ÇEVRE SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ

Dünyada 1,4 milyar km3 olan toplam su miktarının % 97,5’i deniz ve okyanuslardaki tuzlu su, geriye kalan % 2,5’luk kısmı (35 milyon km3) tatlı su kaynağıdır. Tatlı su miktarının yalnızca % 0,3’ü (105.000 kilometreküp (km3)) ekosistem ve insan kullanımına elverişli kısmı oluşturmaktadır.

Su Zengini Ülkeler: Fransız Guyanası (912 bin m3) İzlanda (609 bin m3) Guyana (317 bin m3)

Alg patlamaları yani “ötrofikasyon” meydana gelmektedir.  Yani Alg miktarının aşırı artmasıdır.

Baryum: Bazı kireç taşlarında, kum taşlarında ve kum ocaklarında, çimento fabrikalarının yakınlarındaki yer altı sularını kullananlarda etkilenim olasılığı yüksektir. Kardiyak, gastrointestinal ve nöromüskuler problemleri olan çocuklarda bu tür kireç ocağı, kum ocağı, çimento fabrikasına yakınlık etken olabilir.

Akut ve kronik toksisiteye neden olabilir, akciğer ve kemiklerde hasar oluşturabilir. Olası karsinojen grupta sınıflandırılmıştır. Kanserli çocuklarda, kemik ve akciğer patolojisi olan çocuklarda sorgulanması gereken bir etmendir. Kardiyak, gastrointestinal, ve nöromüskuler etkileri olan bir maddedir.

3 değerlikli krom besinsel olarak esansiyeldir. 6 değerlikli olanı çok toksiktir. Yüksek dozları böbrek ve karaciğer hasarına neden olabilir. İnternalhemoraji, solunum sistemi sorunları, dermatit, deri ülserleri yaptığına dair yayınlar vardır.

Enterobius vermicularis (Kıl Kurdu): İnsanlarda görülen en yaygın parazit türüdür. Bu parazit ılıman ve tropik bölgelerde yetersiz su kaynağından dolayı az yıkanan ve iç çamaşırı giymeyen toplumlarda gözlemlenmektedir. Bu hastalık genel olarak karın ağrısı, ishal, kabızlık, bulantı, iştahsızlık ve deri döküntülerine neden olmaktadır.

Basilli Dizanteri: Basilli Dizanteri genel olarak yeterli derecelerde arıtımı gerçekleştirilmemiş hijyenden yoksun suların kullanımından kaynaklanmaktadır. Hastalığı oluşturan Shigella sp. bakterisi soğuk ve nemli alanlarda haftalarca, oda ısısında 6 ay ve toprakta 9-12 gün canlı kaldığından halk sağlığı açısından oldukça önemlidir

Trahom (Granüler Konjunktivit): Gözün konjunktiva ve kornea bölümlerinin kronik bir enfeksiyonudur. Gözün anatomik yapısı şekil 5.13’de gösterilmektedir. Hastalığın etkeni Chlamydia trachomatis’dir. Bulaşma kirli sularla, sineklerle, hastaların doğrudan teması veya havlu, mendil gibi eşyalarının kullanılması ile olur.

Su Yoksunluğundan Kaynaklanan Hastalıklar: İklim değişikliği, suların bilinçsizce kullanılması gibi etkilerden kaynaklı oluşan su kıtlıkları insanların yeterli hijyen şartlarını sağlayamamasına neden olmaktadır. Bu hijyen eksikliği Basilli Dizanteri gibi bazı bağırsak hastalıklarının oluşmasına neden olmaktadır.

Antropojenik, “doğada insanoğlunun neden olduğu etkiler” anlamına gelmektedir.

Canlıların özellikle biyolojik açıdan temel gereksinimi olan su, hayatın sürdürülebilirliği için oksijenden sonra gelen en önemli ve yaşam için olmazsa olmaz bir maddedir. İnsanların 3-4 günden fazla bir süre susuz yaşayamaması ve günde en az 1-2 litre tüketme zorunluluğu olması suyun canlılar için vazgeçilmez bir kaynak olduğunu göstermektedir . Bununla birlikte, su sadece içme ve bireysel olarak beslenme ve temizlikte kullanılmaz. Tarımsal üretimin, hidro enerjinin, sanayi üretiminin ve ekosistemin varlığı ve sürdürülebilmesi için de su olmazsa olmaz bir koşuldur. İnsanoğlu yaşamları boyunca medeniyetlerini oluşturmak amacıyla su kaynaklarını aramış ve bu su kaynaklarının yanına şehirlerini kurarak bugünkü modern yaşamın temellerini atmıştır. Bunun yanı sıra su, yaşamın birçok boyutu (yiyecek güvenliği, beslenme, sağlık, yaşanabilir dengeli bir çevre gibi) açısından kilit önem taşıdığından, su kaynaklarının yönetimi de insanların mutluluğu, sürekli ve dengeli kalkınma, ekolojik bütünlük ve bir tür olarak insanlığın kendi neslini sürdürmesi açısından vazgeçilmez unsurlardan birini oluşturmaktadır.

III ve IV maddede su olmadan da elektrik üretilebilir ve iletişim sağlanabilir.

Kişi başına düşen su miktarı dikkate alındığında su fakiri ülkeler arasında 1000 metre küpten az su miktarı ile Birleşik Arap Emirliği (590 m3),
Gazze (520 m3) ve Kuveyt (100 m3) bulunmaktadır.

Ülkemizde yüzeysel ve yeraltı sularının korunması ve içeriklerine bağlı olarak alınabilecek önlemleri belirlemek amacıyla Su Kirliliği Yönetmeliği’nde kıta içi sular 4, yer altı suları ise 3 kategoride sınıflandırılmıştır. Kıta içi yüzey sularının sınıflandırılması şu şekildedir:
• Sınıf I: Yüksek kaliteli su (Yalnız dezenfeksiyonla içme suyu sağlanabilmektedir.)
• Sınıf II: Az Kirlenmiş su (İleri veya uygun arıtma ile içme suyu sağlanabilmektedir.)
• Sınıf III: Kirli su (Kaliteli su gerektiren endüstriler hariç, uygun bir arıtma gerçekleştirildikten sonra endüstrilerde kullanılmaktadır.)
• Sınıf IV: Çok kirlenmiş su (Daha düşük kalitedeki suları ifade etmektedir.)

Bazı kireç taşlarında, kum taşlarında ve kum ocaklarında, çimento fabrikalarının yakınlarındaki yer altı sularını kullananlarda etkilenim olasılığı yüksektir. Kardiyak, gastrointestinal ve nöromüskuler problemleri olan çocuklarda bu tür kireç ocağı, kum ocağı, çimento fabrikasına yakınlık etken olabilir.

Amipli Dizanteri: Entamoeba histolytica’nın neden olduğu bulaşıcı bir
hastalıktır. Bu hastalık dünyada yaklaşık 100.000 civarında insanın hayatını kaybetmesine neden olmaktadır. Bunun yanında amipli dizanteri, sıtmadan sonra en çok ölüme neden olan protozoon kaynaklı hastalıktır. Amipli dizanteri genel olarak hijyenik özelliklere sahip olmayan besin ve sulardan bulaşmaktadır.

Günümüzde toplam nüfusun %40’ından fazlası su kıtlığı ile karşı karşıyadır. Bu oranın 2050’li yıllarda %65’e çıkması beklenmektedir. Aynı zamanda bir ABD’li günde ortalama 500, bir İngiliz 200 litre su kullanmakta
fakat bazı Afrika ülkelerinde kişi başına düşen günlük su miktarı 3 litreye kadar düşmektedir. Bu durum suyun dağılımında ciddi adaletsizlikler yaşandığını göstermektedir. Dünyada temiz ve güvenilir suya
ulaşımda da büyük sorun yaşayan bölgeler mevcutken Dünya Sağlık Örgütü’ne göre de her gün 5 yaşın altındaki 4.000 çocuk su ve suya bağlı hastalıklardan yaşamını kaybetmektedir. Yoksul ülkelerde yaşayan insanların yetersiz alt yapıya sahip olmasının yanında gelişen ülkelerin doğa üzerinde yarattığı baskının bir sonucu olan iklim değişikliği süreci daha da zorlaştırmaktadır. Bu yüzden yaşam için vazgeçilmez ögelerden biri olan su kaynaklarının yönetilmesi önemli bir unsur hâline gelmiştir.

Dünya genelinde günde ortalama 25 - 30 bin kişi sağlıksız su kullanımı nedeniyle ölmekte, tüm ölümlerin üçte biri ve hastalıkların
% 80’i kirli sulardan kaynaklanmaktadır. Su kirliliğinin sağlık üzerindeki
diğer bir etkisi ise nörotoksisitedir. Sinir sistemi doğal yollardan
oluşan veya insan yapımı çok sayıda kimyasalın zehirli etkilerine karşı oldukça hassastır. Böcek ilaçları ve bununla birlikte suya karışan çok sayıda çözücü sinirler ve sinapslar arasındaki normal uyarı iletişimini bozan tehlikeli nörotoksin örnekleridir. Nörotoksisite baş dönmesi, koordinasyonsuz kas kasılmaları, depresyon ve çeşitli vücut bölümlerinin çökmesine sebep olabilir. Nörotoksisite daha ciddi boyutlara ulaşarak diyafram kaslarının felcine ve solunum güçlüğüne neden olabilir.

Su kaynaklarının kirlenmesinde etkin olan kirleticiler ayrıca su kirliliğinin kaynaklarına göre aşağıdaki şekilde sıralanabilmektedir:
• Sanayi kuruluşları,
• Enerji üretim santralleri,
• Tarımsal faaliyetler,
• Nüfus artışı ve kentleşme,
• Turizm,
• Deniz taşımacılığı ve deniz kazaları,
• Kanalizasyon ve atık deponi alanları,
• Asit yağmurları,
• Hayvansal atık üreten tesisler,
• Erozyon.

Halk sağlığı açısından oldukça önemli bir yeri olan kolera hastalığından korunmak için alınacak hijyen önlemleri şu şekilde sıralanabilir:
• Kolera salgını olan alanlarda kullanılacak su kaynakları kaynatılmadan içilmemelidir.
• Suların mikroorganizmalardan arındırılarak sağlıklı bir forma gelmesi şehir suları, kuyu suları ve akarsular klorlanarak dezenfekte edilmelidir.
• Kanalizasyonlar ile ilişki içerisindeki su kaynaklarından sağlanılan su ürünleri tüketilmemelidir.
• Mikrobiyal pek çok hastalık gibi koleranında taşınmasında etkin rol oynayan böcek ve sinekler için etkin bir mücadele gerçekleştirilmelidir.
• Çiğ sebze ve meyveler dikkatlice yıkandıktan sonra tüketilmelidir.