CBS’de Yeraltısuyu Haritalaması

Su döngüsü, dünya üzerinde bulunun suların zaman içinde kara, deniz, atmosfer gibi farklı ortamlardan katı, sıvı, gaz gibi farklı fazlarda geçerek oluşturduğu çevrime verilen isimdir.

Yeraltısuyu: Yeraltındaki durgun veya hareket halinde olan tüm sulara verilen isimdir.

Yeraltısuyunun dağılımını ve hareketini inceleyen bilim dalına hidrojeoloji veya yeraltısuyu hidrolojisi denir.

Baz akım: Özellikle yağış veya kar erimesi olmadığı zamanlarda akarsuları besleyen yeraltısuyu akımına verilen isimdir.

Pompaj ile çıkartılan yeraltısuyu özellikle tarım, sanayi ve madencilik alanında yaygın olarak kullanılmaktadır. Barajlardan yeterince su temin edilemediği zamanlarda, evlerde ve kamu binalarında da yeraltısuyu kullanılabilmektedir.

Genel olarak, içinde yeterli miktarda su bulunduran ve bunu kuyulara veya kaynaklara iletebilen formasyonlara akifer adı verilir.

Akarsu yataklarında ve civarında kum, çakıl, taş ve jeolojik aşınma sonucu ortaya çıkan diğer malzemelerin birikmesi ile alüvyon çökeltiler meydana gelir.

Kireçtaşı, çoğunlukla kristal formdaki kalsiyum karbonattan (CaCO3 ) oluşan tortul bir kayaçtır.

Kireçtaşını su ile çözünmesinden dolayı oluşan yüzeyden de görülebilen topoğrafik oluşumlara karst adı verilir.

Kum, çakıl ve diğer küçük kaya parçalarının birbirine kaynaşık halde bulunduğu formasyonlara kumtaşı adı verilir.

Yeraltında su depolama vazifesi gören akiferler genel olarak basınçlı ve basınçsız olmak üzere ikiye ayrılır.

Basınçsız akiferlerin içinde serbest yüzeyli bir su kütlesi bulunur. Serbest su yüzeyine su tablası adı verilir ve üzerinde sıkıştıran bir katman olmadığı için tıpkı yüzeydeki su kütleleri gibi atmosfer basıncına maruzdur.

Su tablasının aşağısındaki kısımda akifer içindeki boşluklar tamamen suyla dolu olduğundan buraya doygun bölge adı verilir.

Basınçlı akiferde açılan bir kuyuda suyun yükseldiği noktaya piyezometrik seviye adı verilir.

Akiferler veya boşluklu ortam içindeki yeraltısuyu hareketini matematiksel olarak tanımlayan denkleme Darcy kanunu (Darcy, 1856) adı verilir.

Bu kanunda temel olarak yeraltısuyu akımının debisinin, akım yönündeki iki nokta arasındaki yük farkı ile doğru orantılı ve aradaki mesafe ile ters orantılı olduğu ifade edilmektedir.

Darcy deneyinde silindir, geçirimsiz bir yüzeye sahip olduğundan basınçlı akiferi temsil etmektedir. Bu silindir aynı zamanda bilinen bir enkesit alanına sahiptir ve bu yüzden debiyi hesaplamak kolaydır.

Kuyular, yeraltısuyundan faydalanmak, su seviyesinin yıl boyunca değişimini gözlemlemek, akiferin hidrolik ve kimyasal özelliklerini belirlemek gibi farklı sebeplerden açılabilirler.

Pompaj yapılmadan önce kuyuda ölçülen su seviyesine statik seviye adı verilir.

Düşüm konisinin yarıçapına etki yarıçapı adı verilir.

Hidrograf: Yeraltısuyu seviyesindeki değişimi zamana karşı gösteren grafiğe verilen isimdir.