ÇEVRE BİLİMLERİ - Deneme Sınavı - 13

Ekosistemler, canlı (biotik) organizmalar ve cansız (abiotik) maddeleri kapsayan alt sistemlerden meydana gelir. Biotik alt sistemler; yeşil bitkiler, tüketiciler ve ayrıştırıcılar arasında gerçekleşen besin zincirini ifade ederken; abiotik alt sistemler ise jeolojik, hidrolojik, toprak vb. ile atmosferdeki iklim olaylarını meydana getiren maddeler ve mineralleri kapsamaktadır.

Ekosistemlerin temel enerji kaynağı güneştir. Birçok ekosistemin devamlılığı güneş enerjisine ve etkileşime bağlıdır. Fakat güneş ışınlarının doğrudan ulaşamadığı ya da çoğu dış etkiye kapalı (izole) olarak enerji ihtiyacının biyokimyasal döngüler ile sağlandığı ekosistemler de (okyanus tabanında yaşayan organizmaların sülfür döngüsü ile enerji sağlaması gibi) mevcuttur.

Doğa, içinde insan faktörünün olmadığı canlı ve cansız varlıkların oluşturduğu insan elinin değmediği ortamdır. Çevre ise insan elinin değdiği, insanın bir nebze de olsa şekillendirdiği ve içinde insanın bulunduğu ortamdır.

İnsanların yaşadığı fiziksel çevrenin içinde birbirleriyle olan sosyal, ekonomik ve siyasal ilişkilerinin gereği oluşturdukları ilişkilerin tümü toplumsal çevrenin oluşmasına neden olur.

Ekolojik açıdan niş, organizmaların içinde bulundukları habitata uyum gösterme tarzı veya üstlendikleri roller olarak tanımlanmaktadır. Ekolojik niş türlere özgüdür. Türlerin avlanma, saklanma ve dış etmenlerden korunma gibi eylemlerde izledikleri yöntemler bağlamında farklılaşmaktadır.

Çevre tarihi disiplini temel olarak insan ve onu çevreleyen dünya ile gerçekleştirmiş olduğu karşılıklı etkileşimleri ya da Donald Worster (1988)ın tanımına göre “kültür” ile “doğal olanın” geçmişte sergilediği karşılıklı etkileşimleri konu alır.

Tarihsel süreçte çevre sorunlarının gelişimi açısından doğrudan ve dolaylı bir şekilde çok önemli yere sahip düşünürler ve onlara ait eserlerden de bahsetmek gerekir. Örneğin John Locke; mülkiyet hakkının toplumsal bir hak olduğunu ifade etmekle birlikte tüm insanlığın birlikte kullandığı ortak değerlerden yararlanabilmek için herkesin kendine ait olan malları başkalarına zarar
vermeyecek bir biçimde kullanmak zorunda olduğuna vurgu yapar.

Rachael Carson (Sessiz İlkbahar-Silent Spring): Modern çevreciliğin başlangıcı olarak kabul edilen ve 1962 yılında yazılan bu eserin ana teması, teknolojilerin olumlu yanları kadar olumsuz yanlarının da olduğu, olumsuz yanları bu şekilde kullanılmaya devam ettikçe insanlığın gelecekte yaşam savaşı vereceği üzerinedir. Eserin, çevreciliğin azınlığın ilgi alanından çıkarak kitlesel harekete dönüşmesinde de önemli bir etkisi vardır.

Bütünsellik (Birbirine Bağlılık); dünyada var olan hava kirliliği, su kirliliği, toprak kirliliği, katı atıklar ve diğer çevre sorunlarının çözümünde, hiçbirini bir diğerinden ayırt etmenin mümkün olmadığı biçiminde tanımlanmaktadır.

çevre sorunlarının ortak özelliklerinden birisi olan ve kalıcı etkilere sahip oluş olarak adlandırılan  özelliğe göre; kirliliğin doğada çevresel değerler üzerinde neden olduğu tahribatın telafisi çoğu kez mümkün değildir. Dünyada muazzam bir ekolojik denge söz konusudur. Var olan bu ekolojik denge bozulmaya başladıktan ve bozulma belli bir noktaya ulaştıktan sonra çevresel değerler oluşan tahribatın üstesinden gelememektedirler.

Çevre

Ozon

İklim

Ormanlık alanların artması.

Toronto konferansı

0-7

Bitki kökleri

Ötrofikasyon

Akifer

%70