CEZA HUKUKU - Deneme Sınavı - 16

Kanun tanımlarında hangi tür hareketlerle işleneceği hususunda belirlemede bulunulmayan suçlara serbest hareketli suçlar denir. Bu tür suçlarda, kanunda suçu oluşturan hareketin şekli ve nasıl bir hareketle işlenebileceği hususunda herhangi bir özelleştirme yapılmamıştır.

Kanuni tanımında hangi hareketlerle işlenebileceği bizzat belirtilen suçlara  bağlı hareketli suç” denir. Bu suçlarda, serbest hareketli suçların aksine, suç tipinde o suçu oluşturan hareketler somutlaştırılmıştır.

ihmali suçlar, emredilen hareketi yapmamak suretiyle işlenen suçlardır.
İhmali suçlarda hareket, belli bir davranışın gerçekleştirilmemesi, belli bir davranışta bulunmama şeklinde normatif bir özellik taşımaktadır.

Fail, suçun kanuni tanımındaki fiili gerçekleştiren, bu fiil üzerinde hâkimiyet kuran, kanuni tanıma uygun haksızlığı gerçekleştiren kişidir.
Her suçun mutlaka bir faili vardır

Suçun konusunu, üzerinde tipe uygun hareketin icra edildiği gerçek konu oluşturmaktadır.

Tipiklik

Suçun konusu

Mağdur

Kesintisiz suç

Kesintisiz suç

Kasten öldürme

Görevi kötüye kullanma

Suçun konusu

Belge

Nitelikli haller

Failin, bir fiilin icrası kapsamında aynı anda bir suçu kasten bir diğerini ise taksirle gerçekleştirmesi mümkündür. Örneğin failin hasmını öldürmek için attığı merminin sekerek oradan geçmekte olan bir başkasını yaralaması hâlinde, hasmına karşı kasten öldürme (teşebbüs hâlinde), diğer kişiye karşı ise taksirle yaralama suçunu işlemiş olur.

Failin bilgisi geçmişte veya hâlen mevcut olan tipiklik unsurlarına ilişkin olmalıdır. Neticeli bir suç söz konusu olduğunda fail, işlemiş olduğu fiille suçun kanuni tanımında yer verilen neticenin gerçekleşeceğini veya gerçekleşebileceğini bilmelidir. Keza fail, fiili ile netice arasında nedensellik bağının bulunduğunu da genel hatlarıyla bilmelidir. Dolayısıyla kast, suçun yazılı olmayan unsurlarını (nedensellik bağını) da kapsar. Kanunlarda düzenlenen suçlarda bilinmesi gereken bu unsurlar; fiil, suçun konusu ve fiilin neticesi olarak göze çarpmaktadır. Ayrıca fail, gerek kendisinin gerek mağdurun niteliğine ilişkin olarak suçun kanuni tanımında belirtilen hususları bilmelidir. Bir suçun kanuni tanımında (geniş anlamda tipiklikte) açıkça yer alsa bile, doğrudan tipiklik kapsamında yer almayan unsurlar kastın konusunu oluşturmazlar. İşlenen fiilin haksızlık içeriği üzerinde etkili olmayan ve failin suç yoluna girdiği andan itibaren mevcut olan şahsi cezasızlık sebepleri (örneğin yasama sorumsuzluğu) veya cezada indirim yapılmasını gerektiren şahsi sebepler ile suç tamamlandıktan sonra ortaya çıkan bazı şartların varlığı nedeniyle kişiye ceza verilmeyen veya cezasında indirim yapılmasını gerektiren cezayı kaldıran veya cezada indirim yapılmasını gerektiren şahsi sebeplerin de fail tarafından bilinmesi gerekmez.

Kastın “suçun kanuni tanımındaki unsurların bilerek ve istenerek gerçekleştirilmesi” şeklindeki tanımından konunun fiilin icra edildiği ana göre değerlendirilmesi gerektiği anlaşılmaktadır. Zira bu unsurlar fiilin icraya başlandığı andan itibaren gerçekleştirilebilirler. Bu nedenle, suçun icra hareketlerinin gerçekleştirildiği sırada kastın bulunması gerekir. Failin kastı, tipikliğin unsurlarını gerçekleştiren hareketle birlikte bulunmalıdır. Örneğin öldürme kastı fail tarafından seçilen öldürme hareketi (ateş etme, zehirleme) ile birlikte (eş zamanlı) mevcut olmalıdır. Buna göre, fiilin icrasına başlamadan önceki kast ile fiilin icrasından sonraki kast önemli değildir. Hazırlık hareketleri aşamasında mevcut olan kast, icra hareketlerine başlanmadığı sürece tek başına failin cezalandırılması için yeterli değildir. Keza sonradan eklenen kast da ceza hukuku anlamında bir kast değildir. Örneğin konuta sahibinin rızasıyla giren şahıs çıkmamaya karar verdiği, kendinden talep edildiği hâlde konuttan çıkmadığı andan itibaren fiil kasten işlenmeye başlamış olmaktadır. Bazen belli bir fiilin icrası sırasında kast yeni bir kararla başka bir suçun icrasına yönelebilir. Örneğin yaralamaya yönelik olan kast, fiilin icrasına başlandıktan sonra öldürmeye dönüşebilir. Bu gibi hâllerde eklenen bir kast değil, yeni bir kastla işlenen başka bir suç söz konusudur.

Kanunda açıkça ancak doğrudan kastla işlenebileceği belirtilmedikçe suçlar, hem doğrudan kastla hem de olası kastla işlenebilirler. Eğer bir suçun kanuni tarifinde “bilerek”, “bildiği hâlde”, “bilmesine rağmen”, “öğrenmesine rağmen” ve “karşılaşmasına rağmen” gibi ibarelere yer verilmişse, bu suçlar özel bir bilgiyle hareket edilmesini gerektirdiğinden ancak doğrudan kastla işlenebilirler. Buna karşılık, kanuni tarifinde bu tür ibarelerin geçmediği suçlar, doğrudan kastla işlenebileceği gibi olası kastla da işlenebilir.

Failin, hareketiyle hedeflediği doğrudan neticelerin yanı sıra, hareketinin zorunlu neticesi ya da kaçınılamaz yan neticesi olarak öngördüğü ve iradi olarak kabul ettiği her şey, bunları istemese dahi doğrudan kastın kapsamındadır. Belli bir neticenin gerçekleştirilmesine yönelik olarak icra edilen fiilin günlük hayat tecrübelerimize göre diğer bazı neticeleri de meydana getireceği muhakkak ise failin bu neticeler bakımından doğrudan kastla hareket ettiği kabul edilmektedir. Örneğin A’nın B’yi öldürmek için silahla ateş etmek üzere olduğunu gören C, A’nın ateş etmesini engellemek için B’nin önüne geçerek siper olur. A, buna rağmen silahını ateşler ve B ile birlikte C’yi de öldürür. Bu olayda A, B’nin önüne geçip ona siper olan C’yi zorunlu olarak öldürebileceğini veya yaralayabileceğini düşünmüş ve öngörmüştür. C’nin öleceği veya yaralanacağı hususundaki öngörme yalnızca bir imkân veya ihtimal öngörmesi değil, bir kesinlik öngörmesi şeklini almıştır. Dolayısıyla fail, C’yi doğrudan kastla öldürmüştür. Somut olayda da aynı durum mevcuttur.