CEZA HUKUKU

TCK’nın 35. maddesinde teşebbüs, “kişinin, işlemeyi kastettiği bir suçu elverişli hareketlerle doğrudan doğruya icraya başlayıp da elinde olmayan nedenlerle tamamlayamaması” şeklinde tanımlanmıştır

Suça teşebbüse ilişkin hükümler, ancak kasten işlenen suçlar bakımından
uygulanabilir.

TCK’nın 36. maddesinde “Fail, suçun icra hareketlerinden gönüllü vazgeçer veya kendi çabalarıyla suçun
tamamlanmasını veya neticenin gerçekleşmesini önlerse, teşebbüsten dolayı cezalandırılmaz”
şeklinde düzenlenmiştir.
Gönüllü vazgeçme, kısaca failin kendi isteğiyle icra hareketlerine devam etmemesi
veya bu hareketleri tamamladıktan sonra iradi etkin davranışlarıyla tipik neticenin oluşmasını
önlemesi olarak tanımlanabilir. Kanundaki düzenlemede gönüllü vazgeçmenin suçun
tamamlanması aşamasına kadar mümkün olduğu kabul edilmiştir. Dolayısıyla suçun
icrası sürecindeki bütün aşamalarda gönüllü vazgeçme mümkündür.

Bu kısa açıklamalardan da anlaşılacağı üzere gönüllü vazgeçme ancak icrası tamamlanmamış
suçlar bakımından söz konusu olabilir. Gönüllü vazgeçme, failin iradi olarak icra
hareketlerini sürdürmemesini veya icra hareketlerini tamamlamasına rağmen kendi çabasıyla
neticenin gerçekleşmesini engellemesini gerektirmektedir. Nitekim kanun koyucu
bu hususu maddede “suçun icra hareketlerinden vazgeçme” veya “suçun tamamlanmasını
veya neticenin gerçekleşmesini önleme” şeklinde ifade etmiştir (m. 36).

Suçun tamamlanmasından sonra failin gönüllü olarak yol açtığı zararı veya sebebiyet verdiği
neticeyi gidermeye yönelik olarak gerçekleştirdiği davranışlara etkin pişmanlık denir.

“Fail, suçun icra hareketlerinden gönüllü vazgeçer veya kendi çabalarıyla suçun
tamamlanmasını veya neticenin gerçekleşmesini önlerse, teşebbüsten dolayı cezalandırılmaz”

Bir kişiye belli bir suçu işleme kararının verdirilmesi azmettirmenin ilk şartını oluşturmaktadır.

Bir suçun, bir başkasını araç olarak kullanmak suretiyle işlendiği hâllerde dolaylı faillikten söz edilir

“Bir suç işleme kararının icrası kapsamında, değişik zamanlarda bir kişiye karşı aynı suçun birden fazla işlenmesi durumunda, bir cezaya hükmedilir. Ancak, bu ceza, dörtte birinden dörtte üçüne kadar artırılır. Bir suçun temel şekli ile daha ağır veya daha az cezayı gerektiren nitelikli şekilleri, aynı suç sayılır. Mağduru belli bir kişi olmayan suçlarda da bu fıkra hükmü uygulanır.”

Aynı neviden fikri içtima 43. maddenin 2. fıkrasında düzenlenmiştir.
Buna göre, “Aynı suçun birden fazla kişiye karşı tek bir fiille işlenmesi durumunda da, birinci fıkra hükmü uygulanır.”

Birden fazla kişinin birlikte suç işleme kararına bağlı olarak suçun icra hareketlerini gerçekleştirip
suçun kanuni tanımında yer alan fiil üzerinde müşterek hâkimiyet kurmaları
hâlinde söz konusu olan iştirak şekli müşterek failliktir.

Şerikler işlenişine katıldıkları fiil teşebbüs aşamasına vardığı
andan itibaren iradi olarak vazgeçerek gönüllü vazgeçme hükümlerinden faydalanabilirler. henüz teşebbüs aşamasına dahi ulaşmamış bir fiil bakımından iştirak cezalandırılmaz.

Bir suç işleme kararının icrası kapsamında, değişik zamanlarda bir kişiye karşı aynı suçun birden fazla işlenmesi durumunda, bir cezaya hükmedilir. Ancak, bu ceza, dörtte birinden dörtte üçüne kadar artırılır. Bir suçun temel şekli ile daha ağır veya daha az cezayı gerektiren nitelikli şekilleri, aynı suç sayılır. Mağduru belli bir kişi olmayan suçlarda da bu fıkra hükmü uygulanır.

Teşebbüs hâlinde kalmış fiilinden dolayı kişinin cezalandırılmasının nedeni, gerçekleştirilen fiilin suçun konusu bakımından oluşturduğu tehlike veya zarar olarak belirlenmiştir.

Kanun’da “işlemeyi kastettiği bir suçu” ibarelerine yer verilmek suretiyle bu şarta işaret edilmiştir. Buna göre, suça teşebbüse ilişkin hükümler, ancak kasten işlenen suçlar bakımından uygulanabilir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Bu ve benzeri durumlarda, işlenemez suçtan söz edilmelidir. Buna karşılık, gerçekleştirilen hareketlerin suçun kanuni tarifindeki unsurları gerçekleştirmeye uygun ve elveriş olmadığı hâllerde ise, icrasına başlanmış bir suçun varlığından bahsedilemez. Doğru cevap C seçeneğidir.

Gönüllü vazgeçme, kısaca failin kendi isteğiyle icra hareketlerine devam etmemesi veya bu hareketleri tamamladıktan sonra iradi etkin davranışlarıyla tipik neticenin oluşmasını önlemesi olarak tanımlanabilir. Fail istesem devam edebilirim ama etmiyorum demiştir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Zorunlu iştirakin söz konusu olduğu  hâllerde, suçun işlenişine birden fazla kişinin fail olarak katılımı aranmışsa çok failli suçtan söz edilir. Örneğin suç işlemek amacıyla örgüt kurma (m. 220) ve rüşvet suçu (m. 252) çok
failli suçlardandır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Somut olayda suçun icrasına bulunulan bu katkı suçun başarıyla işlenmesi açısından zorunluluk arz ediyorsa bu suç ortağı müşterek fail sayılacaktır. A tutmasaydı, B kaçacaktı. A fiil üzerinde fonksiyonel hakimiyet kurmuştur. Doğru cevap C seçeneğidir.

Suç işleme düşüncesi olmayan bir kişiye suç işleme kararının verdirildiği, ancak azmettirilenin fiili işlemediği, en azından teşebbüs aşamasına vardırmadığı hâllerde “sonuçsuz (akim) kalmış azmettirmeden” söz edilir. Bu nedenle A herhangi bir ceza almaz. Doğru cevap B seçeneğidir.

Zincirleme suçun düzenlendiği 43. maddenin ilk fıkrasında “aynı suçun birden fazla işlenmesi” denilmek suretiyle, zincirleme suçun varlığı için ortada birden çok fiilin ve birden çok suçun bulunması gerektiği belirtilmiştir. Zira aynı suçun, aynı kişiye karşı değişik zamanlarda birden çok defa işlenebilmesi için birden çok fiilin bulunması gerekir". A'nın fiili söz konusu kapsamdadır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Bir kimse attığı tek kurşunla iki kişiyi birden öldürürse veya yaralarsa ya da tek bir tehditle birden çok kişinin malını alırsa ya da elektrik vererek aynı anda iki kişiye birden işkence ederse, mağdur sayısınca suçun varlığı kabul edilecek ve her bir suçtan dolayı cezalandırılacaktır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Görünüşte içtima  özel norm-genel norm ilişkisinin bulunduğu hâllerde gündeme gelebilir. Bu anlamda zimmet suçu ile güveni kötüye kullanma suçu arasında özel norm-genel norm ilişkisi vardır. Doğru cevap A seçeneğidir.