CEZA HUKUKU

Kasten öldürme suçu, TCK’nın 81 ve 83. maddeleri arasında düzenlenmiştir. Bu suçla korunan hukuki değer, “yaşama hakkı”dır. İnsana ait değerlerin en üstünü ve önemlisi olan yaşama hakkını korumak için, bu fiil suç olarak düzenlenmiştir.  Dolayısıyla bu suç, Kişilere karşı suçlar başlığı altında yer almaktadır.

Mağdurun ölümüne neden olabilecek bir fiilin veya durumun sonuç doğurmasının önüne geçecek hareketi kasten engelleyen kişi de icrai hareketle kasten öldürme suçunu işlemiş olur. Örneğin kalp krizi geçirmek üzere olan bir kimsenin ilacını almasını, yaralanan kişiyi bir odaya kapatarak hastaneye gitmesini, boğulmak üzere olan kişiyi kurtarmak isteyenleri zorla veya tehditle engelleyen kişi de kasten öldürmeden sorumludur. Bu suçun oluşabilmesi için fiilin, fail tarafından bir başka kişiye karşı işlenmesi gerekir. Bir başka ifadeyle, bir kimsenin kendi kendini öldürmesi, yani intihar etmesi, bu suçu oluşturmayacağı gibi bir başka suçu da oluşturmaz

Taksirle öldürme suçu ile kasten öldürme suçu arasında, netice bakımından bir farklılık yoktur. Her iki suçta da netice, yaşayan bir kişinin ölmüş olmasıdır. İki suç arasındaki
fark, ölüme neden olan fiilin ifade ettiği haksızlık bakımından ortaya çıkmaktadır. Kasten
öldürmede fail, mağdurun yaşamını sona erdirmek amacıyla hareket ettiği hâlde; taksirle öldürmede, failin fiilinin yönelik olduğu netice ölüm değildir. Taksirle öldürme, failin
başka amaçlarla gerçekleştirdiği davranıştan ölüm neticesinin doğabileceğini dikkatsiz ve
özensiz davranması nedeniyle öngörmemesi suretiyle işlenmektedir.

Suçun tipikliği, icrai veya ihmali bir davranışın icrası sırasında gerekli dikkat ve özeni
göstermemek suretiyle bir kişinin ölümüne sebebiyet verilmesini gerektirmektedir. Dolayısıyla ölümü meydana getiren davranış taksirli olmalıdır.
Taksirin temelini oluşturan dikkat ve özen yükümlülüğü, kişinin davranışının meydana getirebileceği neticeyi öngörme ve neticenin vuku bulmasından kaçınma, meydana
gelmemesi için önleyici tedbirleri alma yükümlülüğüdür. Bir davranışın özen yükümlülüğüne uygunluğundan söz edildiğinde, neticenin meydana gelmemesi için gerekli tedbirlerin alındığı kabul edilmiş olur

Kasten yaralama, sağlığın bozulmasına neden olarak da işlenebilir. Sağlığın bozulmasına neden olma, “süresine bakılmaksızın bir rahatsızlığa sebebiyet veren veya var olan rahatsızlığı devam ettiren ya da artıran her türlü patolojik durum” şeklinde anlaşılmalıdır. Sağlığın bozulmasına neden olmayı kişinin hayat fonksiyonlarının işleyişini normal duruma göre elverişsiz hâle getiren ve zayıflatan her türlü hâl şeklinde geniş yorumlayanlar
da bulunmaktadır. Bir mikrobun bulaştırılması, bir ağrıya sebebiyet verilmesi veya var olan ağrının devam ettirilmesi sağlığın bozulmasıdır.

Kasten yaralamanın üstsoya, altsoya, eşe veya kardeşe karşı işlenmesi 86. maddenin 3. fıkrasının “a” bendiyle cezada artırım yapılması gereken nitelikli bir hâl olarak düzenlenmiştir. Dolayısıyla anne ve kardeşe karşı işlenen suç, bu kapsamdadır. Kasten yaralamanın silahla işlenmesi suçu nitelikli hâle getiren diğer durumdur (m. 86/3,
e). Silah ile neyin kastedildiği TCK’nın 6. maddesinin 1. fıkrasının “f ” bendi göz önünde bulundurularak belirlenecektir. Buna göre silah deyiminden; ateşli silahlar, patlayıcı maddeler, saldırı ve savunmada kullanılmak üzere yapılmış her türlü kesici, delici veya bereleyici alet, saldırı ve savunma amacıyla yapılmış olmasa bile fiilen saldırı ve savunmada kullanılmaya elverişli diğer şeyler, yakıcı, aşındırıcı, yaralayıcı, boğucu, zehirleyici, sürekli
hastalığa yol açıcı nükleer, radyoaktif, kimyasal, biyolojik maddeler anlaşılır. Örneğin tabanca, sopa, bıçak gibi bilinen aletlerin yanı sıra, somut olayda fiilen saldırı ve savunmada kullanılmaya elverişli taş, tahta gibi vasıtaları da silah olarak kabul etmek gerekir. Kişinin yoldan geçen birinin kolunu çimdiklemesi ise, TCK’nın 86. maddesinin 2. fıkrasındaki, “Kasten yaralama fiilinin kişi üzerindeki etkisinin basit bir tıbbî müdahaleyle giderilebilecek ölçüde hafif olması hâlinde, mağdurun şikâyeti üzerine, dört aydan bir yıla kadar hapis veya adli para cezasına hükmolunur” hükmü uyarınca, daha az cezayı gerektiren nitelikli hal olarak kabul edilecektir.

Cinsel saldırı suçuyla korunan hukuki değer, bireyin cinsel özgürlüğüdür. Cinsel özgürlük
ise, genel olarak kişilerin cinselliğini yaşama konusunda özgür iradesiyle tercihte bulunabilme hakkını ifade etmektedir. Hukukun, ahlak kurallarının, örf ve âdetin belirlediği
sınırlar içerisinde kişilerin cinsellik bakımından kendi vücutları üzerinde serbestçe tasarrufta bulunabilme hakkı, suçla korunan hukuki değeri oluşturmaktadır.

Bu suçun mağduru, onsekiz yaşından büyük bir erkek veya kadın olabilir. Onsekiz
yaşından küçüklere yönelik cinsel davranışlar cinsel istismar olarak 103. madde kapsamında ayrıca cezalandırılmaktadır. Küçüğün ergin kılınması, onsekiz yaşından küçüklere
yönelik cinsel davranışın niteliğini değiştirmez.

Hırsızlık suçunda alınan malın başkasına ait olması gerektiğine göre, herhangi bir kimseye ait olmayan, sahipsiz mallar hırsızlık suçunun konusunu oluşturmazlar. Bunlar niteliği gereği mülkiyete konu oluşturamayan (örneğin vahşi hayvanlar, denizdeki balıklar) mallar olabileceği gibi, sahibi tarafından kesin ve mülkiyetten feragat anlamına gelebilecek şekilde terkedilmiş mallar da olabilir. Bu mallar “başkasına ait” olmadığı için hırsızlık suçunun konusunu oluşturmazlar. Ancak “arı oğulu başkasının taşınmazına uçmuş olmakla sahipsiz duruma gelmez” (MK m. 768/3). Yine yakalanan ve üzerinde mülkiyet tesis edilmiş olan balıklar ve vahşi hayvanlar ile unutulmuş mallara karşı da hırsızlık suçu işlenebilir. Çünkü bu hâllerde malın sahipsiz olduğunu söylemek mümkün değildir. Ancak yaşayan bir insan bu suçun mağduru olabileceğinden, ölmüş kişiye karşı bu suç işlenemez. Zira ölümle eşya üzerindeki zilyetlik de sona erer. Örneğin trafik kazasında hayatını kaybetmiş kişinin üzerindeki veya otomobilindeki eşya veya paraların alınması hâlinde, suçun mağduru ölen kişi değil, onun mirasçıları olan gerçek kişilerdir.

Suçun konusunun somut olayda bulunmaması hâlinde suçun işlenmesi mümkün değildir. Bu durumda konu yokluğu nedeniyle işlenemez suç vardır. Bu gibi hâllerde, suçun konusu bakımından mutlak-nispi elverişsizlik ayrımının yapılarak, nispi elverişsizliğin bulunduğu hâllerde failin cezalandırılması yoluna gitmek doğru değildir. Örneğin hırsızlık için el sokulan cebin boş olması, girilen evde çalınacak bir şeyin bulunmaması, açılan kasanın boş çıkması hâlinde failin hırsızlığa teşebbüsten dolayı cezalandırılmaması gerekir. Ayrıca çalınan eşyanın sahte çıkmasında, artık hırsızlık eylemi gerçekleştiği için teşebbüs söz konusu olmaz, suç zaten gerçekleşmiştir.

Kasten öldürme suçu, TCK’nın 81 ve 83. maddeleri arasında düzenlenmiştir. Suçun temel şekli 81. maddede, “Bir insanı kasten öldüren kişi, müebbet hapis cezası ile cezalandırılır.”
şeklinde tanımlanmıştır. Suçun nitelikli hâli 82. maddede, ihmali hareketle işlenen şekli ise 83. maddede düzenlenmiştir.

Fiilin icrasında kullanılan araçla ölüm neticesinin meydana getirilmesinin imkânsız olduğu hâllerde  fiilin elverişliliğinden söz edilemez (elverişsiz teşebbüs).

Kasten öldürme suçu, fail bakımından bir özellik göstermeyen, herkes tarafından işlenebilen bir suçtur. Bununla birlikte, fail ile mağdur arasında belli derecede akrabalık ilişkisinin varlığı (m. 82/1, d), suçun nitelikli hâli olarak kabul edilmiştir. Bu suçun oluşabilmesi için fiilin, fail tarafından bir başka kişiye karşı işlenmesi gerekir. Bir başka ifadeyle, bir kimsenin kendi kendini öldürmesi, yani intihar etmesi, bu suçu oluşturmayacağı gibi bir başka suçu da oluşturmaz. Bir kimsenin intiharına yardım etmek veya intihara teşvik etmek ayrı bir suç olarak tanımlanmıştır (m. 84). Buna karşılık, mağdurun talebi üzerine öldürülmesi hâlinde de kasten öldürme suçu gerçekleşir. Bu bilgiler ışığında A,B,C,D şıklarında verilen bilgiler yanlıştır.

Kast, suçun kanuni tanımındaki maddi unsurların bilerek gerçekleştirilmesidir.

Kastın nedensellik bağını kapsaması gerekmediği için, failin bu konudaki yanılgısının bir önemi yoktur. Örneğin bir kimseyi öldürmek isteyen kişi, bu amaçla mağdura sert bir cisimle vursa ve onun öldüğünü sanarak yaksa, suya atsa, toprağa gömse veya yüksek bir yerden atsa ve mağdur bu hareketler sonunda ölse, nedensellik bağındaki yanılmanın sorumluluğa etkisi olmadığından, fail kasten öldürmeden dolayı cezalandırılır.

Bir kimse gerek kendisinin gerek başkasının hakkına yönelmiş, gerçekleşen, gerçekleşmesi veya tekrarı muhakkak olan haksız bir saldırıyı o anda hâl ve koşullara göre
saldırı ile orantılı biçimde defetmek zorunluluğu ile kasten öldürme fiilini işlerse, hukuka uygun hareket ettiği için cezalandırılmayacaktır (m. 25/1). Meşru savunmanın koşullarının gerçekleştiği hâllerde öldürme fiili tüm hukuk düzeni bakımından hukuka uygun kabul edileceği için, böyle bir öldürme nedeniyle kişinin tazminata veya başka bir yaptırıma
tabi tutulması mümkün değildir

Kasten öldürmenin nitelikli hâlleri, TCK’nın 82. maddesinde on bir bent hâlinde düzenlenmiştir. Buna göre; “(1) Kasten öldürme suçunun; a) Tasarlayarak, b) Canavarca hisle veya eziyet çektirerek, c) Yangın, su baskını, tahrip, batırma veya bombalama ya da nükleer, biyolojik veya kimyasal silâh kullanmak suretiyle, d) Üstsoy veya altsoydan birine ya da eş veya kardeşe karşı, e) Çocuğa ya da beden veya ruh bakımından kendisini savunamayacak durumda bulunan kişiye karşı, f) Gebe olduğu bilinen kadına karşı, g) Kişinin yerine getirdiği kamu görevi nedeniyle, h) Bir suçu gizlemek, delillerini ortadan kaldırmak veya işlenmesini kolaylaştırmak ya da yakalanmamak amacıyla, i) Bir suçu işleyememekten dolayı duyduğu infialle, j) Kan gütme saikiyle, k) Töre saikiyle, İşlenmesi hâlinde, kişi ağırlaştırılmış
müebbet hapis cezası ile cezalandırılır.”

Kasten öldürme suçuna iştirakin her şekliyle katılmak mümkündür. Kasten öldürme fiiline iştirak eden kişiler, suçu birlikte işlemeye karar vermişler ve her birisi de fiil üzerinde fonksiyonel hâkimiyet kurmuş ise müşterek faildirler. Müşterek failliğin bulunduğu hâllerde öldürme neticesini kimin meydana getirdiğinin bir önemi yoktur. Zira fiil üzerinde hâkimiyet kuran ve suçu birlikte işlemeye karar veren faillerin her biri, diğerinin meydana getirdiği neticeyi üstlenmiş olmaktadır

Öngörülemeyecek bir neticenin fiille bağlantılı olarak gerçekleşmesi hâlinde, taksirli haksızlıktan bahsedilemez. Örneğin masanın üzerinde ilaç tabletlerini bırakan bir anne, bu ilaçları sadece kendi çocuğunun değil, eve kabul ettiği komşunun çocuğunun da yiyebileceğini öngörür. Buna karşılık annenin, bu ilaçları eve giren hırsızın şeker zannederek ağzına atabileceğini ve sonrasında öleceğini öngörmesine imkân yoktur. Eğer neticenin meydana gelmesi öngörülebilir değilse, gerçekleşen neticenin özene aykırı bir davranışın sonucu olduğu kabul edilemez.

Cinsel saldırı suçuyla korunan hukuki değer, bireyin cinsel özgürlüğüdür. Cinsel özgürlük
ise, genel olarak kişilerin cinselliğini yaşama konusunda özgür iradesiyle tercihte bulunabilme hakkını ifade etmektedir. Hukukun, ahlak kurallarının, örf ve âdetin belirlediği sınırlar içerisinde kişilerin cinsellik bakımından kendi vücutları üzerinde serbestçe tasarrufta bulunabilme hakkı, suçla korunan hukuki değeri oluşturmaktadır.