CBS'DE PROJE TASARIMI VE YÖNETİMİ I

Andezit, yüzey (volkanik) kayaç grubuna girer.

Alüvyon, kırıntılı kayaç grubuna girer.

Metamorfizma, magmatik ve sedimanter kayaçların yeraltında diyajenetik değişimlerin meydana geldiği düşük sıcaklık (200°C)/düşük basınç (1-2 kbar) bölgesi ile başlamakta ve kayaçlarda ilk erimelerin başladığı yüksek sıcaklık (700-1000°C)/yüksek basınç (>10 kbar) bölgesi ile sonlanmaktadır.

Yol, tünel, baraj gibi mühendislik yapılarının oturacağı alanlar ile köy yerleşim yerleri ve imar planları için 1/1000 veya 1/5000 ölçekli jeoloji haritalarına gereksinim duyulmaktadır.

Bölgesel ölçekli jeolojik çalışmalar, çevre düzen planları, metropolitan imar planları için oluşturulacak jeoloji haritaları ise 1/25000-1/100000 ölçekli olabilmektedir.

Van Gölü Havzası, denizlerle bağlantısı bulunmadığından kapalı havzaya örnek oluşturmaktadır.

Birbirine komşu iki havzanın drenaj alanlarını ayıran sınır, su ayrım çizgisi veya su bölüm hattı olarak tanımlanmaktadır.

Bir akarsuyun veya nehrin drene ettiği alanın büyüklüğü dikkate alınarak gerçekleştirilen hidrolojik sınıflamada bu alan; bölge, alt bölge, havza, alt havza, drenaj alanı ve alt drenaj alanı olmak üzere altı sınıfa ayrılmıştır.

Hidrolojik çevrimdeki toplam suyun %96.6'sı okyanuslar ve denizlerden % 3.4'ü tatlı sulardan oluşmaktadır.

Konya Kapalı Havzası ve Batı Anadolu Graben Sistemi, ülkemizde yüzeyleyen kırıntılı kayaçlara örnek gösterilebilir.

Jeolojik haritalamanın en önemli amaçlarından biri, haritası çizilen bölgedeki bu kayaç türlerinin dağılımını ortaya çıkarmaktır. Kömür, petrol gibi fosil yakıtlar ve kil gibi endüstriyel hammaddeler sedimanter kayaçlar içinde bulunmaktadır. Jeoloji haritaları ile bu tür ekonomik maden yataklarının belirlenmesi maden işletmelerinin ilk basamağını oluşturmaktadır.

Metamorfizmada etken olan sıcaklık yerkürenin iç ısısından kaynaklanırken, basınç ise metamorfizmanın gerçekleştiği alan üzerindeki litostatik yükten kaynaklanmaktadır. Örneğin; granit, kireçtaşı, kumtaşı ve kömürün gibi kayaçların sıcaklık ve basınç altında metamorfizmaya uğraması sonucunda sırasıyla gnays, mermer ve kuvarsit gibi kayaçlar oluşmaktadır. Jeolojide metamorfik kayaçlar masif olarak adlandırılmakta olup Menderes Masifi (Ege), Istranca Masifi (Trakya), Kırşehir Masifi (Orta Anadolu) ve Bitlis Masifi (Doğu Anadolu) gibi isimler almaktadır

Günümüzde, yaşadığımız doğayı daha iyi anlayabilmemiz ve uyumlu bir şekilde yaşayabilmemiz için farklı disiplinlere hitap eden farklı harita türleri mevcuttur. Bunlardan bazıları; topoğrafik, coğrafik (fiziki, siyasi, nüfus, sanayi, vb...), jeolojik, hidrolojik, hidrojeolojik, morfoloji, maden, deprem, imar planı, vb... olarak sıralanabilir. Burada bahsedilen haritaların temelini topoğrafik haritalar oluşturmaktadır.

Bu bilgilerin kaydedilmesi ile birlikte altlık olarak kullanılan topografik haritalara, birimlerin sınırları çizilmektedir. Saha çalışmasını yürüten yerbilimcilerin kullandıkları araçlar; pusula, çekiç, lup, GPS, şerit metre, fotoğraf makinesi ve saha defteridir.

Hidroloji bilimi, doğa bilimlerinin yanı sıra matematik, fizik, kimya ve biyoloji gibi temel bilimler ile yakın bir ilişki içindedir. Bu tanımıyla, disiplinler arası bir bilim özelliği taşıyan hidrolojinin, diğer bilim dalları ile sınırlarını kesin olarak çizmek çok güçtür.

Hidrolojik çevrimdeki toplam suyun (1.386×109 km3 ) % 96.6’sı okyanuslarda ve denizlerde yer alırken, % 3.4’ünü ise tatlı sular oluşturmaktadır (Şekil 1.8). Dünya üzerindeki tatlı suları miktarı; buzullar (% 69.3), yeraltısuyu (% 30.32), yüzey suyu (% 0.35) ve diğer sular (% 0.04) şeklinde sınıflandırılmıştır (Madiment, 1993; Shiklomanov, 1993). Yüzey sularının % 87.0’si göllerde, % 11.0’i sazlık-bataklık alanlarda ve % 2’si ise akarsular ve nehirlerde yer almaktadır.

Bir akarsu havzasında meydana gelen yağış, yüzeysel akış, vb. hidrolojik süreçleri etkileyen parametreler, havza karakteristikleri (Bayazıt, 2011) olarak tanımlanmaktadır. Bu parametreler; jeolojik ve hidrojeolojik yapı, havzadaki bitki örtüsü, havza büyüklüğü, havzanın ortalama kotu, havzanın eğimi, havzanın alanı ve şekil parametreleri ile havza alanının, çıkış noktasına olan uzaklığa göre dağılımı şeklinde sıralanmaktadır.