CBS'DE PROJE TASARIMI VE YÖNETİMİ I

Ölçeklendirme aşamasında karşılaşılabilecek olan tehlike ve olası etki alanının büyüklüğü dikkate alınır. Doğru yanıt A’dır.

Harita ölçeğinin büyük olması için paydanın küçük olması gereklidir. Doğru seçenek D’dir.

I, II, ve III doğru seçenektir. Doğru seçenek A’dır.

Mikrobölgeleme çalışmalarında harita ölçeği en az 1:5000 olmalıdır. Buna göre doğru seçenek A’dır.

Gaz kaçakları teknolojik afettir. Diğerleri ise doğal afettir. Doğru yanıt A’dır.

Boş arazilerin yerleşime açılması, plansız kentleşme, denetimsiz yapılaşma ve güvensiz yapılarda yerleşim afet risklerini arttırır. Toplu konutlar ise denetim altında inşa edildiği için riski düşüktür. Doğru yanıt E’dir.

Tahmin ve erken uyarı bir ara evredir. Diğer seçenekler ana evredir. Doğru yanıt A’dır.

Adı geçen çalışmalar tehlike analizleri kapsamında yürütülen çalışmalardır. Doğru yanıt A’dır.

Yıllık yağış miktarlarına ilişkin veri tabanı deprem risk analizlerinde kullanılmaz. Doğru yanıt D’dir.

Su kalitesi bilgisi deprem risklerinin belirlenmesine yönelik olarak yararlanılmaz. Doğru yanıt D’dir.

Tehlike; büyük zarar veya yok olmaya yol açabilecek durum; gerçekleşme ihtimali bulunan fakat istenmeyen sakıncalı durum olarak tanımlanmaktadır.

Risk; bir tehlikenin, sosyal yaşantımızı ve yaşam alanlarımızı etkilemesi durumunda karşılaşılabilecek zararlar, kayıplar ve diğer olumsuz etkilerin tamamı olarak tanımlanmaktadır.

Zarar görebilirlik; toplumların ve yaşam alanlarının tehlikelere karşı hassasiyet derecelerini ifade etmektedir.

Mikrobölgeleme ise; Mekansal planlama çalışmaları yapılırken; yerleşime açılması düşünülen boş alanlardaki tüm afet tehlikelerini, yapılaşmış alanlarda ise tüm afet risklerini, büyük ölçekli haritalar üzerinde belirleyerek, güvenli arazi kullanımı ve bölgeleme kararlarının alınmasına, kentsel dönüşüm ve zarar azaltma planlaması çalışmaları için ise; stratejik amaçlar, hedefler ve öncelikler belirlenmesine girdi sağlayan çok disiplinli çalışmalardır.

Dolayısıyla soruda verilen tanım, "afet" kavramına aittir.

Risk; bir tehlikenin, sosyal yaşantımızı ve yaşam alanlarımızı etkilemesi durumunda karşılaşılabilecek zararlar, kayıplar ve diğer olumsuz etkilerin tamamı olarak tanımlanmaktadır.

Zarar görebilirlik; toplumların ve yaşam alanlarının tehlikelere karşı hassasiyet derecelerini ifade etmektedir.

Mikrobölgeleme; Mekansal planlama çalışmaları yapılırken; yerleşime açılması düşünülen boş alanlardaki tüm afet tehlikelerini, yapılaşmış alanlarda ise tüm afet risklerini, büyük ölçekli haritalar üzerinde belirleyerek, güvenli arazi kullanımı ve bölgeleme kararlarının alınmasına, kentsel dönüşüm ve zarar azaltma planlaması çalışmaları için ise; stratejik amaçlar, hedefler ve öncelikler belirlenmesine girdi sağlayan çok disiplinli çalışmalardır.

Afet ise; tehlike ve zarar görebilirlik kavramlarından türeyen bir tanımlamadır. 

Dolayısıyla soruda verilen tanım, "tehlike" kavramına aittir.

After, doğa kaynaklı ve teknolojik olmak üzere iki gruba ayrılmaktadır. Doğa kaynaklı afetler, jeolojik, hidrolojik, meteorolojik, klimatolojik ve biyolojik afetler olmak üzere kendi içerisinde beş gruba ayrılmaktadır. Teknolojik afetler ise, endüstriyel kazalar, ulaşım kazaları ve çeşitli kazalar olmak üzere üç gruptan oluşmaktadır. Soruda verilen deprem, volkan patlaması, salgın hastalık ve fırtına doğa kaynaklı afetler grubunda yer alırken; radyasyon, teknolojik afetler arasındadır.

Hidrolojik afetler; sel (geniş yayılımlı sel, ani sel, fırtına kabarması, dalgalanması/ kıyı seli) ve ıslak kütle hareketlerini (kaya düşmesi, heyelan, çığ, tasman, çökme) kapsamaktadır. Dolayısıyla doğru yanıt III. ve V. maddelerdir.

Ülkemizde meydana gelen afetlerde %45 yüzde oranıyla heyelan en fazla karşılaşılan afet olarak görülmektedir. %18 yüzde oranıyla deprem ve %14 yüzde oranıyla su baskınları meydana gelme sayıları bakımından dikkat çekicidir. Kaya düşmesinin meydana gelme oranı %10 iken; çığ ise %2 oranında meydana gelmektedir.

Afet yönetimi; zarar azaltma, hazırlık, müdahale ve iyileştirme evrelerinden oluşmaktadır. Bu dört ana evrenin önleme, tahmin ve erken uyarı, etki analizi, rehabilitasyon ve yeniden yapılanma ara evreleri bulunmaktadır.

Hazırlıkla olma evresi, karşılaşılan afet durumunda bireysel olarak yapılması gerekenlerin planlaması, kamu hizmeti veren kurum ve kuruluşların hizmetlerinin aksamadan ne şekilde yürütülebileceği, beklenmedik olaylar durumunda plan geliştirebilme stratejilerinin geliştirilmesi ve uygulanmasına yönelik çalışmaları kapsamaktadır.

Müdahale, afet anı veya mümkünse hemen öncesinde yapılması gereken faaliyetlerdir. Afetin etkilerinin belirlenmesi, hasar tespiti, arama ve kurtarma çalışmaları, toplum sağlığı ve güvenliğini sağlama, ulaşım, barınma, hasarlı sistemlerin onarımı ve yeniden işletilmesi gibi çalışmaları kapsamaktadır.

İyileştirme, yeniden yapılandırma, ağır hasarlı veya yıkılan yapı enkazlarının kaldırılması, güvenli alanlara yeniden yapıların yapılması ve insanların yerleştirilmesi, afetten etkilenen insanların rehabilitasyonu ve kamusal düzenin sağlanmasına yönelik çalışmaları kapsamaktadır.

Dolayısıyla soruda açıklanan evre, zarar azaltma evresidir.

Tehlike analizi; tehlikelerin belirlenmesi, tehlike özelliklerinin belirlenmesi, toplum profilinin çıkarılması, risklerin belirlenmesi, senaryoların üretilmesi ve uygulanması evrelerinden oluşmaktadır. Dolayısıyla rehabilitasyon, tehlike analizi evreleri arasında yer almamaktadır.

Afet Yönetim ve Karar Destek Sistemi (AYDES), en genel anlamda bütünleşik afet yönetiminin tüm aşamalarını elektronik ortamda takip edip, yönetebileceğimiz coğrafi bilgi sistemi tabanlı bir karar destek sistemidir. T.C. Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetim Başkanlığı üst koordinasyonunda ilgili kurumlarla koordinasyonlu olarak işletilmektedir. AYDES ile olay komuta sistemi, iyileştirme bilgi sistemi ve mekansal bilgi sistemi üst düzey bir koordinasyon yapısında ele alınmıştır.

Afetler genel olarak; afet öncesi, afet anı ve afet sonrası olmak üzere üç aşamada değerlendirilir. Dolayısıyla afet yönetimi çalışmaları kapsamında geliştirilecek olan CBS uygulamalarında da bu üç aşamanın tümü esas alınmaktadır.