Planlama Kavramı Çerçevesinde Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistemleri

Düşünsel düzeydeki bir modelin somut bir platforma aktarılması plan, planın gerçekleşmesine yönelik uygulama sürecinin bütünü ise planlamayı oluşturmaktadır.

Planlama hizmet ettiği temel alanlara göre;
i. Fiziksel (mekânsal) planlama,
ii. Sosyal planlama,
iii. Ekonomik planlama olmak üzere üç bölümde ele alınmaktadır

Ülkesel Planlar
• Bölgesel Planlar
• Su Havası Planları
• Metropoliten Planlar makro düzeyde planları oluştururken 

• Kentsel Alan Planları
• Kırsal Alan Planları
• Mahalle Ünite Planları
• Bina Birim Planları mikro düzeyde kent planlamasına girmektedir. 

Ülkemizde planlama çalışmaları temel olarak beş eksende yürütülmektedir;

i. Sosyo-ekonomik Planlar
• Kalkınma Planı
• Bölge Planları
ii. Üst Düzey Fiziki Planlar
• Metropolitan Alan Planı
• Çevre Düzeni Planı
iii. Yerel Fiziki Planlar
• Nazım İmar Planı
• Uygulama İmar Planı
iv. Özel Amaçlı Planlar
• Koruma Amaçlı İmar Planı
• Turizm Amaçlı İmar Planı
• Özel Çevre Koruma Bölgesi Planı
v. Tamamlayıcı Planlar
• İlave İmar Planı
• Revizyon İmar Planı
• Mevzii İmar Planı

Metropoliten Planlanması: 1960’lı yılların ikinci yarısında gündeme gelen metropoliten planlaması, büyük kentlerin ülke ekonomisi içindeki payı göz önüne alınarak, kentleşmenin sanayileşme ve kalkınmada itici bir güç olarak kullanılması adına üretilmiş planlardır.

Çevre Düzeni Planı (ÇDP): Ülke ve bölge plan kararlarına uygun olarak konut, sanayi, tarım, turizm, ulaşım gibi yerleşme ve arazi kullanım kararlarını belirleyen planlardır. Çevre Düzeni Planları genel olarak arazi kullarım kararlarını vermekle birlikte buna ek olarak ekonomik kararlar ile ekolojik kararların bir arada düşünülmesine olanak sağlamaktadır. 

Ülkemizde fiziksel planlama süreci 3194 sayılı İmar Kanunu ve bu kanuna bağlı yönetmeliklerle yürütülmektedir.

Planlama çalışmalarında CBS ve UA olanakları birçok yönden avantaj sağlamaktadır. Özellikle sayısal ortamda elde edilen uydu görüntüleri dönüşümü aletlerine (scanner) gereksinim duymadan kısa bir ön hazırlık işlemi ile CBS ortamına aktarılabilmekte ve görüntülerin kolayca işlenebilir hale getirilmesini sağlamaktadır. Sayısal ortamda elde
edilen görüntüler hızlı bir süreçte elde edilebilmelerinin yanı sıra arazi çalışmalarına nazaran düşük maliyet göstermektedir. Ayrıca UA platformları verilerin güncellenmesi ve periyodik bilgi akışlarını sağlamaktadır. Buna ek olarak uzaktan algılanan görüntüler yeryüzünün çok farklı ve ölçekteki detaylarına ilişkin bilgi sağlama avantajlarına sahiptir.

Görsel Yorumlama Elemanları:
• Ton
• Şekil
• Büyüklük
• Patern
• Tekstür
• Gölge
• İlgi

Görüntü işleme kategorileri;
ön-işleme, görüntü zenginleştirme görüntü dönüşümleri ve görüntü sınıflama ve analizi o;

(i) Önişleme,

(ii) Görüntü zenginleştirme,

(iii) Görüntü dönüşümleri,

(iv) Görüntü sınıflama ve analizi olmak üzere dört başlık altında toplanabilir.

Geometrik düzeltme, ham görüntüdeki geometrik bozulma etkilerinin (dünyanın kavisli yapısı ve platformun hareketliliği nedeniyle) giderilmesi ve görüntünün yer kontrol noktaları kullanılarak tanımlı bir coğrafi koordinat sistemine oturtulması işlemidir. Düzeltilecek görüntüdeki nokta koordinatları yer kontrol noktalarının koordinatları ile
tanımlanırken (enlem, boylam gibi) yapılan işleme rektifikasyon, ya da geometrik kayıt denilmektedir. 

Kübik eğri yöntemi: Orijinal görüntüde, yeni piksel konumunu çevreleyen sekiz pikselli bir bloğun ağırlıklı ortalaması kullanılarak yeni piksel değeri hesaplanır. Bilineer
enterpolasyonda olduğu gibi bu metotta tamamen yeni piksel değerleriyle sonuçlanır.

Sınıflandırma yöntemleri genel olarak kontrolsüz (unsupervised) ve kontrollü (supervised) sınıflandırma yöntemleri olmak üzere ikiye ayrılır. Kontrolsüz Sınıflandırma
Öncelikle spektral kümeler belirlenir. Bu tamamen yansıma değerlerine dayalı sayısal bir işlem olarak yapılır. Daha sonra bu kümeler sınıf oluşturmak üzere kullanılır. Kontrollü Sınıflandırma işleminde, analist görüntüde bilgi sahibi olduğu homojen örnek alanları tanımlar ve bu alanlar bilgisayar sınıflandırma algoritmasında eğitim alanları olarak temel alınarak sınıflandırma işlemi yapılır. 

Bu model en az üç katmandan oluşur.
Katman 1: Giriş katmanı, sisteme sınıflaması yapılacak bilgiler girilir ve diğer katmanlara buradan veriler aktarılır bu katmanda herhangi bir işlem yapılmaz. Bu katman uydu verilerinin değişik bantlardaki yansıma değerleri ve sınıflamaya yardımcı olacak diğer verilere ait değerleri içerir.
Katman 2: Gizli katmanlar, sayısı kullanıcı tarafından belirlenir, genelde bir fakat dağılım değişkenliği çok yüksek olan veriler için birden fazla kullanılabilir.
Katman 3: Bu sonuç katmanıdır ve arazi sınıflarını içerir.

MO yöntemi Bayesian olasılık teorisine dayalıdır. Bu yöntemde piksellerin varyans–kovaryans ve ortalama değerleri, sınıfların belirlenmesinde kullanılmaktadır. Maksimum Olabilirlik yönteminde, bantlar arası korelasyon ile sınıfların yansıma karakteristikleri ortaya konmaktadır. Tamamen istatistiksel fonksiyonlara bağlı bir sınıflama yöntemidir.

Coğrafi Bilgi Sistemleri, mekansal verilerin toplandığı, bunların görüntülenebildiği, grafik ve öznitelik bilgilerinin ilişkilendirilerek kullanıldığı, farklı bilgi kaynaklarından gelen verileri bütünleştirerek yönetim, planlama ve analiz problemlerinin çözümüne katkıda bulunan, bilgi alışverişinde standardizasyonu ve haritalar yardımıyla öznitelik verilerinin yer aldığı kombinasyonları sağlayan bilgisayar destekli sistemlerdir.

UA ve CBS günümüzde birleşik bir teknoloji olarak;
• Şehir planlaması
• Arazi kullanım planlaması
• Güncel yol ağlarının haritalanması
• Ürün yetiştirmeye elverişli bölgelerin belirlenmesi doğal kaynak kullanımlarının
yönetilmesi vb. konularda birçok soruna çözümler getirmektedir.

• Sel haritalaması ve izlenmesi
• Toprak nemi tahmini
• Kar örtüsünün değişiminin izlenmesi
• Kar kalınlığı tahmini
• Nehir ve deltalardaki değişimin izlenmesi
• Su havzası haritalaması
• Sulama yönetimi
• Sulak alanların haritalanması ve izlenmesi

• Ürün sınıflaması
• Ürünün durumunun analizi
• Ürün miktarının tahmini
• Toprak karakterlerinin sınıflaması
• Orman tiplerinin sınıflaması
• Biokütle tespiti
• Rejenerasyon
• Yanan alanların tespiti
• Orman tahribatı
• Su havzası yönetimi

• Deniz akıntıları ve dalgalar
• Batimetri
• Balık stokları tespiti
• Su sıcaklığı tespiti
• Su kalitesi
• Planktonlar ve diğer besin elementler
• Petrol kazaları
• Petrol arama
• Deniz taşımacılığı
• Kıyı vejetasyonu haritalaması
• İnsan etkileri