ÇEVRE SORUNLARI VE POLİTİKALARI

Geçmişten günümüze küresel çevre sorunları aşağıdaki şekilde sıralanabilir:
Küresel Isınma ve İklim Değişikliği
Atıklar ve Doğal Kaynakların Korunması
Ozon Tabakasının İncelmesi
Asit Yağmurları
Ormansızlaşma
Radyasyon (Işınım)

Çeşitli etkenler küresel soğumayı tetiklemektedir. Örneğin, yanardağ patlamaları sonucunda ortaya çıkan yoğun kül bulutlarının atmosfere yayılması, soğutucu bir etki göstermektedir. 1991 yılında Filipin’lerdeki Pinatubo yanardağının patlaması sonucu ortaya çıkan yoğun kül bulutlarının etkisi ile tüm dünyanın ortalama sıcaklığı 10C kadar düşmüştür.

Sözü edilen sözleşme Cenevre-Uzun Menzilli Sınırlar Ötesi Hava kirlenmesi sözleşmesidir. Viyana-Ozon Tabakasının Korunmasına Dair Sözleşme’de ozon tabakasındaki değişikliğin insan sağlığı ve çevre üzerindeki zararlı etkilerine vurgu yapılmıştır. Montreal-Ozon Tabakasını İncelten Maddelere Dair Protokol’de ozon tabakasını tüketen maddelerin ortadan kaldırılması hedeflenmiş ve sözleşme ekinde yer alan klorlu florlu karbon gazı salımları uluslararası denetime açılmıştır. Viyana-T.C. Hükümeti ile Birleşmiş Milletler Sınai Kalkınma Örgütü Arasındaki Fon Anlaşması’nda radyoaktifliğin yaratabileceği olası tehlikeler, fosil yakıtlardan enerji elde edilmesinde ortaya çıkan karbon dioksit, hava kirliliği, asit yağmurları, sera etkisi ve iklim değişikliği etkilerinden söz edilmektedir. Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesine Yönelik Kyoto Protokolü’nde atmosferdeki sera gazı birikimlerini, iklim sistemi üzerindeki tehlikeli insan kaynaklı etkiyi önleyecek bir düzeyde durdurmayı başarmak, böyle bir düzeye, ekosistemin iklim değişikliğine doğal bir şekilde uyum sağlamasına, gıda üretiminin zarar görmeyeceği ve ekonomik kalkınmanın sürdürülebilir şekilde devamına izin verecek bir zaman içerisinde ulaşmak hedeflenmektedir.

Temiz Kalkınma Mekanizmasında öncelikli olan proje konuları; yenilenebilir enerjilerin kullanımı, Metan gazı ve çimento sanayiinde ve kömür üretiminde gaz salımının azaltılması, enerji verimliliği, fosil yakıtların geri dönüşümü, klorlu florlu karbon gazı ve azot dioksit azaltımı ve ormanlaştırma olarak belirlenmiştir.

Ulaşım kesiminde alınması gereken önlemler kısaca:
Fosil yakıtların tüketiminin azaltılması
Yakıtların daha verimli tüketilmesinin sağlanması
Yanma sırasında oluşan karbon dioksitin tutulması ve daha düşük salımı olan yakıtların kullanılması
Ulaşım planları ve trafikte düzenlemeler ile salımların düşürülmesi
Araçların olabildiğince tam kapasite kullanımının sağlanması ile enerji kaybının önlenmesi şeklinde belirtilebilir.
Bunların yanında bireysel motorlu taşıt kullanımı karbondioksit salımını daha da artıracaktır.

Atmosfere salınan karbon dioksit miktarının önemli bir kısmından sanayi kesimi sorumludur. Özellikle maden çıkarma veişleme tesisleri ve ısıl işlemin yoğun kullanıldığı tesislerden çok miktarda karbon dioksit salımı söz konusudur. Enerji gereksinmesinin her geçen yıl artış gösterdiği bu kesimde alınması gereken üç temel önlem vardır. Bunlar soruda verilen I, II ve III numaralı önlemlerdir.

İklim değişikliğini önleme amaçlı olarak çeşitli üretim ve hizmet dallarında bazı önleyici faaliyetler planlanmakta ve uygulamaya konmaktadır. Soruda verilen A şıkkı ‘tarım sektörü’, B şıkkı ‘hayvancılık sektörü’, C şıkkı ‘enerji-fosil yakıt sektörü’, D şıkkı ‘ulaştırma sektörü’ ve E şıkkı ‘sanayi sektörü’ özelinde alınan önlemlerdendir.

Soruda verilen tüm seçenekler katı atık yönetiminde alınması gereken önlemlerdendir. Ancak en etkili yöntem geri kazanımdır. Günümüzdeki teknolojik olanak ve uygulamalar gözönüne alındığında katı atıkların %90’ının geri kazanımının mümkün olduğu belirlenmiştir.

Işımadan korunmada üç temel ilke vardır. Bunlar zaman, uzaklık ve zırhlamadır. Zaman ilkesinde, ışımaya maruz kalma süresi olabildiğince kısa tutulur. Uzaklık ilkesinde, ışımanın düzeyinin uzaklığın karesi ile ters orantılı olduğu göz önünde bulundurulur. Zırhlama ilkesinde, ışınların belli maddelerden daha zor geçmesi nedeni ile ışımaya maruz kalınma tehlikesi bulunan yerlerde bu tür koruyucu malzemeler kullanılır.

Sınır ötesi çevre zararı, OECD’nin 1973 yılında yaptığı bir tanıma göre, zararlı olarak tanımlanabilen salınımların hava, su ve toprak gibi çevre araçları ile bir ülke sınırlarından diğerlerine taşınmasıdır. Doğru cevap A'dır.

Küresel ısınma, insanoğlu tarafından atmosfere salınan bazı gazların sera etkisi yaratması sonucunda dünya yüzeyinde sıcaklığın artmasıdır.

Küresel ısınma bazı bölgelerde olumlu etki de göstermektedir. Alaska’da yılın on iki boyunca donmuş durumdaki arazilerde yeni bitki oluşumları ve tundraların görülmeye başladığı belirlenmiştir. Küresel ısınmanın olumsuz sonuçları olarak, su sistemleri üzerine etkileri, yağış rejimi üzerine etkileri, yaşam alanları üzerine etkileri ve insan faaliyetleri üzerine etkileri gösterilebilir. Doğru cevap E'dir

İklim değişikliğine yönelik alınması gereken önlemler, I seçeneğinde; yenilenebilir enerji kullanımının artırılması ve III seçeneğinde, CFC gazı azaltımı doğru ifade edilmiştir. Fosil yakıt tüketiminin azaltılması iklim değişikliğine olan etkinin azaltılması yönünde bir etki yapacaktır. Doğru cevap D'dir.

Ozon tabakasının incelmesi konusu ilk kez 1976 yılında Birleşmiş Milletler Çevre Programının yönetim kurulunda tartışılmıştır. Doğru cevap A'dır.

Geri kazanım hedefleri olarak kaynak koruma, çevre koruma, enerji kazanımı, yer tasarrufu sağlama olarak ifade edilmektedir. I, II, III, ve IV seçeneklerinin hepsi doğrudur.Doğru cevap E'dir.

Işımanın canlılar üzerinde yaratacağı etkiler; ışınım dozu büyüklüğü dozun süresi, iyonlaştırıcı ışımanın türü, maruz kalan canlının yaşı gibi etmenlere bağlıdır. Doğru cevap E'dir.

Mevcut orman kaynaklarının en etkin şekilde kullanılarak yüksek gelir düzeyine ulaşılması ve iklim değişikliği gibi küresel çevre sorunların etkilerinin en aza indirilmesi için uygulanması gereken yaklaşım Sürdürülebilir Orman Yönetimidir. Diğer seçeneklerde verilen ifadeler Sürdürülebilir Orman Yönetiminin temel konularıdır. Doğru cevap B'dir.

Ulaştırma sektöründe iklim değişikliği ile ilgili alınması gereken önlemler:

Fosil yakıtların tüketiminin azaltılması

Yakıt verimliliğin artırılması

Yanma sırasında oluşan karbondioksitin tutulması

Ulaşım planları ve trafikte düzenlemelerin yapılması

Araçların olabildiğinde tam kapasite kullanımının sağlanması şeklinde belirtilebilir.

Geri kazanımın hedefleri: 1)Kaynak koruma 2)Çevre koruma 3)Enerji kazanımı ve 4)Yer tasarrufu sağlamadır. Geri kazanımda hedef katı atıkların olduğu gibi korunması değil içeriğinin fiziksel, kimyasal veya biyokimyasal yöntemlerle başka ürünlere veya enerjiye çevrilmesidir.