ÇEVRE SORUNLARI VE POLİTİKALARI

Bütünsel önleyici bir çevre stratejisinin ürün ve süreçlere sürekli olarak uygulanması ile insanlar ve çevre üzerindeki risklerin azaltılması” na "Kirlilik Önleme" denir. Doğru cevap C'dir.

Verilen ifadelerden I ve II numaralı olanlar doğrudur. Diğerleri Yanlıştır. Doğru cevap D'dir.

Verilen ifadelerden I, III, IV numaralı olanlar doğrudur. Doğru cevap E'dir.

Kuramsal olarak, çevre politikasının belirlenmesinde ve ardından uygulanmasında temel koşullar aşağıda sıralanmaktadır:

Politikanın hedefleri üzerinde durmakta yarar bulunmaktadır. Örneğin, çevre politikaları alanında her ülkenin farklı hedef ve yaklaşımları olmakla birlikte, ortak hedeflerden de söz edilebilir. Ülkelerin çevre politikalarını belirleyen ortak hedefleri ise kısaca; sağlıklı bir çevrede, insanca bir yaşam ortamının sağlanması, toplumun sahip olduğu çevre değerlerinin korunması ve geliştirilmesi, çevre politikalarının uygulanmasında, gerekli olan işbirliğinin ve buradan hareketle bireyler ve toplumun değişik kesimleri arasında eşitlik ve paylaşımın sağlanması, böylece doğal varlıkların korunması ve geliştirilmesinde işbirliği yapılması olarak sıralanabilir. Doğru cevap D’dır.

İçerik Yönünden Çevre Politikaları Çevre politikaları içerik (öz) açısından düzeltim (reform) yanlısı ve düzeltim karşıtı olarak iki kümeye ayrılabilir.

Yöntem Açısından Çevre Politikaları Çevre sorunlarını bir bütün olarak ideolojiden soyutlamak olanak dışı olmakla birlikte, çevre politikalarının dayandığı yöntem modelleri, çevre sorunlarının daha çok ideoloji ötesi sayanların görüşlerini yansıtmaktadır. Bunlar, başlıca iki kümede toplanmaktadır.

Çevre sorunu, kapitalist sistemde de, sosyalist sistemde de aynı nitelikte ve önemdedir. Bu görüşe göre, farklı gelişme ve sanayileşme düzeyinde, farklı nüfus yoğunluğunda, kentleşme derecesinde, coğrafya ve iklim koşullarındaki ülkeler birbirine benzemezler. Ama ekonomik sistemlerin, siyasal rejimlerin ve ideolojilerin çevre açısından önemli rolü olduğu söylenemez. Bu görüşe göre kamu mülkiyetindeki sanayi işletmelerinin, çevreyi özel kuruluşlardan daha az kirlettiği yaklaşımı ortaya çıkabilir ki bunu kabul etme olanağı yoktur. Fransız toplumbilimcisi H. Chombart de Lauwe da, “... Bunalımlar (çevre ile ilgili) yalnız kapitalist ülkelere özgü değildir. Sosyalizm de yeni yollar aramak zorundadır.” demektedir. Farklı ekonomik ve toplumsal sistemlerin çevrenin bozulması olgusuyla karşı karşıya bulunmalarını, insanbilimci Margaret Mead şu sözlerle anlatıyor: “Kapitalizm de, sosyalizm de, çevreyi korumada aynı ölçüde beceriksizdir.” Doğru cevap B’dir.

1961 Anayasa’nın kabulü ve ardından 1962 yılı için bir “geçiş programı” sonrasında 1963 - 1967 yıllarını kapsayan “Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planı” ve 1968 - 1972 yıllarını kapsayan “‹kinci Beş Yıllık Kalkınma Planı” hazırlanmıştır. İstikrarlı büyüme ve kalkınma sağlanması amacıyla, 15 yıllık bir dönemi göz önüne alan bu planlarda, çevre sorunlarına ve çözümüne yönelik politikalara rastlanmamaktadır. 1973 - 1977 dönemini kapsayan ve 15 yıllık dönemin üçüncü kısmını oluşturan “Üçüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı”, siyasal ve ekonomik belirsizliklerin başladığı, ithal ikameci büyümenin yarattığı sorunların ortaya çıktığı bir dönemde gündeme gelmiştir. Planda, çevre sorunları açısından ayırt edici özellik, ayrı bir çevre bölümünün olmasıdır. Burada, ülkenin su, hava ve kıyılar gibi belli başlı sorunlarına dikkat çekilmekte ve bunların bir bütün olarak, planlama sistemi içinde incelenmesinin gereği vurgulanmaktadır. Doğru cevap A’dır.

Dördüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı”nda ise, çevre sorunlarına hem toplumdaki gelişmeler, hem de temel politikalar bölümünde yer verilmiştir. Bu planda, özellikle çevre alanındaki düzenlemelerde, proje ve uygulamalarda yerel yönetimlere yetki verilmesinin önemi üzerinde durulmaktadır. B, C, D ve E seçeneklerinde verilen kurumlar mahalli idareler oluşturmaktadır. A seçeneği ise ülke çaplı merkez teşkilatıdır. Doğru cevap A'dır.

1985 - 1989 dönemini kapsayan “Beşinci Beş Yıllık Kalkınma Planı”nda, kentleşme, sanayileşme ve tarımda modernleşmenin yarattığı çevre sorunlarının çözümünde temel ilkeler ortaya konmuştur. Bu kapsamda, yalnızca kirliliğin ortadan kaldırılması değil, kaynakların gelecek kuşakların yararlanabilmesi için korunması ve geliştirilmesi üzerinde de durulmuştur. Doğru cevap E’dir.

Kirleten Öder İlkesi, çevre kirliliğine yol açan kişi ve kurumlardan bu kirliğin maliyetinin tahsil edilmesidir. Bu anlamda genel kural kirletenlerin, önleme ve temizleme maliyetlerini karşılamak zorunda olmaları üzerine şekillenmiştir. Klasik kapitalist ekonominin çevre alanındaki çözüm yöntemi olarak görülen bu ilke, süreç içinde hukuk metinlerinde, uluslararası anlaşmalarda ve örneğin Avrupa Birliği gibi kurumların politika belgelerinde yerini almıştır. 1970’li yılların çevre politikalarını belirleyen bu yaklaşım yerini, 1990’lı yıllarla birlikte “kirlilik önleme” ilkesine bırakmaya başlamıştır. Doğru cevap D’dir.

Çevre Politikaları’nı etkin kılan başlıca unsurlar; politika belgelerinin demokratik ölçülere göre katılımcı bir tarzda hazırlanması, çevrebilimsel ve teknik doğruları içermesi, kamu ve toplum yararını temel alması, insan ve doğa öncelikli bir eksene sahip olması olarak özetlenebilir. Doğru cevap C’dir.

“Çevre Politikası” ise bir ülkenin çevre konusundaki ve çevre sorunları alanındaki çözüm arayışlarına yönelik tercih ve hedeflerinin belirlenmesi olarak tanımlanır.Doğru cevap ''A'' şıkkıdır.

Sosyal bilimler açısından bakıldığında, Çevre Koruma Politikaları’nın, nesnel ve
bilimsel olmasını sağlayan temel ilkeler şu şekilde özetlenebilir:
• Çevre politikalarının ekolojik sistemler ve nüfus dağılımı üzerinde yaratacağı etkiler dikkate alınmalıdır.
• Çevre üzerindeki olumsuz etkilerden bazıları tümüyle giderilebilecek niteliktedir,
bazıları ise ciddi ve kaçınılmaz sorunlar yaratabilir. Bunların birbirlerinden
ayrılarak, her birini gerçekleştirmenin kısa ve uzun dönemdeki maliyetleri
hesaplanmalıdır.
• Bir yatırım, yerleşim kararı vb. faaliyetlerin gelecek kuşaklar için etkileri dikkate
alınmalıdır.
• Etkilerin, geri dönüşü olmayan sonuçlara yol açması durumunda, karar vericilere
durum aktarılmalıdır.
• Yatırım, yerleşim vb. kararların farklı toplumsal kesimlere getireceği yarar
ve zararlar göz önüne alınmalıdır. Doğru cevap E'dir.

Tanı aşaması, çevre sorununun belirlenmesi, sorunun nedenleri ve bileşenleri ile çözüme taraf olabilecek kişi - kurumlar arasında bağlantı kurulması gibi
noktaları kapsar. Doğru cevap E' dir.

Onarımcı Politikalar üzerindeki zararlı sonuçlar ortaya çıktıktan sonra, verilebilecek zararlar verildikten ve çoğu kez de dönülemeyecek noktalara varıldıktan sonra bu etkilerin giderilmesini amaçlayan politikalardır. Doğru cevap D' dir.

Türkiye’de çevre alanında ulusal politikaların gelişmesinin 1970'li yıllarda başladığı görülmektedir. Doğru cevap C'dir.

Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planı 1963 - 1967 yıllarını kapsamaktadır. Doğru cevap A'dır.

1985 - 1989 dönemini kapsayan “Beşinci Beş Yıllık Kalkınma Planı”nda kentleşme, sanayileşme ve tarımda modernleşmenin yarattığı çevre sorunlarının çözümünde temel ilkelerin ortaya konulmuştur. Doğru cevap E'dir.