CBS'DE PROJE TASARIMI VE YÖNETİMİ I

Afet en genel anlamda, doğal ve insan kaynaklı nedenlerle meydana gelerek insan yaşantısını olumsuz etkileyen, sosyal, ekonomik ve çevresel kayıplara neden olan doğal veya teknolojik olaylar olarak tanımlanmaktadır.

Afetzede, afetten etkilenen kişidir.

Tehlike, Can ve mal kayıplarına neden olmanın yanında, sosyo-ekonomik düzen ve etkinliklere zarar verme potansiyeli olan her şeydir.

1:10,000 ölçekli bir haritada gösterilebilecek en küçük mesafe yaklaşık 5 metre’dir.

Hidrolojik afetler şunlardır:

-Sel
• Geniş yayılımlı sel
• Ani sel
• Fırtına kabarması,
dalgalanması
/kıyı seli
- Kütle Hareketi (Islak)
• Kaya düşmesi
• Heyalan
• Çığ
• Tasman, çökme

Deprem tehlike analizlerinin yapılabilmesi için oluşturulacak CBS veri tabanı,
• jeolojik veri tabanı
• sismolojik veri tabanı
• jeodezik veri tabanı
• coğrafik veri tabanı
• mülkiyet veri tabanı
• alt yapı veri tabanı
bilgilerini içermelidir.

İyileştirme, yeniden yapılandırma, ağır hasarlı veya yıkılan yapı enkazlarının kaldırılması, güvenli alanlara yeniden yapıların yapılması ve insanların yerleştirilmesi, afetten etkilenen insanların rehabilitasyonu ve kamusal düzenin sağlanmasına yönelik çalışmaları kapsar.

Zarar azaltma, modern afet yönetimi anlayışının en önemli evresidir. Çünkü olası bir afet durumunda meydana gelebilecek can ve mal kayıplarının azaltılması veya tamamen önlenmesine yönelik faaliyetleri kapsar.

Teknolojik afetler, endüstriyel afetler, çeşitli kazlar ve ulaşım kazları altında toplanmıştır.

Meteorolojik afetler şunlardır:

-Fırtına
• Tropikal
Siklonlar
• Olağanüstü
büyük Tropikal
Siklonlar
• Yerel Fırtınalar

Afet en genel anlamda, doğal ve insan kaynaklı nedenlerle meydana gelerek insan yaşantısını olumsuz etkileyen, sosyal, ekonomik ve çevresel kayıplara neden olan doğal veya teknolojik olaylar olarak tanımlanmaktadır. Afet, Arapça kökenli bir kelime olup, sözlük anlamı; “büyük felaket, bela, yıkım” olarak yer almaktadır.

Harita ölçekleri kabaca üç gruba ayrılır:
• Büyük ölçekli haritalar: 1:25,000 ve üstü
• Orta ölçekli haritalar: 1:1,000,000-1:25,000 arası
• Küçük ölçekli haritalar: 1:1,000,000 ve altı

Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) doğal veya insan kaynaklı afetler için tehlikeli bölgelerin haritalanması, veritabanı oluşturma, bütünleşik afet bilgi sisteminin oluşturulması, afet bilgi envanterinin hazırlanması, görülebilirlik, eğim, bakı, etki alanları belirleme, yüzey analizleri gibi birçok konuda kullanılan etkin bir araçtır. Ayrıca afet riski belirleme çalışmalarında altlık olarak kullanılabilecek bölgesel ve kentsel planlama çalışmalarında da coğrafi bilgi sistemi kullanılmaktadır.

Vektör Veri Katmanı
Noktasal Elemanlar
Zemin Sınıfı
Parseller, yollar, yapılar

Raster Veri Katmanı
Arazi
Kullanımı
Uydu
Görüntüsü
Topoğrafya
Yeryüzü

Meteorolojik Afetler

-Fırtına
• Tropikal Siklonlar
• Olağanüstü büyük Tropikal Siklonlar
• Yerel Fırtınalar

TEKNOLOJİK AFETLER

Endüstriyel Kazalar

- Kimyasal dökülme, saçılma/Gaz kaçağı
-Yıkılma, çökme, devrilme düşme
-Patlama
-Radyasyon /diğerleri

Afet Olay Sayısının Afet Türlerine Göre Dağılımı / Etkilenen Toplam Afetzede Sayısı

Afet türü - (Yüzde)/Kişi sayısı 

Heyelan - (%45) /[13494] / %21 [59345]

Çığ (%2) [731] / %2 [4384]

Afet yönetimi, zarar azaltma (mitigation), hazırlık(preparation), müdahale (response) ve iyileştirme (recovery) evrelerinden oluşur (Şekil 5.12). Bu dört ana evrenin önleme, tahmin ve erken uyarı, etki analizi, rehabilitasyon ve yeniden yapılanma ara evreleri vardır.

Risk yönetimi 

Tahmin ve erken uyarı - Önleme

Kriz yönetimi

Etki Analizi - Yeniden yapılandırma

Afet Yönetim Merkezi’nde bazı CBS uygulamaları

Afetin Yeri, Büyüklüğü ve Etkilerinin Belirlenmesi

Bilgi Depolama ve Kurumlar Arası Bilgi Paylaşımı

İşbirliği ve Koordinasyonun Sağlanması

Tehlike Analizlerinin Yapılması

Afete Müdahale Çalışmalarının Yürütülmesi

Beklenen ve Yaşanan Risklerin Belirlenmesi