CEZA HUKUKU

Bir suç işlemek suretiyle gösterilen tehlikelilik durumundan toplumun korunması veya toplumdan kişinin korunması, yani kişinin ıslahı amacıyla uygulanan yaptırım güvenlik tedbiridir. Bu nedenle doğru şık “a”dır.

Dolandırıcılık, uyuşturucu madde ticareti, parada sahtecilik gibi işlenmesi halinde ekonomik kazancın da sağlandığı suçlara genellikle hapis ve adli para cezası birlikte uygulanmaktadır. Bu nedenle doğru şık “b”dir.

Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasının infazına hiçbir surette ara verilemez. Bu nedenle doğru şık “e”dir.

Cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlarda uzlaşma yoluna gidilmesi kabul edilmemiştir. Bu nedenle doğru şık “c”dir.

Mahkûm olduğu hapis cezasının belli bir kısmını infaz kurumunda çeken hükümlünün, kalan cezasını toplum içinde çekmesini öngören kurum koşullu salıverilmedir. Bu nedenle doğru şık “d”dir.

Koşullu salıverilme bir güvenlik tedbiri değildir. Bu nedenle doğru şık “c”dir.

Eşya müsaderesine hükmedilebilmesi için bir suçun işlenmesi zorunlu olmakla birlikte, bu suçtan dolayı bir kimsenin cezaya mahkûm edilmesi gerekmektedir. Bu nedenle doğru şık “b”dir.

Hâkim suç için alt ve üst sınırlar içerisinde bir cezayı belirleme konusunda takdir yetkisini kullanırken, mağdurun sosyal durumunun önemi, dikkate alması gereken ölçütlerden değildir. Bu nedenle doğru şık “e”dir.

Kişinin işlediği suçtan dolayı yargılanıp belli bir cezaya mahkûm olmasına ve bu cezası da kesinleşmesine rağmen; kesinleşme tarihinden itibaren belli bir zamanın geçmesi nedeniyle devletin cezanın infazından vazgeçmesine ceza zamanaşımı adı verilir. Bu nedenle doğru şık “c”dir.

Anayasada öngörülen, TBMM üyelerinin Meclis çalışmalarındaki oy ve sözlerinden, Mecliste ileri sürdükleri düşüncelerden, o oturumdaki Başkanlık Divanının teklifi üzerine Meclisçe başka bir karar alınmadıkça bunları Meclis dışında tekrarlamak ve açığa vurmaktan sorumlu tutulamayacaklarına ilişkin düzenleme, ceza sorumsuzluğunu açıklamaktadır. Bu nedenle doğru şık “a”dır.

Türk Ceza Kanunu’nda suç teşkil eden haksızlığı gerçekleştiren kişiye uygulanabilecek iki tür yaptırım öngörülmüştür. Bunlar ceza ve güvenlik tedbiridir.

Türk Ceza Kanunu’nda suç teşkil eden haksızlığı gerçekleştiren kişiye uygulanabilecek iki tür yaptırım öngörülmüştür. Bunlar ceza ve güvenlik tedbiridir. 

İşlediği fiil suç teşkil etmesine rağmen, böyle bir fiili işlemesi dolayısıyla kusurlu sayılmayan kişiye ceza verilemez. Ancak işlenen fiil suç teşkil etme özelliğine sahip olduğu için, bu kişi gösterdiği tehlikelilik durumu nedeniyle güvenlik tedbiri yaptırımına maruz kalabilecektir.

TCK’nın 45. maddesine göre suç karşılığında uygulanan yaptırım olarak cezalar, hapis ve adli para cezalarıdır.

Hükümlünün ceza infaz kurumuna kapatılarak özgürlüğünün kısıtlanması şeklinde uygulanan cezaya hapis cezası denilmektedir. Hapis cezası, süresi ve infaz şartları göz önün- de bulundurularak süresiz (müebbet) ve süreli hapis cezası olmak üzere ikiye ayrılır. Hükümlünün hayatı boyunca devam eden müebbet hapis cezası da infaz rejimindeki farklılık nedeniyle ağırlaştırılmış müebbet ve müebbet hapis olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.

Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası hukuk sistemimize ölüm cezasının kaldırılması üzerine ve onun yerine geçmek üzere kabul edilmiştir. Bu ceza hükümlünün hayatı boyunca devam eder ve kanun ve Cumhurbaşkanınca çıkarılan yönetmelikte belirlenen sıkı güvenlik rejimine göre çektirilir.

Kısa süreli hapis cezasının seçenek yaptırımlara çevrilmesi, hapis cezasının infaz kurumunda yerine getirilmesine seçenektir. Cezaya engel değildir.

Kısa süreli hapis cezası, seçenek yaptırım olarak; adli para cezasına  çevrilebilir. 

Mahkûm olunan hapis cezası kısa süreli de olsa hâkim bu cezayı seçenek yaptırımlardan birisine çevirmek zorunda değildir. 

TCK’nın 50. maddesinde, bu koşulların gerçekleşmesi hâlinde, hâkimin kısa süreli hapis cezasını ne tür seçenek yaptırımlara çevirebileceği de gösterilmiştir. Kanunilik ilkesi gereğince hâkimin hapis cezasını burada belirtilen yaptırımlardan başka bir yaptırıma çevirmesi mümkün değildir.

Kısa süreli hapis cezası, seçenek yaptırım olarak; adli para cezasına; mağdurun veya kamunun uğradığı zararın aynen iade, suçtan önceki hâle getirme veya tazmin suretiyle tamamen giderilmesine; en az iki yıl süreyle bir meslek ve sanat edinmeyi sağlamak amacıyla, gerektiğinde barınma imkânı da bulunan bir eğitim kurumuna devam etmeye; mahkûm olunan cezanın yarısından bir katına kadar süreyle, belirli yerlere gitmekten veya belirli etkinlikleri yapmaktan yasaklanmaya; sağladığı hak ve yetkiler kötüye kullanılmak suretiyle veya gerektirdiği dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı davranılarak suç işlenmiş olması durumunda, mahkûm olunan cezanın yarısından bir katına kadar süreyle ilgili ehliyet ve ruhsat belgelerinin geri alınmasına, belli bir meslek veya sanatı yapmaktan yasaklanmaya; mahkûm olunan cezanın yarısından bir katına kadar süreyle ve gönüllü olarak kamuya yararlı bir işte çalıştırılmaya, çevrilebilir (m. 50/1)

Ertelemenin birinci koşulu, hükmedilen hapis cezasının belli bir ağırlığı geçmemiş olmasıdır. Buna göre işlediği suçtan dolayı iki yıl veya daha az süreyle hapis cezasına mahkûm edilen kişinin cezası ertelenebilir.

Koşullu salıverilmeden yararlanabilmek için mahkûm olunan hapis cezasının belli bir kısmının ceza infaz kurumunda çekilmesi gerekir. Buna göre ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına mahkûm edilmiş olanlar otuz yılını, müebbet hapis cezasına mahkûm edilmiş olanlar yirmidört yılını, diğer süreli hapis cezalarına mahkûm edilmiş olanlar cezalarının üçte ikisini infaz kurumunda çektikleri takdirde koşullu salıverilmeden yararlanabilirler

Koşullu salıverilmeden yararlanabilmek için mahkûm olunan hapis cezasının belli bir kısmının ceza infaz kurumunda çekilmesi gerekir. Buna göre ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına mahkûm edilmiş olanlar otuz yılını, müebbet hapis cezasına mahkûm edilmiş olanlar yirmidört yılını, diğer süreli hapis cezalarına mahkûm edilmiş olanlar cezalarının üçte ikisini infaz kurumunda çektikleri takdirde koşullu salıverilmeden yararlanabilirler.