ÇEVRE SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ

Hava, etrafımızı çeviren bir gaz karışımı olduğu gibi, aynı zamanda pek çok kimyasal tepkime ve canlıların hayatını sürdürebilmesi için hayati öneme sahip bir ortamdır.

Hava kirliliği konusunda yıllardır yapılan araştırmalar sonucu, neredeyse bütün araştırmacıların birleştiği ortak nokta, kirliliğin en önemli sebebinin yanma işlemleri olduğudur.

Aralık 1930 tarihinde Belçika’nın Meuse vadisi olarak bilinen endüstri bölgesinde birkaç gün süren bir sis yine yüzlerce kişinin hastalanmasına ve 60 kişinin ölümüne sebep olmuştur.

Diğer bir ifadeyle hava kirliliği; havada bulunmaması gereken kirletici maddelerin havaya karışması olarak ifade edilebilir.

Temiz olarak kabul edilen kuru troposferik havanın bileşimi Tablo 4.1’de görülmektedir.

Karbon, kükürt ve azot oksitler, atmosferdeki önemli bileşenlerdir ve yüksek derişimlere ulaştık­larında birer hava kirleticisi olarak tanımlanırlar. Bunlardan karbon dioksit (CO2), en baskın olanı­dır ve atmosferin doğal bileşiminde de bulunmak­tadır. Bitki büyümesinde, fotosentez olayındaki rolü sebebiyle önemli bir parametredir.

Birincil kirleticiler belirli bir kaynaktan doğrudan atmosfere salınan kirleticilerdir.

Troposfer: Canlı yaşamının da içerisinde gerçekleştiği, atmosferin yer kabuğundan yukarıya doğru 10-12 km’lik tabakasıdır

İç ortam hava kirliliğine bağlı olarak ortaya çıkan, sebebi ise net olarak belirlenemeyen, binadan çıkıldıktan sonra kaybolan bu rahatsızlıklar genel olarak hasta bina sendromu olarak isimlendirilmektedir.

B­iyoloj­ik membranların yapısında bulunan li­p­tler hücre i­çi­n hayat­i görevler­i yeri­ne geti­ri­rler. Bu li­pi­tler arasında fosfogli­seritler, sfi­ngoli­p­tler ve kolesterol sayılabi­li­r.

Hava Kirliliği, temiz olarak kabul edilen bir atmosferde toz, duman, gaz ve koku gibi kirletici parametrelerin miktarının insan, hayvan ve bitki yaşamına, ticari veya kişisel eşyalara ve bütüncül olarak çevre kalitesine belirli bir süre boyunca zarar verebilecek seviyelere ulaşması olarak tanımlanmaktadır. D şıkkındaki genel tanımlama doğrudur, diğer şıklar bu kapsamda uygun değildir.

Karbon dioksit (CO2), en baskın hava kirleticilerindendir ve atmosferin doğal bileşiminde de bulunmaktadır. Bitki büyümesinde, fotosentez olayındaki rolü sebebiyle önemli bir parametredir, ancak günümüzde ortalama atmosferik derişimi 360 ppm seviyelerinde olan CO2, bu yüksek derişimiyle küresel ısınma olayının en önemli aktörüdür.

Ulusal kirlilik 50 - 500 km, kıtasal kirlilik de 500 km çapın üzerindeki alanlarda gerçekleşen kirlilik olayları için kullanılır. Bu nedenle A şıkkı doğru diğerleri ise uygun değildir.

Bu tür hava kirliliği sorunlarının başında, koku problemi ve duman gelmektedir. Kaynağa yapılacak herhangi bir müdahaleyle sorun hızlıca çözülebilmektedir.

Birincil kirleticiler belirli bir kaynaktan doğrudan atmosfere salınan kirleticilerdir. Partikül maddeler, SO2, CO, radyoaktif elementler, halojenler, karbon, ağır metaller, benzen gibi pek çok uçucu organik bileşik, polenler, bakteriler, vb. birincil kirleticilerdir. C şıkkı doğru, diğer şıklar uygun değildir.

Volkanik patlamalar, bitkilerden belirli zamanlarda salınan polenler, bataklıklardan kaynaklanan metan gazı, topraktaki mikroorganizmaların aktiviteleri sonucu atmosfere verdikleri bazı gazlar, rüzgârın etkisiyle yer yüzeyinden havalanıp atmosfere karışan partikül maddeler atmosferdeki kirleticilerin doğal kaynaklarıdır.

C şıkkı doğrudur.

İkincil kirleticiler, herhangi bilinen bir emisyon kaynağından doğrudan salınmayan, atmosferdeki birincil bileşenlerin kendi aralarındaki kimyasal tepkimeleri neticesinde oluşan kirleticilerdir. Örnek:
O + O2 → O3

Ozon akciğer dokusuna zarar verir, ciğerlerin fonksiyonlarını azaltır, ve ciğerleri diğer kirleticilere karşı hassaslaştırır. Bilimsel bulgular ozonun sadece astım hastaları gibi hassas kimselere değil, sağlıklı bireylere de zarar verdiğini göstermiştir. Doğru şık E dir.

Partikül madde, atmosferdeki ağırlıkları nedeniyle hızla çökebilen büyük partiküllerin dışında, atmosferde yayılan çok küçük tanecikli katı veya sıvı zerrecikleri de kapsar. Başlıca doğal kaynakları; volkanlar, orman yangınları ve çöl tozlarıdır. Doğru şık D dir, diğerleri uygun değildir.

Kurşun insan vücudunda birikim göstererek çeşitli organlarda hasara sebep olmaktadır. Bu etkileri çoğunlukla böbrekler, beyin, merkezî sinir sistemi ve kanda görülmektedir. Kurşun maruziyetiyle ilişkilendirilen rahatsızlıklar ise ostropoz, kasılma nöbetleri, zeka geriliği, davranış bozuklukları, hafıza problemleri, yüksek kan basıncı sebepli kalp krizleri veya anemi olarak sıralanmaktadır. D şıkkı doğru, diğerleri uygun değildir.