CEZA HUKUKU

Fail işlediği suçta bulunan ve fakat kendisince bilinmeyen bu nitelikli hâllerden etkilenmez, yani cezası artırılmaz. Örneğin TCK’nın 82. maddesinde kasten öldürme suçunun daha ağır bir şekilde cezalandırılmasını gerektiren nitelikli hâllerine yer verilmiştir. Ancak kişi babasını öldürdüğünü bilmediğinden nitelikli hal uygulanmaz. Doğru cevap A seçeneğidir.

Bazı suç tiplerinde, yapısal unsur olarak kastın dışında başkaca sübjektif unsurlara da yer verilmektedir. Kural olarak da özel bir maksattan veya failin özel bir saikinden ibaret olan bu unsurlar ilgili suç tiplerinde açıkça düzenlenirler. Bu tür suçlarda, haksızlığın oluşumu bakımından, failin kasten hareket etmesi gerekli ve fakat yeterli değildir. Ayrıca belli bir maksat veya saikle hareket ettiğinin belirlenmesi gerekir. Örneğin şantaj (m. 107/2) ve hırsızlık suçunda (m. 141) varlığı aranan “kendisine veya başkasına yarar sağlamak maksadı” tipikliğin diğer sübjektif unsurlarındandır. Buna karşılık, kasten öldürmenin kan gütme
veya töre saiki (m. 82/1- j ve k) özel bir saikle hareket etmeye örnek teşkil etmektedir.

Doğrudan kastta, failin, suçun bütün maddi unsurları hakkındaki bilgisi tamdır, kesindir.
Bir suç işlemeye karar veren failin bu suçun kanuni tanımındaki maddi unsurları mevcut olduğunu, bu unsurların fiilin icrası sırasında gerçekleşeceğini ve özellikle suç tipinde aranan neticenin meydana geleceğini kesin olarak bildiği hâllerde doğrudan kast söz konusudur.

Somut olayda da hastanede tedavi altına alınması gereken yeni doğan bir bebeğin kimsenin bulunmadığı bir ortamda bırakılması durumunda bebeğin ölümü kaçınılmazdır.

Olası kastta fail tipikliği gerçekleştirecek somut bir tehlikenin varlığının bilincinde olduğu gibi, bu tehlike onun tarafından ciddiye de alınmaktadır. Ancak fail bakımından asıl amaç o kadar önemlidir ki, buna ulaşmak için muhtemel neticelerin gerçekleşmesi göze alınmaktadır.

Taksir, bir kimsenin dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı davranmak suretiyle istemediği ve fakat öngörülebilir bir neticeyi gerçekleştirmesi olarak tarif edilmektedir. Buna göre, objektif olarak öngörülen özen yükümlülüğünün ihlali suretiyle işlenebilen suçlar taksirlidir.

Olayda ise fail kendisinden beklenen objektif özen yükümlülüğünü göstermiştir. Failin gökyüzünden gelen bir cismi öngörmesi ve önlemesi failden beklenemez.

Taksir, bir kimsenin dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı davranmak suretiyle istemediği ve fakat öngörülebilir bir neticeyi gerçekleştirmesi olarak tarif edilmektedir. Buna göre, objektif olarak öngörülen özen yükümlülüğünün ihlali suretiyle işlenebilen suçlar taksirlidir.

Olayda Ş uyksuuz şekilde araç kullanmaması gerektiği halde özenli davranmamış ve istemediği bir ölüm neticesini doğurmuştur.

TCK’nın 22. maddesinin son fıkrasında taksirle işlenen suçlar bakımından genel bir şahsi cezasızlık sebebine ve cezada indirim yapılmasını gerektiren şahsi sebebe yer verilmiştir.
Buna göre, taksirli hareket sonucu neden olunan netice, münhasıran failin kişisel ve ailevi durumu bakımından, artık bir cezanın hükmedilmesini gereksiz kılacak derecede mağdur olmasına yol açmışsa ceza verilmeyecektir. Bilinçli taksirle neticeye neden olunmuşsa, verilecek ceza yarıdan altıda bire kadar indirilebilecektir.

Neticesi sebebiyle ağırlaşan suçlarda, bir fiilden (temel suç tipi) kaynaklanan ağır
veya başka bir neticenin gerçekleşmesi objektif unsuru oluşturmaktadır. Sübjektif unsur ise ceza hukukunda geçerli olan kusur sorumluluğu prensibine uygun düşecek şekilde belirlenmiştir. Buna göre, netice sebebiyle ağırlaşmış suçlarda failin sorumluluğu, bu neticeler bakımından asgari taksirinin varlığına bağlıdır (m. 23). Buna göre, kasten işlenen bir suçun öngörülebilir nitelikteki ağır neticelerinin öngörülemediği hâllerde, failin ağır neticeler bakımından taksirli sorumluğu gündeme gelecektir.

Netice sebebiyle ağırlaşmış suçlar, temel suç tipi ve bunun sebebiyet verdiği ağır veya başkaca neticenin birleşiminden meydana gelmektedir. Dolayısıyla netice sebebiyle ağırlaşmış suçlar, ilk kademede kural olarak kasten işlenen temel suç tipinin, ikinci kademede ise en azından taksirle sebebiyet verilen ağır neticenin yer aldığı (kast-taksir kombinasyonu) iki kademeli bir yapıya sahiptir.

Kast-kast kombinasyonunda failin ağır netice bakımından kasten hareket etmesinin başlı başına kasten işlenen bir suçu oluşturmaması gerekir.
Örnek 1: A, canını yakmak amacıyla ve ölebileceğini de düşünerek elindeki sopayla B’nin başına vurur. Beyin kanaması geçiren B hayatını kaybeder. Bu olayda A hareketinin sonucunda B’nin ölümüne yol açabileceğini ihtimal dâhilinde gördüğünden olası kastla hareket etmiştir. Dolayısıyla A, doğrudan kasten öldürme suçundan dolayı sorumlu tutulacaktır (m. 81). Bu ihtimalde, kasten yaralamanın neticesi sebebiyle ağırlaşmış hâlinden söz edilemez.

Fail suçun konusunun kime ait olduğu hususunda hataya düşebilir. Böyle bir hata, bir kişiyle ilgili olabiliceği (şahısta hata) gibi bir eşya ile ilgili de olabilir. Örneğin failin A’yı öldürmek isterken hata sonucu B’yi öldürmesi veya A’yı kaçırmak isterken yanlışlıkla B’yi kaçırması hâlinde şahısta hata vardır.

Failin daha dikkatli ve özenli davransaydı çalılığın arkasındaki cismin bir av hayvanı değil, bir insan olabileceğini öngörmesi mümkündü denilebiliyorsa, taksir var demektir ve fail taksirle öldürmeden (m. 85) dolayı sorumlu tutulacaktır.

Suçun konusu, failin kastı kapsamında yer alması gereken hususlardandır.

Fiilin kanunda suç olarak düzenlendiği hususu kast kapsamında yer alması gereken unsurlardan değildir.

Söz konusu tanım TCK m.22 kapsamında bilinçsiz taksire işaret etmektedir.

Kast-taksir kombinasyonları netice sebebiyle ağırlaşmış suçlar bakımından söz konusudur.

Failin netice sebebiyle ağırlaşan suçlarda, ağırlaşan netice bakımından en azından (bilinçsiz) taksirle hareket etmesi zorunludur.

Suçun maddi unsurlarında hata sadece kastı kaldırır (TCK m.30/1).

Söz konusu hata hali suçun konusunda meydana gelmiş olup, bu da TCK m.30/1 kapsamında maddi unsurlarda hatadır.

Kast

Bilme