CBS'DE PROJE TASARIMI VE YÖNETİMİ I

Yerkabuğunun durağan bir yapıda olmayıp sürekli olarak hareket halinde olduğunu açıklayan Konveksiyon Akımları Teorisini ilk olarak Ampferer 1906 yılında öne sürmüştür. Bu teori ilerleyen yıllarda farklı araştırmacılar tarafından geliştirilmiştir. Yerkabuğunun altındaki sıcaklık ile yeryüzünün sıcaklığı arasındaki ısı farkı sonucunda, yerkabuğunun derinliklerinde konveksiyon akımları meydana gelmektedir. Bu sıcaklığın etkisiyle ısınan magmanın yoğunluğu giderek azalmakta ve bu durum magmanın yüzeye doğru yükselmesine neden olmaktadır. Yükseldikten sonra soğuyan magma bir döngü içerisinde, derinlere doğru inmekte ve tekrar ısınarak yükselmeye başlamaktadır.

Gözle fark edilebilecek yer değiştirmenin meydana geldiği jeolojik yapılara “Fay” denir. Hareketin gerçekleştiği düzlem Fay Düzlemi olarak adlandırılır. Fay düzlemlerinde deprem hareketlerinin etkisiyle Fay Çizikleri oluşur. Bu çizikler daha önce o fay üzerinde meydana gelmiş depremlerin hareket yönünü göstermektedir. Fay düzlemleri yerkabuğunu iki farklı bloğa ayırır.

Gözle fark edilebilecek yer değiştirmenin meydana geldiği jeolojik yapılara “Fay” denir. Hareketin gerçekleştiği düzlem Fay Düzlemi olarak adlandırılır. Fay düzlemlerinde deprem hareketlerinin etkisiyle Fay Çizikleri oluşur. Bu çizikler daha önce o fay üzerinde meydana gelmiş depremlerin hareket yönünü göstermektedir. Fay düzlemleri yerkabuğunu iki farklı bloğa ayırır. Fay düzlemi üzerinde kalan bloğa Tavan Blok, fay düzlemi altında kalan bloğa ise Taban Blok denilmektedir.

P dalgaları, deprem dalgaları arasında en hızlı hareket eden ve sismometrelere ilk ulaşan dalgalardır,

Meydana gelen depremleri tanımlamak, konumlarını belirlemek, yaydığı enerjiyi ifade edilebilmek ve çevreye verdiği zararı tanımlayabilmek için çeşitli parametreler tanımlanmıştır. Bu parametreler:

Yerkabuğunda meydana gelen depremlerin çalışma alanlarına etkilerinin belirlenmesi için yapılan çalışmaya Sismik Tehlike Analizi denir.

Deterministik Sismik Tehlike Analizi (DSTA), çalışma alanında geçmişte meydana gelen depremler doğrultusunda, oluşabilecek benzer depremlerin yerleşim yeri, baraj, enerji santralleri, hastaneler gibi önemli bölge ve yapıları üzerindeki etkilerinin belirlenmesi amacıyla yapılır. DSTA çalışmaları birkaç aşamadan meydana gelir (Şekil 7.10). Bu aşamalar;

Kaynaklar (Fay Zonları) olarak sınıflandırılmıştır. Alansal Kaynaklar, Kuzey Anadolu Fay Zonu, Eskişehir Fay Zonu, Kütahya Fay Zonu ve Simav Fay Zonu olarak belirlenmiştir. Belirlenen zaman periyodunda Noktasal Kaynak olarak, Kuzey Anadolu Fay Zonu’nda 60 adet, Eskişehir Fay Zonu’nda 23 adet, Kütahya Fay Zonu’nda 61 adet ve Simav Fay Zonu’nda 145 adet Mw=4.5’tan büyük ve eşit deprem meydana gelmiştir.

Fay tipleri 4 çeşittir; Normal Faylar, Ters Faylar, Doğrultu Atımlı Faylar, Oblik Faylar

Meydana gelen deprem sonrasında enerjinin ilk olarak açığa çıktığı konuma Depremin Odak Noktası veya İç Merkezi denir.

Depremin odak noktasının dik izdüşümünün, yeryüzünü kestiği noktaya Depremin Dış Merkezi denir.

Yerkabuğunda meydana gelen depremlerin çalışma alanlarına etkilerinin belirlenmesi için yapılan çalışmaya Sismik Tehlike Analizi denir. Sismik Tehlike Analizi çalışmaları yeni yerleşim alanlarının belirlenmesinde, önceden yapılmış yapıların bulunduğu alanları etkileyebilecek ivme değerlerinin hesaplanmasında oldukça önemli değerlendirmeler yapmaya imkan sunar.

Sismik Tehlike Analizi çalışmalarında kullanılan Azalım İlişkilerinde deprem büyüklükleri Moment Büyüklüğü (Mw) kullanılmaktadır.