CEZA HUKUKU

Ceza hukukunun konusunu oluşturan kusur, fail hakkında yapılan kişisel kınama yargısını ifade etmektedir. Kınamanın sebebi ise failin norma uygun davranabilecek, hukuka uygun hareket edebilecek durumda olmasına rağmen, hukuka aykırı davranışı tercih etmesi, hukukun kendisinden talep ettiği şekilde davranmamasıdır. Dolayısıyla kusur failin irade oluşumunun kınanabilirliği anlamına gelmektedir.

Kusur yeteneği, failin işlediği fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını algılama (algılama yeteneği) ve bu doğrultuda davranışlarını yönlendirme (irade yeteneği) yeteneğinden oluşmaktadır.

İnsan, çevresindeki olaylara ilişkin gözlemlerinden sonuç çıkarırken, yükümlülüklerinin ve bunlara aykırı davranması hâlinde sorumlu tutulacağının bilinciyle hareket etmelidir (haksızlık bilinci). Böyle bir bilince sahip olmasına rağmen kişinin hukukun gereklerine aykırı davranması, onun hakkındaki kınama yargısının temelini oluşturmaktadır.

İrade Yeteneği
Kişinin işlemiş olduğu fiilden dolayı kusurlu sayılabilmesi için algılama yeteneğine sahip olması yeterli değildir. Ayrıca bu kişinin somut olayda davranışlarını hukukun gereklerine göre yönlendirebilme yeteneğine de sahip olması gerekir.

Kusur yeteneğinin bu iki unsurundan biri üzerinde etki gösteren ve varlıkları hâlinde failin kusurluluğunu ortadan kaldıran veya azaltan nedenlere, kusurluluğu etkileyen hâller denilmektedir. Bunları TCK’nın öngördüğü sistem çerçevesinde aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür:
• Hukuka aykırı ve fakat bağlayıcı bir emrin yerine getirilmesi (m. 24/2-4),
• Zorunluluk hâli dolayısıyla kişinin irade yeteneğinin etkilenmesi (m. 25/2, 92, 99,
147),
• Hukuka uygunluk nedenlerinden meşru savunmanın sınırının heyecan, korku ve
telaş nedeniyle aşılması (m. 27/2),
• Cebir ve tehdit dolayısıyla kişinin irade yeteneğinin etkilenmesi (m. 28),
• Haksız tahrik dolayısıyla kişinin irade yeteneğinin etkilenmesi (m. 29)
• Kusurluluğu etkileyen hata hâlleri (m. 30/3-4),
• Yaş küçüklüğü (m. 31),
• Sağır ve dilsizlik (m. 33),
• Akıl hastalığı (m. 32),
• Geçici nedenler, alkol ve uyuşturucu madde etkisinde olma (m. 34).

Üçüncü kategoriyi ise, fiili işlediği sırada onsekiz yaşını doldurmuş ve fakat yirmibir yaşını dolduramamış sağır ve dilsizler oluşturmaktadır. Bunlar hakkında ise on beş-on sekiz yaş arasındaki küçüklere ilişkin hükümler (m. 31/3) uygulanacaktır.

Burada önemli olan husus, kişinin akıl hastalığı dışında, içinde bulunduğu
durumun onda geçici bir süre algılama veya davranışlarını yönlendirme yeteneğini ortadan kaldırması veya önemli derecede azaltmış olmasıdır. Bu tür geçici nedenlere örnek olarak, istemeyerek alkol veya uyuşturucu madde alma, uyku hâli,ateşli hastalık, zehirlenme, diyabet, gebelik sonrası ortaya çıkan psikozlar gösterilebilir.

Zorunluluk hâlinde, kişinin gerek kendisine gerekse üçüncü bir şahsa ait bir hakka yönelik tehlikeyi bertaraf etmek için konuyla ilgisi olmayan bir kişiye karşı bir suç işlemektedir. İşte zorunluluk hâli çerçevesinde işlenen bu fiil, meşru sayılmamakta ve fakat mazur görülmektedir.

Haksız Tahrikin Şartları
Haksız tahrikin varlığı şu üç koşulun gerçekleşmesine bağlıdır:

1- Haksız bir fiilin varlığı,
2- Bu fiilin failde hiddet veya şiddetli elem meydana getirmiş olması,

3- Suçun bu hiddet veya şiddetli elemin etkisi altında işlenmiş olması.

Tanımı yapılan hukuki terim kusur yeteneğidir.

Mümeyyiz olmak kusurluluğu azaltan veya ortadan kaldıran hallerden birisi olarak gösterilemez.

Tehlikeye bilerek sebebiyet verilmiş olunması halinde zorunluluk halinden söz etmek mümkün değildir.

Her haksız fiil kişiyi tahrik etme amacıyla yapılamayacağı gibi her haksız fiilin haksız tahrike sebep olacağı da düşünülemez. Doğru cevap B seçeneğidir.

Algılama ve irade yeteneği kavramları kusurluluğu oluşturur.

Görevin ifası kusurluluğu etkileyen hallerden birisi değildir.

Çocuk deyimi ile kanunda 18 yaşını doldurmamış kişiler belirtilmektedir.

Bahsedilen ilkemiz alic ilkesidir.

Failin cezalandırılabilmesi için kusurluluğun ve haksızlığın dışında kalan bir takım olguların meydana gelmesi durumunda faile ceza verilebilmesini sağlayan şartlara objektif cezalandırılabilme şartları diyoruz.

Haksız tahrik kusurluluğu ortadan kaldırmaz, sadece azaltır. Öteki seçeneklerdeki kurumların varlığında kusurluluk ortadan kalkar. Doğru cevap C seçeneğidir.