CBS'DE PROJE TASARIMI VE YÖNETİMİ I - Deneme Sınavı - 15

KBS'nin CBS ile ilişkisi, gözetilerek tanımlaması "KBS; kentlerin, kentliye sunulacak hizmet­lerin planlanması, planların uygulanması, uygulamaların izlenmesi ve kentliye sunul­masında kullanılan bir CBS uygulamasıdır" biçimde ortaya konulabilir.

Kent verileri arasında "Kadastral bilgiler" kültürel özelliğe sahip olandır.

"Hassas ekosistemler" doğal veri sınıflamasına dahildir.

Türkiye'de Anayasa tarafından tanımlanan yerel yönetimleri doğru bir biçimde ortaya koyan seçenek "Türkiye'de Anayasaya göre, il, belediye ve köy ol­mak üzere 3 tür yerel yönetim vardır"

5393 sayılı Belediye Kanunu’na göre aşağıda sıralanan hizmetlerden "Adaleti sağlama suçluları yargılama" Belediyelere ait değildir.

Mücavir alanları kent yönetimleri "İhtiyaç duyulması halinde kentsel gelişim amacıyla kullanılabilecek komşu alanlardır"

Aşağıda sıralanan Belediyelerde yer alan birimlerde çalışanlardan "CBS/KBS Müdürlüğü" diğerlerine oranla Coğrafya bilgilerini daha çok kullanması gerekir.

Bir belediye KBS sisteminde o yerleşmede yaşayan vatandaşların erişimini özgün yapısıyla "Kentli Arayüzü" sağlar.

KBSde sulara ilişkin planlama için "Hidrolojik" verilerin kullanılması yerinde olur.

Kurumsal analiz kapsamında kullanılan Gökkuşağı Metaforunda "Donanımları çalıştıran ve harita bilgisi yönetimi sağlayan yazılımlar" "Yazılım" sistemi tarafından çalıştırılır.

GİRİŞ
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS), sağladığı kolaylıklar nedeniyle mekânsal verinin ve mekânsal
veriyle ilişkili sözel verilerin bir arada tutulduğu,
analiz edildiği, güncellendiği ve sunulduğu uygulamalar için kaçınılmaz bir araçtır. 1969 yılında,
ünlü peyzaj mimarı Ian McHarg’ın Doğa ile Tasarım (Design with Nature) isimli eserinde ortaya
koyulan çakıştırma analizleri ile temelleri atılan
CBS, o dönemlerde özellikle planlama çalışmalarında kullanılmış ve büyük oranda planlama gerekliliklerini yerine getirmeye yönelik bir gelişim
geçirmiştir. Ancak zaman içinde bu eşsiz aracın
sağladığı hız ve kolaylık birçok uygulama alanında CBS’nin talep edilmesine yol açmıştır. Aynı zamanda büyük bir sektör ve rekabet pazarı olan CBS
yazılım sektörü, çeşitlenen ihtiyaçlara cevap verebilecek yenilikler üretmiştir. Bu sayede, günümüzde
CBS artık sadece planlama odaklı ve büyük ölçekli
bilimsel çalışmalarda kullanılan bir araç değil, aynı
zamanda, tasarım, yatırım planlaması, lojistik gibi
birçok farklı alan ve düzeyde kullanılabilen bir teknoloji haline gelmiştir.

CBS mekânsal ve mekânsal
olmayan verilerin aynı platformda entegre edildiği
eşsiz bir araçtır. CBS çok sayıdaki veriyi aynı anda
analiz edebilmeyi, ileriye yönelik tahmin ve senaryolar üretebilmeyi mümkün kılar. CBS kullanımı
ile benzer veya ilişkili işler/hizmetler gerçekleştiren
kurumlar, birimler ve paydaşlar arasında koordinasyon ve paylaşım kolaylaşır.

Tüm bu özellikler,
CBS’yi ihtiyaca ve uygulama alanına uygun olarak
özelleştirip kullanabilmeyi de mümkün kılmaktadır. Bu nedenle günümüzde, CBS teknolojisine dayalı farklı mekânsal bilgi sistemleri ortaya çıkmaktadır. Ormanlara yönelik tespit, analiz, planlama
ve izlemenin gerçekleştirildiği Orman Bilgi Sistemi, arazilere yönelik verilerin toplanması, analizi
ve güncellenmesi amacıyla oluşturulan Arazi Bilgi
Sistemi, tarımsal üretim tiplerinin mekâna göre belirlenip izlendiği Tarım Bilgi Sistemi bunlara örnek
verilebilir.
Günümüzde gerek sunduk

Günümüzde gerek sundukları hizmetlerin çeşitliliği ve çokluğu, gerek bu hizmetlerin doğru ve
etkili şekilde yerine getirilebilmesi için ihtiyaç duyulan verilerin niteliği ve niceliği nedeniyle CBS
kullanımının kaçınılmaz hale geldiği sektörlerden
biri de yerel yönetimlerdir.

Yerel yönetimler, kent
sınırları içerisinde büyük çoğunluğu mekânsal veri
kullanımına dayalı, kentin ve kentlinin ihtiyaçla rını karşılamaya yönelik hizmetler gerçekleştirirler
ve birçok farklı kurum ve kuruluşla iletişim halinde çalışırlar. Bu zorlu sorumluluk alanı ise kent
ölçeğindeki hizmetlerin planlanması, uygulanması, takibi ve paylaşımı konusunda günümüz şartlarına uygun teknolojilerin kullanılmasını gerekli
kılmaktadır. Bu açıdan, genellikle, CBS’nin kent
ölçeğinde uygulanması olarak tarif edilen Kent
Bilgi Sistemi (KBS) de özellikle ülkemizde son zamanlarda sıklıkla isminden bahsedilen ve bazı yerel
yönetimler tarafından uygulanan bir araç haline
gelmiştir. Bu ünitede KBS, KBS’nin temel bileşenleri ve önemi anlatılacaktır.

KBS’NİN TANIMI VE CBS İLİŞKİSİ
KBS, en yalın şekliyle CBS’nin kent ölçeğindeki uygulaması olarak tarif edilmektedir. KBS, kente
ait mekânsal ve bu mekânsal verilerle ilişkili sözel
bilgilerin temin edildiği, saklandığı, analiz edildiği
ve sunulduğu bir platform olarak kullanılmaktadır. Ancak “CBS’nin kent ölçeğindeki uygulaması”
tanımı beraberinde bazı belirsizlikler de getirebilmektedir. Bu belirsizlikleri gidermek için KBS’den
beklenilenin ne olduğunu, hangi kurumun sorumluluğunda yapılandırılması ve yönetilmesi gerektiğini ve yeteneklerinin nasıl oluşturulacağını açıklığa kavuşturmak önemlidir.

KBS için yapılan diğer tanımlardan örnekler
aşağıda verilmiştir:
• KBS, CBS’nin bir alt bileşeni olup bir ilin
kent merkezine hitap etmektedir (Coğrafi
Tabanlı İl-Kent Yönetim ve Bilgi Sistemi
Teknik Kılavuzu, 2007).

KBS; kentlerin, kentliye sunulacak hizmetlerin planlanması, planların uygulanması,
uygulamaların izlenmesi ve kentliye sunulmasında kullanılan bir CBS uygulamasıdır.

Bu tanımlardan da anlaşılacağı gibi KBS, planlama ve karar üretme süreçlerini içinde barındıran,
kent ölçeğinde kentli tarafından ihtiyaç duyulan likle kentin sağlıklı, sürdürülebilir ve akılcı bir şekilde yönetilmesine ve kontrol edilmesine yardımcı
olabilecek bir araçtır. Söz konusu hizmetler ya da
faaliyet alanları ise çoğunlukla yerel yönetimlerin
yerine getirdikleri temel kent hizmetleridir. Bu
yaklaşım itibari ile yerel yönetimler, KBS’nin oluşturulmasında ve sürdürülmesinde önemli roller üstenmektedirler.
mekânların ve altyapının oluşturulmasına, böyle-

Dolayısıyla, bu ünitede KBS, yerel
yönetimlerin yetki, görev ve sorumlukları çerçevesinde kullanılan mekânsal bilgi sistemi kapsamıyla
ele alınacaktır.
Kent sınırları içinde gerçekleştirilecek planlama sürecinde ihtiyaç duyulan veriler çok geniş
bir yelpazede farklılık gösterebilmektedir. Kent
verisi; bir kentin topoğrafik özellikleri, toprak ve
jeolojik yapısı, hidrolojik özellikleri, bitki ve hayvan varlığı, hassas ekosistemleri, iklim bilgileri gibi
doğal veriler yanında, alan kullanım tipleri, tapu
kayıtları, imar planları, kadastral bilgiler, altyapı ve
ulaşım ağları, sosyo-ekonomik durum, demografik
özellikler, kirlilik dağılımı gibi kültürel verilerden
meydana gelmektedir.