiili işlemesi hâlinde de hırsızlık suçu gerçekleşmiş olur. Buna karşılık, failin başkasına ait malı yararlanmak maksadıyla değil de tahrip etmek maksadıyla alması hâlinde, bu suç değil, mala zarar verme suçu düşünülmelidir (m. 151). Doğru cevap B'dir.

Hırsızlık suçunun konusunu “başkasına ait taşınır bir mal” oluşturmaktadır. Zira suçun fiil unsurunu oluşturan “alma”, başkasına ait taşınabilir bir mal üzerinde icra edilmelidir. O hâlde hırsızlık suçunun konusunun bir mal olması, bu malın taşınır olması ve başkasına ait bulunması gerekir. Taşınır olma ve başkasına ait olma, suçun konusunu oluşturan malın vasıflarını oluşturmaktadır. Bu niteliklere sahip olmayan bir eşyaya karşı hırsızlık suçu işlenemez. Türk medeni hukukunda bir şeyin hukuki anlamda eşya sayılabilmesi için onun bir takım özelliklere sahip olması gerektiği belirtilmekte ve bu özellikleri taşıyan eşya tanımı şu şekilde yapılmaktadır; maddi bir varlığı olan, üzerinde şahısların hâkimiyet sağlayabilecekleri, insan dışı, sınırlanabilen, ekonomik değer taşıyan her şey eşyadır. Hırsızlık suçunda alınan malın başkasına ait olması gerektiğine göre, herhangi bir kimseye ait olmayan, sahipsiz mallar hırsızlık suçunun konusunu oluşturmazlar. Bunlar niteliği gereği mülkiyete konu oluşturamayan (örneğin vahşi hayvanlar, denizdeki balıklar) mallar olabileceği gibi, sahibi tarafından kesin ve mülkiyetten feragat anlamına gelebilecek şekilde terkedilmiş mallar da olabilir. Taşınır bir mal olan cüzdan hırsızlık suçunun konusunu oluşturabilir. Doğru cevap E'dir.

Fail ateş edip mağduru yaraladıktan sonra vazgeçmiş ve mağduru hastaneye götürerek iyileşmesini sağlamışsa, fail kasten yaralamadan (m. 86, 87) cezalandırılır. Doğru cevap A'dır.

Bu suçun manevi unsuru kasttır. Kast, suçun kanuni tanımındaki maddi unsurların bilerek gerçekleştirilmesidir. Failin kastı, doğrudan kast olabileceği gibi, olası kast da olabilir. Olası kast hâlinde failin cezasında indirime gidilir (m. 21/2). Doğru cevap D'dir.

Yaşama hakkı kişinin üzerinde mutlak surette tasarruf edebileceği haklardan birisi olmadığı için, bu hakkın ihlaline yönelik olarak ilgilinin gösterdiği rızanın hukuki bir değeri yoktur (m. 26/2). Bu itibarla mağdurun talebi üzerine bir başkası tarafından öldürülmesi veya öldürülmesine sözlü veya yazılı rıza göstermesi hâlinde de kasten öldürme suçu gerçekleşir. Doğru cevap C'dir.

Cezada Artırım Yapılmasını Gerektiren Nitelikli Hâller Kanun'un 86. maddenin 3. fıkrasında düzenlenmiştir. Buna göre sayılanlardan hepsi kasten yaralamada cezada artırım yapılması gereken nitelikli bir hâl olarak düzenlenmiştir. Doğru cevap E'dir.

Kasten öldürme suçu, TCK’nın 81 ve 83. maddeleri arasında düzenlenmiştir. Doğru cevap D'dir.

Suçun temel şekli 81. maddede, “Bir insanı kasten öldüren kişi, müebbet hapis cezası ile cezalandırılır.” şeklinde tanımlanmıştır. Doğru cevap E'dir.

Cinsel saldırı, TCK’nın 102. maddesinde toplam beş fıkradan oluşan bir suç tipi olarak düzenlenmiştir. Buna göre; soruşturma ve kovuşturmanın yapılması mağdurun şikâyetine bağlıdır. Doğru cevap B'dir.

Cinsel saldırı, TCK’nın 102. maddesinde toplam beş fıkradan oluşan bir suç tipi olarak düzenlenmiştir. 102/5'e göre; Suç sonucu mağdurun bitkisel hayata girmesi veya ölümü hâlinde, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına hükmolunur. Doğru cevap E'dir.