Siyasal Çevrebilim

Politik ekoloji kavramı ilk olarak Frank Thone tarafından 1935 yılında “Nature Rambling: We Fight for Grass” adlı makalede kullanılmıştır. 

Politik ekoloji “ekolojik kökenli sosyal bilimler ve politik ekonomi prensipleri arasında bir kesişme noktası” şeklinde tanımlamıştır 

Disipliner kapsam olarak politik ekoloji “İnsanın doğayla ilişkisinde ortaya çıkan sorunların, iki farklı disiplin olarak politika ve ekolojinin sunduğu ortak imkânlarla analiz edilmesi fikrine dayanan ve bu açıdan politika-ekoloji-birey üçgenine oturan bir alan” şeklinde tanımlanmıştır (

Politik ekoloji, çevresel bozulmalar ve siyaset ilişkisi içerisinde “siyasi karar birimleri ve doğa birimleri arasındaki karşılıklı ilişkileri bağımlılık çerçevesinde inceler… çevresel değişimlerin politik sonuçlarıyla ilgilenir” 

Yerelliğe ve küçük öl-çeğe vurgu yapılan doğanın örnek alın-dığı; diğer canlılarla uyum duygusu, tüm yeryüzüne nüfusun dengeli dağılımı, iş-birliğine dayalı yaşam ve çalışma şeklinde formüle edilen toplum modeli. 

Bireysel ya da toplumsal düzeyde, duyu ve algılar vasıtası ile çevreye ve çevresel sorunlara karşı ne hissedildiğine, ne düşünüldüğüne, ne görüldüğüne, ne işitildiğine odaklanılması hâli 

Günümüzde, eko-feminizmden dinsel hareketlere, Çevre korumacılıktan anarşizme, radikal ekolojiden eko-sosyalizme, farklı farklı ekoloji düşüncesinin varlığından söz edebiliriz. 

İnsanın doğaya üstünlüğünü katı bir şekilde reddeden, doğaya özgün bir değer atfeden ve birey ve toplumun doğaya saygı duymalarını isteyen düşünce akımı.

Norveç’li filozof Arne Naess tarafından, dünya üzerinde yaşayan tüm canlıların bağımlılık ilişkisinden ya da hizmetlerinden ötürü değil, içsel, öz varlıkları nedeniyle değerli olduğunu kabulüne dayalı olarak 1973 yılında ortaya atılmıştır. 

Eko-sosyalizm; Ütopik bir şekilde ekolojik dengenin korunmasını amaçlayan yaklaşımlar ile sosyalist düşünürler tarafından ortaya atılan modellerden esinlenen bir sentezdir. 

Çevre sorunlarının ciddiyetinin farkına varılmasıyla sanayici, iş adamı ve aydınların birleşerek 1960’ların sonunda kurdukları Roma Kulübü, Massachusettes Teknoloji Enstitüsünden, çevre ve kalkınma ilişkisini irdeleyen ve geleceğe dair kestirimlerde bulunan bir rapor istemiştir. 

Dr. Dennis L. Meadows başkanlığında, “İnsanlığı Tehdit Eden Sorunlar Projesi” çerçevesinde hazırlanan bu rapor, “Büyümenin Sınırları (Limits to Growth)” adını taşıyordu. 

Sıfır Büyüme Tezi: Hızlı nüfus artışı ve kaynak kıtlığı nedeni ile sınırlandırılma-yan bir büyümenin kısa ya da uzun vadede ekonomilerde ve çevrede bozulma hatta yok olma tehlikesine sebep olacağı düşünülür. Bu düşünceden yola çıkarak kaynakların dengeli ve sürdürülebilir bir şekilde değerlendirilmesi için başta ikti-sadi olarak gelişmiş ülkelerde olmak üzere sıfır büyümeye dayalı kalkınma uygula-malarını benimsemesi gerektiğini ortaya koyan, ancak çok fazla kabul görmeyen ekonomik tez.

1972 yılında Stockholm’de yapılan Birleşmiş Milletler İnsan ve Çevre Konferansı, uluslararası alanda çevre sorunlarının ele alındığı ilk büyük toplantıdır. 

Kyoto Protokolü 1997 Aralık ayında imzalanan, kü-resel ısınma ve iklim değişikliği konusunda mücade-leyi sağlamaya yönelik uluslararası bir anlaşmadır. Bu anlaşmanın devamı niteliğinde 2016 yılında küresel sera gazı emisyonlarının %55’ini oluşturan en az 55 tarafın anlaşmayı onaylama koşulunun sağlanmasıyla Paris Antlaşması yürürlüğe girmiştir. 

• Toplumlarda ekolojik bilincin oluşmuş olması, 

• Çevrede oluşan tahribatın teknik olarak ölçülebilir olması, 

• Küresel ısınma ve ozon tabakasının delinmesi gibi zararların sonucunun dahi kamuoyuyla paylaşılabilir olması, 

• Çevreye ilişkin sorunların yerel olmaktan çıkarak tüm dünyayı etkilemesi, sadece bugünü değil insanlığın geleceğini de tehdit eder hâle gelmesi, 

• Petrol krizi nedeni ile nükleer enerjinin ülkelerin gündemine gelmesi gibi sebeplerdir. 

Yeni Zelanda da 1972 yılında ilk kez kurulan, daha sonra İngiltere, Almanya, Fransa, İtalya, Hollanda, İrlanda gibi ülkelerde kurulmaya başlayan yeşil partiler, bir takım farklılıklar olmakla birlikte genelde benzer ilkeler ve tutumlar üzerinde birleşmişlerdir(

Yeşiller Partisi geleneksel siyasal iktidar anlayışını reddetmesinin yansıra ekoloji, sosyal adalet, barış ve halka dayalı demokrasi gibi dört temel ilke üzerine inşa edilmiştir. 

2012 yılında yayımlanan EELV Manifestosunda; 

• Ekolojik değişim 

• Yeni ekolojik hayat tarzı 

• Her tür eşitsizlik ve ayrımcılıkla mücadele 

• Kurumsal reform 

Konuları partinin öncelik verdiği dört temel alan olarak belirlenmiştir 

Türkiye’de 1988-2008 ve en son Eylül 2020 olmak üzere toplamda 3 kez Yeşiller Partisi kurulmuştur. 1988’de kurulan Yeşiller Partisi 1994 yılında Anayasa Mahkemesi tarafından kapatılmıştır. 2008’de kurulan Yeşiller Partisi 2012 yılında Eşitlik ve Demokrasi Partisi ile birleşerek “Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi” adını almış ancak 2016 yılında bu birliktelikten parti politikalarının yeşil siyaset tarzına uygun olmadığı gerekçesi ile ayrılmış ve hukuki varlığını sona erdirmiştir. Nihayet, Eylül 2020’de yarısı kadınlardan oluşan 110 kurucu üye ile Yeşiller Partisi tekrar kurulmuştur.