CEZA HUKUKU

Meşru savunmada sınırın aşılması mazur görülebilecek bir heyecan, korku veya telaştan ileri gelmiş ise faile ceza verilmez. Doğru cevap A seçeneğidir.

Özel hukuka aykırılık olarak adlandırılan bu gibi hâllerin suçun oluşumunda ne tür bir işleve sahip olduğu tartışmalı bir husustur. Bu tartışmalara girmeden, kanuni tanımında bu tür ibarelere yer veren suçlarda, failin, işlediği fiilin hukuka aykırı olduğu bilinciyle hareket etmesi gerektiği kabul edilmektedir. Dolayısıyla kanun koyucu bu tür suçlarda kastın hukuka aykırılığı kapsayıp kapsamadığının özellikle araştırılmasını istemektedir.
Bu nedenle, yapısında hukuka aykırılığa ayrıca yer veren suçların ancak, doğrudan kastla işlenebileceği kabul edilmektedir.

Hukuk düzeninin tekliği ilkesi gereği, bir kimsenin bir taraftan belli bir davranışta bulunmak bakımından kanun tarafından yetkili kılınması, diğer taraftan ise böyle bir davranışta bulunmasından dolayı cezalandırılması söz konusu olamaz. Kanun hükmünü yerine getirme görevi çoğunlukla kamu görevlilerine aittir. Bununla birlikte sivil kişilerin de kanunen belli konularda kamu göreviyle yetkili kılındığı hâller olabilir.

Saldırı bir insandan kaynaklanmalıdır. Ancak saldırıda bulunan kişinin kusur yeteneğine sahip olması gerekli değildir. Bu bakımdan, akıl hastası veya yaşı küçük olması nedeniyle kusur yeteneğine sahip olmayan kişilerin saldırılarına karşı da meşru savunma mümkündür. Hayvan saldırısı, hayvan insanlar tarafından araç olarak kullanılmadığı sürece, bir saldırı olarak nitelendirilemez.

TCK’nın “sınırın aşılması” başlığını taşıyan 27. maddesi “(1) Ceza sorumluluğunu kaldıran nedenlerde sınırın kast olmaksızın aşılması hâlinde, fiil taksirle işlendiğinde de cezalandırılıyorsa, taksirli suç için kanunda yazılı cezanın altıda birinden üçte birine kadarı indirilerek hükmolunur. (2) Meşru savunmada sınırın aşılması mazur görülebilecek bir heyecan, korku veya telaştan ileri gelmiş ise faile ceza verilmez.” şeklindedir.
Maddenin ilk fırkasında hukuka uygunluk nedenlerinde sınırın kast olmaksızın aşılmasına bağlanan sonuç düzenlenmişken, ikinci fıkrasında kusurluluğu etkileyen bir hâl olan meşru savunmada sınırın mazur görülebilecek bir heyecan, korku veya telaş nedeniyle aşılması düzenlenmiştir.
Hüküm sadece meşru savunma hâli ile sınırlıdır. Madde gerekçesinde de belirtildiği gibi, kanun koyucu heyecan, korku veya telaşın, ancak meşru savunma hâlinde söz konusu olabileceğini kabul etmiştir.
Meşru savunmanın sınırının heyecan, korku veya telaş nedeniyle aşılması haksızlık değil, ancak kusurluluk üzerinde etkili olan bir husustur. Zira burada fail hukuka uygunluk nedenlerinin sınırında bir yanılgıya düşmüş değildir. Fail, heyecan ve korku nedeniyle saldırgana karşı aşırı bir tepkide bulunduğunun bilincindedir. Ancak içinde bulunduğu ruhsal durum nedeniyle davranışlarını hukukun icaplarına göre yönlendirememektedir.
Bu durumda hukuk düzeni de onun bu aşırı tepkisini mazur görmektedir.

Bir kişi gerek kendisinin gerekse başkasının herhangi bir hakkına yönelik olarak gerçekleştirilen saldırılara karşı meşru savunmada bulunabilir. Meşru savunma kişilere ait bütün haklara yönelik saldırılar bakımından söz konusu olabilir. Ancak maddede hakkın aidiyeti bakımından kabul edilen sınırlandırmaya dikkat edilmelidir. Buna göre sadece kişiye ait, bireysel hukuki değerlere yönelik saldırılara karşı meşru müdafaa mümkündür.

İlgilinin rızası, kişinin üzerinde mutlak surette tasarrufta bulunulabileceği bir hak bakımından hukuka uygunluk nedenini oluşturur. Buna göre, rıza açıklamasının bir hukuka uygunluk nedeni oluşturabilmesi için öncelikle, kişinin üzerinde serbestçe tasarrufta bulunabileceği bir konunun bulunması gerekir.

Örneğin sağlığı bozulan bir kişinin bedeni üzerinde tıbbi müdahaleye rıza
göstermesi, bu müdahaleyi hukuka uygun hâle getirecektir.

Bir kişi gerek kendisinin gerekse başkasının herhangi bir hakkına yönelik olarak gerçekleştirilen saldırılara karşı meşru savunmada bulunabilir.

TCK’nın 24. maddesinin ilk fıkrasında “kanunun hükmünü yerine getiren kimseye ceza verilmez” denilerek bu hukuka uygunluk nedeni düzenlenmiştir.

Meşru savunma, bir kimsenin kendisini veya başkasını hedef alan bir saldırı karşısında, savunma amacına yönelik olarak ve saldırgana karşı bu saldırıyı defedecek ölçüde kuvvet kullanmasını ifade eder. Meşru savunma hâlinde, hâlen mevcut bir saldırıyı defetmek amacıyla işlenen fiil, dış görünüşü itibariyle tipik bir fiili oluşturmaktadır. Ancak bu fiil, gerçekleşmekte olan bir saldırıyı uzaklaştırmak ve başka şekilde korunamayacak bir hakkı korumak amacıyla işlendiği için hukuka aykırı değildir. Bu amaç meşru müdafaanın bir hukuka uygunluk nedeni olarak değerlendirilmesine yol açmaktadır.

Seçenek olarak verilenlerden yalnızca ilgilinin rızası hukuka uygunluk nedenidir.

Seçenek olarak verilenlerden sadece zorunluluk hali kusurluluğu kaldıran haldir. diğerleri hukuka uygunluk sebebidir.

Burada kişi kanunun verdiği bir yetkiyi kullanmak suretiyle görevini ifa ediyordur.

Kişi kendisini savunmak için orantılı şekilde hareket ettiğinden meşru savunma hukuka uygunluk nedeninden faydalanır.

Aylin'in eylemi meşru savunma kapsamındadır.

Kişinin eylemi bakımından bir hukuka uygunluk sebebi bulunmadığından kişi kasten öldürmeden sorumludur.

Fail bakımından herhangi bir hukuka uygunluk nedeni olmadığı için kasten öldürmeden sorumludur.

İlgilinin rızası örtülü olarak da açıklanabilir.

TCK m.27/2'ye göre bu tür hallerde faile ceza verilmez.

TCK m.27/1'e göre, bu durumda faile, fiilin taksirli halinin cezası belirli oranda indirilerek verilir.