CBS'DE PROJE TASARIMI VE YÖNETİMİ I - Deneme Sınavı - 2

Yeraltı suyu seviyesi veya piyezometrik yüzey,
yağış ve pompaj gibi koşullara bağlı olarak sürekli değişim halinde olduğundan farklı tarihlerde alınan ölçümlerden hazırlanan kontur haritaları birbirinden farklı olabilir. Ayrıca gözlem yapılan kuyular ne kadar fazlaysa ve akifer üzerinde ne kadar
homojen dağıldıysa elde edilen kontur haritası da o
kadar doğru olacaktır. Konturların kuzeydekilere oranla daha sık oluşu
piyezometrik yüzeyin eğiminin, diğer bir deyişle hidrolik eğimin, güneyde daha dik olduğunu gösterir. Buna göre orta kısımda konturların oldukça seyrek oluşu bu bölgedeki hidrolik eğimin çok hafif olduğunu gösterir. Benzer şekilde bu konturlar
yardımıyla yeraltısuyunun akım yönü de belirlenebilir. Bunun için en yüksek değere sahip konturdan
başlayarak en düşük değerli kontura doğru aradaki konturları dik açıyla kesen kesintisiz bir çizgi çizmek yeterlidir. Akım yönü haliyle yüksek değerli konturdan düşük değerli kontura doğru olacaktır. Doğru cevap B'dir.

Bu denklemde; Q, akımın debisini (m3
/s); K, akifer içindeki malzemenin hidrolik iletkenliğini
(m/s); A, akımın geçtiği kesit alanını (m 9; Dh, yük farkını (m); L, mesafeyi ifade etmektedir. Doğru cevap A'dır.

Yeraltısularının incelenmesi oldukça önemli bir konudur. Yeraltısuyunun dağılımını ve hareketini inceleyen bilim dalına hidrojeoloji veya yeraltısuyu hidrolojisi denir.

Akarsulardan geçen suyun önemli bir bölümü de mevsime bağlı olarak farklı oranlarda yeraltısuyu tarafından sağlanmaktadır. Buna yeraltısuyu katkısı veya baz akım adı verilir. Baz akım özellikle yağış veya kar erimesi olmadığı zamanlarda akarsuları besleyen yeraltısuyu akımına verilen isimdir.

Eğer aşırı pompaj yapılan yerler deniz kenarlarında bulunuyorsa yeraltı su seviyesinin alçalmasından dolayı denizden yeraltına doğru tuzlu su girişi meydana gelir ve suyu kullanılamaz hale getirir.

Yüzeydeki bir kireçtaşı açıklığından yeraltına giren nehirlere kayıp nehir adı verilir.

Volkanik kayalar, yüksek geçirgenlikli akiferler oluşturabilmektedir. Lav akımlarından oluşan derin çatlaklar, basınçlı gazların oluşturduğu boşluklar, faylar ve soğuma esnasında oluşan diğer çatlaklar özellikle bazalt akiferlerde görülebilen yüksek geçirgenliğin nedenlerini oluşturmaktadır.

Baz akım: Özellikle yağış veya kar erimesi olmadığı zamanlarda akarsuları besleyen yeraltısuyu akımına verilen isimdir.

Yeraltı suyu, yeraltındaki durgun veya hareket halinde olan tüm sulara verilen isimdir.

Akiferler, suyun yeraltında depolanması, oradaki kum, çakıl veya çatlaklı kaya gibi malzemelerin boşluklarında birikmesi şeklinde gerçekleşir. Yeraltında su depolama vazifezi gören akiferler genel olarak basınçlı ve basınçsız olmak üzere ikiye ayrılır.

Piyezometrik yüzey: Akifer içinde her noktadaki basıncı temsilen gösteren yüzeye verilen isimdir

Genel olarak iki tip kuyu vardır. Bunlar pompaj ve gözlem kuyusudur. Pompaj kuyularında pompalama testleri yapılarak akiferin hidrolik iletkenlik ve depolama katsayısı gibi parametreleri belirlenmeye çalışılır. Gözlem kuyuları ise su seviyesindeki değişimleri kaydetmek amacıyla açılır.

Akiferler veya boşluklu ortam içindeki yeraltısuyu hareketini matematiksel olarak tanımlayan denkleme Darcy kanunu (Darcy, 1856) adı verilir.

Hidrograf: Yeraltısuyu seviyesindeki değişimi zamana karşı gösteren grafiğe verilen isimdir.

Enterpolasyon: Bilinen noktalardaki değerleri kullanarak farklı noktalardaki bilinmeyen değerleri elde etmek için kullanılan bir sayısal analiz yöntemi.

Su tablasının aşağısındaki kısımda akifer içindeki boşluklar tamamen suyla dolu olduğundan buraya doygun bölge adı verilir. Su tablasının yukarısındaki kısımda ise boşluklar kısmen suyla doludur. Buraya doygun olmayan bölge veya vadoz bölge adı verilir.

Yeraltısuyunun dağılımını ve hareketini inceleyen bilim dalına hidrojeoloji veya yeraltısuyu hidrolojisi denir.

Akiferler veya boşluklu ortam içindeki yeraltısuyu hareketini matematiksel olarak tanımlayan denkleme Darcy kanunu (Darcy, 1856) adı verilir.

Akiferler veya boşluklu ortam içindeki yeraltısuyu hareketini matematiksel olarak tanımlayan denkleme Darcy kanunu (Darcy, 1856) adı verilir. Bu kanunda temel olarak yeraltısuyu akımının debisinin, akım yönündeki iki nokta arasındaki yük farkı ile doğru orantılı ve aradaki mesafe ile ters orantılı olduğu ifade edilmektedir.

Pompaj yapılmadan önce kuyuda ölçülen su seviyesine statik seviye adı verilir.