CBS'DE PROJE TASARIMI VE YÖNETİMİ I

Ülkesel ölçekten birim ölçeğine inen planlama çalışmalarında planlama çalışmaları makro düzeyde politika ve plan hedeflerine hizmet ederken, mikro düzeyde program ve proje uygulamaları ile öne çıkmaktadır.

Makro Düzey

Mikro Düzey

Bölge Planları, bir ülkenin sosyoekonomik gelişme eğilimlerini, yerleşmelerin potansiyellerini, gelişme hedeflerini, etkinliklerin ve alt yapının dağılımını belirten ve yerel ölçekte sosyal-fiziksel-ekonomik parametrelere bağlı olarak niteliksel analizlerin gerçekleştiği planlardır. Kalkınma Bakanlığı tarafından gerekli görüldüğü hallerde hazırlanan Bölge planları, Ülke Kalkınma Planları’ndan daha fazla mekan içeriği, İmar Planları’ndan ise daha fazla ekonomik yönü bulunmaktadır.

Nazım ve Uygulama İmar Planları: Düzentasar olarak adlandırılan imar planları ÇDP’lere uygun olarak kentsel ve kırsal alanlarda sosyal ve kültürel gereksinimleri karşılayarak yaşam kalitesini arttırmayı hedeflemektedir. Nazım İmar Planları, 1/5000 veya 1/2000 ölçekte bölgenin genel arazi kullanımı, gelecekteki nüfus yoğunluğunu, yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklük ilkelerini, ulaşım sistemlerini belirleyen mekânsal strateji planlarıdır. Uygulama imar planları ise, planların uygulanması içinde gerekli uygulama etaplarını ve esaslarını ortaya koymaktadır. 1/1000 ölçekte hazırlanan bu planlar, bölgenin yerleşme düzenini, yapı adalarını ve yoğunluklarını ayrıntılı olarak belirlemektedir.

Temel gelişme soğuk savaşın bitmesinin ardından, ülkeler arası şeffaflık ilkesinin benimsenmesi, daha açık politik kurumların oluşması ve küresel bazda bilgi ve iletişim teknolojisinin yayılması ile yaşanmıştır. Daha önceleri hükümetlerin kontrolünde olan uydu görüntüleri alınma ve işletilme çalışmaları özel teşebbüse açılarak hem ticari hem de bilimsel açıdan yeni bir çağ başlamıştır.

Planlama çalışmalarında CBS ve UA olanakları birçok yönden avantaj sağlamaktadır. Özellikle sayısal ortamda elde edilen uydu görüntüleri dönüşümü aletlerine (scanner) gereksinim duymadan kısa bir ön hazırlık işlemi ile CBS ortamına aktarılabilmekte ve görüntülerin kolayca işlenebilir hale getirilmesini sağlamaktadır. Sayısal ortamda elde edilen görüntüler hızlı bir süreçte elde edilebilmelerinin yanı sıra arazi çalışmalarına nazaran düşük maliyet göstermektedir. Ayrıca UA platformları verilerin güncellenmesi ve periyodik bilgi akışlarını sağlamaktadır. Buna ek olarak uzaktan algılanan görüntüler yeryüzünün çok farklı ve ölçekteki detaylarına ilişkin bilgi sağlama avantajlarına sahiptir.

Görüntü çeşitleri analog ya da dijital formattadır ve manuel ya da dijital olarak görüntü yorumlama yapılabilir.

A ve B seçenekleri, "en yakın komşu (nearest neighbour)" yöntemine ilişkin bilgilerdir. C seçeneği, "bilineer enterpolasyon"; D seçeneği ise "kübik eğri" yöntemlerine ilişkin bilgilerdir. E seçeneği ise bilineer enterpolasyon ile kübik eğri yöntemlerinin ortak özelliğidir.

A, C, D ve E seçenekleri, uzaktan algılamanın kıyı yönetimi alanında kullanımına örneklerdir. (Detaylı bilgi için bkz. sayfa 65, Tablo 3.1)

Planlama kavramsal olarak, belirlenen hedefe ulaşabilmek için var olan olanaklar ve karşılaşılan sınırlayıcılar çerçevesinde, yapılabilecek eylemler konusunda karar verme ve bu eylemleri hayata geçirme sürecidir

Planlama istenilen amaçlara ulaşmak için geleceğe yönelik sistemli eylem programları tasarlamak çalışma nesnesine ve gerçekleştirilmesi istenilen amaçların niteliğine göre değişim göstererek ‘planlama’ teriminin önüne getirilecek sıfata bağlı olarak farklı planlama türleri meydana getirmektedir.
Bu bağlamda tarihsel gelişimleri, teknikleri ve ilgi alanlarına göre birbirlerinden farklı planlama türlerinden söz etmek mümkündür. Planlama hizmet ettiği temel alanlara göre (Aydemir ve ark. 1999);
i. Fiziksel (mekânsal) planlama,
ii. Sosyal planlama,
iii. Ekonomik planlama olmak üzere üç bölümde ele alınmaktadır.

Ülkesel Planlar
• Bölgesel Planlar
• Su Havası Planları
• Metropoliten Planlar ↑ Makro Düzey
• Kentsel Alan Planları   ---------------
• Kırsal Alan Planları ↓   Mikro Düzey
• Mahalle Ünite Planları
• Bina Birim Planları

Ülkesel Planlar
• Bölgesel Planlar
• Su Havası Planları
• Metropoliten Planlar ↑ Makro Düzey
• Kentsel Alan Planları   ---------------
• Kırsal Alan Planları ↓   Mikro Düzey
• Mahalle Ünite Planları
• Bina Birim Planları

Sosyo-ekonomik Planlar
• Kalkınma Planı
• Bölge Planları
ii. Üst Düzey Fiziki Planlar
• Metropolitan Alan Planı
• Çevre Düzeni Planı
iii. Yerel Fiziki Planlar
• Nazım İmar Planı
• Uygulama İmar Planı
iv. Özel Amaçlı Planlar
• Koruma Amaçlı İmar Planı
• Turizm Amaçlı İmar Planı
• Özel Çevre Koruma Bölgesi Planı
v. Tamamlayıcı Planlar
• İlave İmar Planı
• Revizyon İmar Planı
• Mevzii İmar Planı

Sosyo-ekonomik Planlar
• Kalkınma Planı
• Bölge Planları
ii. Üst Düzey Fiziki Planlar
• Metropolitan Alan Planı
• Çevre Düzeni Planı
iii. Yerel Fiziki Planlar
• Nazım İmar Planı
• Uygulama İmar Planı
iv. Özel Amaçlı Planlar
• Koruma Amaçlı İmar Planı
• Turizm Amaçlı İmar Planı
• Özel Çevre Koruma Bölgesi Planı
v. Tamamlayıcı Planlar
• İlave İmar Planı
• Revizyon İmar Planı
• Mevzii İmar Planı

Yapay uyduların geliştirilmesinden çok daha önce, 1800 yılında Sir William Herschel tarafından ilk defa kızılötesi tanımının yapılması ve 1839 yılında Louis Daguerre’nin fotoğrafçılığın kimyası hakkındaki deneyimlerini halka duyurması ile başlayan ve balondan fotoğraf çekimine uzanan uzaktan algılama çalışmalarının ikinci kilometre
taşı, hava fotoğrafı platformlarının uçaklara monte edilmesidir. I. ve II. Dünya Savaşları sırasında keşif aracı olarak kullanılan uçaklar sayesinde hava fotoğrafçılığı ve fotogrametri uygulamaları gelişmiştir. 1960 yılında meteorolojik ve klimatolojik amaçlı TIROS-I uydusunun yörüngesine oturtulmasıyla yeni bir çağ başlamış ve ilk kez uzaktan algılama terimi kullanılmaya başlanmıştır

Görsel Yorumlama Elemanları:
• Ton
• Şekil
• Büyüklük
• Patern
• Tekstür
• Gölge
• İlgi

Dijital Görüntü İşleme Görüntü işleme kategorileri; ön-işleme, görüntü zenginleştirme görüntü dönüşümleri ve görüntü sınıflama ve analizi o; (i) Ön işleme, (ii) Görüntü zenginleştirme, (iii) Görüntü dönüşümleri, (iv) Görüntü sınıflama ve analizi olmak üzere dört başlık altında toplanabilir.

HİDROLOJİ
• Sel haritalaması ve izlenmesi
• Toprak nemi tahmini
• Kar örtüsünün değişiminin izlenmesi
• Kar kalınlığı tahmini
• Nehir ve deltalardaki değişimin izlenmesi
• Su havzası haritalaması
• Sulama yönetimi
• Sulak alanların haritalanması ve izlenmesi
TARIM VE ORMANCILIK
• Ürün sınıflaması
• Ürünün durumunun analizi
• Ürün miktarının tahmini
• Toprak karakterlerinin sınıflaması
• Orman tiplerinin sınıflaması
• Biokütle tespiti
• Rejenerasyon
• Yanan alanların tespiti
• Orman tahribatı
• Su havzası yönetimi
ARAZİ ÖRTÜSÜ VE KULLANIMI
• Doğal kaynak yönetimi
• Yaban hayatını koruma
• Temel haritalama
• Yerleşim yerlerindeki değişimler
• Doğal felaketlerin ve kazaların izlenmesi (Sel, deprem, yangın, volkanlar)
JEOLOJİ
• Kaya ve mineral tipleri sınıflaması
• Sedimantasyonun haritalanması ve izlenmesi
• Jeolojik felaketlerin haritalanması
KIYI YÖNETİMİ
• Deniz akıntıları ve dalgalar
• Batimetri
• Balık stokları tespiti
• Su sıcaklığı tespiti
• Su kalitesi
• Planktonlar ve diğer besin elementler
• Petrol kazaları
• Petrol arama
• Deniz taşımacılığı
• Kıyı vejetasyonu haritalaması
• İnsan etkileri

Planlama istenilen amaçlara ulaşmak için geleceğe yönelik sistemli eylem programları tasarlamak çalışma nesnesine ve gerçekleştirilmesi istenilen amaçların niteliğine göre değişim göstererek ‘planlama’ teriminin önüne getirilecek sıfata bağlı olarak farklı planlama türleri meydana getirmektedir. Bu bağlamda tarihsel gelişimleri, teknikleri ve ilgi alanlarına göre birbirlerinden farklı planlama türlerinden söz etmek mümkündür. Planlama hizmet ettiği temel alanlara göre 
i. Fiziksel (mekânsal) planlama,
ii. Sosyal planlama,
iii. Ekonomik planlama olmak üzere üç bölümde ele alınmaktadır.

Metropoliten Planlanması: 1960’lı yılların ikinci yarısında gündeme gelen metropoliten planlaması, büyük kentlerin ülke ekonomisi içindeki payı göz önüne alınarak, kentleşmenin sanayileşme ve kalkınmada itici bir güç olarak kullanılması adına üretilmiş planlardır.