CEZA HUKUKU - Deneme Sınavı - 18

Adli yardımlaşma, ceza hukuku ve devletler hukukunun ortak çalışma alanlarındandır. buna karşın diğer seçenekler devletler hukukunun olmadığı gibi ceza hukukunun da çalışma alanında yer almazlar. Kanunyolları, koruma tedbirleri ve eski hale getirme ceza muhakemesi hukukunun çalışma alanındayken, hükümlülerin izin kullanması infaz hukukunun çalışma alanında yer alır.

Ceza hukukunun doğrudan kaynakları anayasa, kanun ve milletlerarası sözleşmelerdir. bu nedenle doğru yanıt "A" seçeneğidir.

Yargıtay Kanunu m.45'te içtihadı birleştirme kararlarının benzer hukuki konularda mahkemeleri bağlayıcı etkiye sahip olduğu hüküm altına alınmıştır.

Anayasa m.38 ve TCK m.2/3 gereğince suç ve ceza içeren hükümler bakımından kıyas yapmak yasaktır. buna ilişkin ilkeye "kıyas yasağı" denir.

TCK m.7/2 gereğince bu durumda failin lehine olan kanun uygulanır.

TCK m.7/3'e göre, tekerrür, hapis cezasının ertelenmesi ve koşullu ve salıverme hariç olmak üzere infaz rejimine ilişkin kurallar derhal uygulanır.

TCK m.7/3 gereğince hapis cezasının ertelenmesi lehe kanun uygulamasının yapılacağı infaz hukuku kurumlarındandır.

Ceza muhakemesi kuralları yürürlüğe girdikleri andan itibaren yapılmakta olan ve ileride yapılacak işlemler bakımından etkili olurlar. sanığın lehine ya da aleyhine olmalarının önemi bulunmaz.

Hukuka uygunluk nedenleri TCK’nın genel hükümler kısmında 24-26. maddeler arasında düzenlenmiştir. Bu kapsamda hukuka uygunluk nedeni olarak; görevin ifası (m. 24/1), meşru savunma (m. 25/1), hakkın kullanılması (m. 26/1) ve ilgilinin rızası (m. 26/2) şeklinde dört adet kuruma yer verilmiştir. Haksız tahrik bunlardan birisi değildir.

Sivil kişilerin de kanunen belli konularda kamu göreviyle yetkili kılındığı hâller olabilir. Örneğin CMK’nın 90. maddesinin 1. fıkrasında kolluk görevlilerinin yanı sıra, suçu işlerken rastlanan veya suçüstü bir fiilden dolayı izlenen ve kaçması olasılığı bulunan veya hemen kimliğini belirleme olanağı bulunmayan bir kimseyi herkesin yakalama yetkisinin olduğu kabul edilmiştir. Belirtilen şartların gerçekleşmesi hâlinde, bir vatandaşın şüpheliyi yakalayarak özgürlüğünü kısıtlaması hukuka uygun olacaktır. Bu durum "kanun hükmünün yerine getirilmesi" çerçevesinde değerlendirilir.

Meşru savunma, bir kimsenin kendisini veya başkasını hedef alan bir saldırı karşısında, savunma amacına yönelik olarak ve saldırgana karşı bu saldırıyı defedecek ölçüde kuvvet kullanmasını ifade eder. Meşru savunma hâlinde, hâlen mevcut bir saldırıyı defetmek amacıyla işlenen fiil, dış görünüşü itibariyle tipik bir fiili oluşturmaktadır

Ancak saldırıda bulunan kişinin kusur yeteneğine sahip olması gerekli değildir. Bu bakımdan, akıl hastası veya yaşı küçük olması nedeniyle kusur yeteneğine sahip olmayan kişilerin saldırılarına karşı da meşru savunma mümkündür.

İlgilinin rızası 26. maddenin 2. fıkrasında “Kişinin üzerinde mutlak surette tasarruf edebileceği bir hakkına ilişkin olmak üzere, açıkladığı rızası çerçevesinde işlenen fiilden dolayı kimseye ceza verilmez.” şeklinde düzenlenmiştir

İlgilinin rızası konusunda, hukukumuz bakımından “tipikliği kaldıran rıza” ve “hukuka aykırılığı kaldıran rıza” şeklinde ikili bir ayrımın yapılması gerekmektedir. Zira suçun kanuni tanımında fiilin “rıza olmaksızın” işlenmesine açıkça yer verildiği hâllerde artık rızanın yokluğu suçun maddi unsurlarından biri hâline gelmiş olmaktadır.

Görevin ifası kapsamında, zor kullanma ve silah kullanma yetkisi verilen kişilerin, bu yetkilerini kanundaki şartlara uygun olarak kullanmaları hâlinde, işlenen fiil hukuka uygun olacaktır. Kanun, belli şekilde hareket etme görevini belirli kişilere yüklemişse, ancak bu kişiler bakımından hukuka uygunluk nedeni söz konusu olur. Kanun tarafından yetkili kılınmayan kimselerin davranışlarının hukuka uygun olarak nitelendirilmesi ise mümkün değildir.

Kanun tarafından yetkili kılınmayan kimselerin davranışlarının hukuka uygun olarak nitelendirilmesi ise mümkün değildir. Örneğin İcra ve İflas Kanunu’nun verdiği yetkiyi kullanarak haciz işlemi yapmak için başkasının konutuna giren icra memurunun konut dokunulmazlığını ihlal suçunu (m. 116) işlediği söylenemeyecektir. Buna karşılık, bir kimsenin alacağını tahsil etmek amacıyla bizzat borçlusunun konutuna girmesi hâlinde, fiilin hukuka uygun olduğundan sözedilemeyecektir.

Hakkın kullanılmasının hukuka uygunluk nedeni oluşturabilmesi için gereken şartlar Kişi tarafından doğrudan doğruya kullanılabilen sübjektif bir hakkın bulunması, kişinin hakkını tanınma sebebinin sınırları içinde kullanması, hakkın kullanılması ile işlenen ve tipe uygun olan fiil arasında nedensellik bağının bulunması şeklinde sıralanabilir. Ancak, kişinin hakkı üzerinde serbestçe tasarruf edebilme yetkisinin olması bunlardan birisi değildir.

Suç teorisinin öngördüğü sistem çerçevesinde suçun yapısal unsurları kural olarak haksızlık ve kusur ayrımı çerçevesinde ele alınmalıdır. Haksızlığın unsurları ise, “tipiklik” ve “hukuka aykırılık”tan ibarettir. Suç teşkil eden bir haksızlıktan söz edilebilmesi için, işlenen fiille (davranışla) haksızlığın unsurlarının gerçekleşip gerçekleşmediğinin belirlenmesi gerekir (fiil olmaksızın haksızlık olmaz). Haksızlık teşkil eden bir fiilin gerçekleştirildiği sabit olduktan sonra ise kusur konusu ele alınmalıdır. Kusur(luluk), suçun yapısında, haksızlık teşkil eden fiili gerçekleştiren kişinin (failin) işlemiş olduğu bu fiilden dolayı kınanıp kınanamayacağının değerlendirildiği aşamayı oluşturmaktadır.

Kanuni tarifine göre, suçun oluşumu için birden fazla hareketin icrası gerekli ise “çok hareketli suç” vardır. Bu tür suçların oluşması için, kanuni tanımda gösterilen hareketlerin tamamının gerçekleştirilmesi gerekir. Örneğin, yağma suçu (m. 148), cebir veya tehditle bir malın alınmasıyla oluşan bir suçtur (cebir veya tehdit + malın alınması). Yine özel belgede sahtecilik suçunun (m. 207) oluşumu için, failin hem sahte bir özel belge düzenlemesi hem de bu belgeyi kullanması gerekir (sahte özel belge düzenleme + kullanma).

Kanun tanımlarında hangi tür hareketlerle işleneceği hususunda belirlemede bulunulmayan suçlara serbest hareketli suçlar denir. Bu tür suçlarda, kanunda suçu oluşturan hareketin şekli ve nasıl bir hareketle işlenebileceği hususunda herhangi bir özelleştirme yapılmamıştır. Örneğin görevi kötüye kullanmada (m. 257) suçu oluşturan hareketler Kanunda somutlaştırılmış değildir. Kamu görevlisinin görevinin gereklerine aykırılık teşkil eden kasti her hareketi suçun maddi unsurunun oluşması bakımından yeterlidir. Keza kasten öldürme (m. 81), hırsızlık (m. 141), cinsel saldırı (m. 102/1) ve kişiyi hürriyetinden yoksun kılma (m. 109/1) da serbest hareketli suçlardandır.