CBS'DE PROJE TASARIMI VE YÖNETİMİ I - Deneme Sınavı - 13

genellikle, CBS’nin kent
ölçeğinde uygulanması olarak tarif edilen Kent
Bilgi Sistemi (KBS) de özellikle ülkemizde son zamanlarda sıklıkla isminden bahsedilen ve bazı yerel
yönetimler tarafından uygulanan bir araç haline
gelmiştir

KBS; kentlerin, kentliye sunulacak hizmetlerin planlanması, planların uygulanması,
uygulamaların izlenmesi ve kentliye sunulmasında kullanılan bir CBS uygulamasıdır

KBS, en yalın şekliyle CBS’nin kent ölçeğindeki uygulaması olarak tarif edilmektedir. KBS, kente
ait mekânsal ve bu mekânsal verilerle ilişkili sözel
bilgilerin temin edildiği, saklandığı, analiz edildiği
ve sunulduğu bir platform olarak kullanılmaktadır.

Anayasaya göre, il (il özel idaresi), belediye ve köy olmak üzere 3 tür yerel yönetim vardır

İl ve ilçe merkezlerinde belediye kurmak zorunlu olup, nüfusu 5000 üzerindeki
yerleşim birimlerinde belediye kurulabilmektedir

Kanun çerçevesinde belediye “belde sakinlerinin mahallî müşterek nitelikteki ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulan ve karar organı seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan, idarî ve malî özerkliğe sahip kamu tüzel kişisi” olarak
tarif edilmektedir.

Toplam nüfusu 750.000’den fazla olan il belediyeleri büyükşehir belediyelerine
dönüştürülebilmektedir.

Mücavir alan, belediye sınırları dışında olan ve ihtiyaç duyulması halinde kentsel
gelişim amacıyla kullanılabilecek komşu alanlardır. Belediye sınırlarına bitişik olmasına gerek olmayıp, köyleri de içerebilir.

Belediyelere tanınan yetkiler incelendiğinde, bu yetkilerin görev ve sorumluluklarını yerine getirmelerine yönelik birçok faaliyeti ve
uygulamayı kapsadığı görülmektedir. Bu yetkilerden bazıları aşağıdaki gibi özetlenebilir:
• Yetkileri çerçevesinde yönetmelik çıkarmak,
yasaklar koymak ve uygulamak
• İzin ve ruhsat verilmesine yönelik işlemler
yapmak
• Vergi, katkı payı, doğal gaz, su vb. tahsilatları yapmak
• İçme suyu, atık su ve yağmur suyuna yönelik altyapı sağlamak

Fen işleri müdürlükleri, genellikle kentte ihtiyaç
duyulan faaliyetler (spor, eğitim, sağlık, kültür vb.)
için gerekli yapıların inşa edilmesi/ettirilmesi hizmetlerini verirler. Ayrıca, hem bu binaların hem de kentteki çeşitli kamu kurumlarına ait diğer yapıların
bakım ve onarım ihtiyacının karşılanmasını sağlarlar.

Jeoloji dünyamızın oluşumunda etken olan dinamik süreçlerin fiziksel ve kimyasal yapısını inceleyen bilim dalıdır. Temel bilimler ile yakın bir ilişki içindedir. Jeoloji multi-disipliner bir bilim dalı olması sebebiyle meteoroloji, morfoloji, hidroloji, arkeoloji, antropoloji, coğrafya gibi pek çok bilim dalıyla da ilişkilidir.

Kayaç bir veya birden çok mineralin doğal yollarla bir arada bulunduğu katı kütle olarak tanımlanmaktadır. Yaşadığımız yer kürenin katı dış yüzeyi farklı kristallenme sistemlerine ve kimyasal yapılarına sahip minerallerden oluşan kayaçlardan oluşturmaktadır. Jeoloji biliminde kayaçlar; magmatik, sedimanter ve metamorfik olmak üzere üç gruba ayrılır. Dünya yüzeyinde yaygın olarak gözlenen ve birçok alanda (binalarda kaplama taşı, mutfak tezgahları, vb.) kullanılan granit, magmatik kayaçlardan biridir.

Yeraltında kısmi ergime sonucu eriyik halde bulunan magmanın, yoğunluk farkından dolayı yeryüzünü yükselirken yeraltında veya yüzünde soğuyarak katılaşması sonucu meydana gelen kayaçlara magmatik kayaç denilmektedir. Derinlerde soğuyan ve kristallenen magmanın oluşturduğu kayaçlar derinlik (plütonik) kayaç olarak tanımlanırken, magmanın yeryüzüne volkanlar aracılığı ile çıkması sonucu oluşan kayaçlara ise yüzey (volkanik) kayaç denilmektedir.

Sedimanter (tortul) kayaçların çökelme ortamı genellikle okyanuslar ve denizler olmakla birlikte, akarsu yatakları, çöller, bataklıklar ve düşük eğimli alanlardır. Sedimanter kayaçlar, çökelme ortamında depolanan sedimanların zaman içinde birikmesi ve sıkışması sonucunda oluşmaktadır. Bu kayaçlar kırıntılı (alüvyon, çakıltaşı, kumtaşı, vb.), kimyasal (traverten, kireçtaşı, vb.) ve organik (kömür, tebeşir, kaya tuzu, vb.) olmak üzere üç şekilde oluşabilmektedir.

Yeryüzündeki detaylar, harita üzerinde sembollerle gösterilmektedir. Bu sembollerin ne anlama geldiği, her haritanın kenarında yer almaktadır. Sembollerin ve açıklamaların bulunduğu bu kısma “lejant (simge)” denir. Lejant, haritanın okunmasını sağlamaktadır.

Jeoloji haritalarının ölçeği çalışmanın amacına göre değişmektedir. Yol, tünel, baraj gibi mühendislik yapılarının oturacağı alanlar ile köy yerleşim yerleri ve imar planları için 1/1000 veya 1/5000 ölçekli jeoloji haritalarına gereksinim duyulmaktadır. Nazım İmar Planı için 1/5.000 ölçekli haritaya ihtiyaç duyulurken Büyükşehir Belediyeleri için hazırlanacak Nazım İmar Planı için 1/25.000 ölçekli harita gereklidir.

Genel anlamda hidroloji, yer kürede suyun çevrimini, dağılımını, fiziksel ve kimyasal özelliklerini, çevreyle ve canlılarla karşılıklı ilişkilerini inceleyen temel ve uygulamalı bir bilim dalıdır. Hidroloji bilimi, doğa bilimlerinin yanı sıra matematik, fizik, kimya ve biyoloji gibi temel bilimler ile yakın bir ilişki içindedir. Hidroloji bilimi, suyun yetersiz olduğu yerde suyun kullanımını, suyun fazla olduğu yerlerde ise suyun kontrolünü ve kirlenme tehlikesi olan bölgelerde ise suyun kirlenmesini önlemek için çözümler üretmek yani eldeki suyun en uygun (optimum) kullanımını ve kontrolünü kapsamaktadır. Hidroloji, yerküre üzerinde suların miktar ve kalite açısından dağılımını inceleyen bir bilim dalıdır.

Hidrolojik çevrim, genel olarak okyanus, deniz, göl, akarsu vb. su kütlelerinde bulunan suyun güneş ısısından dolayı buharlaşması yani gaz haline geçmesi süreci ile başlatılmaktadır. Buharlaşan su kütlesi, atmosfere yükselmekte ve atmosferin ilk katmanı olan troposferde küçük parçacıklar (aerosol) etrafında yoğunlaşarak bulutları oluşturmaktadır. Bulutları oluşturan gaz halindeki su kütlesi, karalar üzerine hareket ederken atmosferdeki süreçler sonucunda yer çekiminin etkisi ile yağmur, kar, dolu vb. gibi farklı yağış formlarında yeryüzüne ulaşmaktadır. Yağış şeklinde yeryüzüne düşen su kütlesinin bir kısmı yeryüzüne düşmeden sürtünme, atmosferik ısı vb. sebeplerden dolayı tekrardan buharlaşarak atmosfere yükselmektedir.

Bir hidrolojik sistemin sınırını; drenaj (havza) alanı, alt drenaj alanı, serbest su yüzeyi ve sazlık-bataklık alan sınırı gibi sınırlar oluşturmaktadır.

Drenaj alanı sınıflamasına göre

Bölge- 1. seviyedir, kapladığı alan > 43500 km²

Alt Bölge- 2.seviyedir, kapladığı alan 27500 - 43500 km²

Havza 3. seviyedir, kapladığı alan 1800 - 27500 km²

Alt Havza 4. seviyedir, kapladığı alan 600 - 1800 km²

Drenaj Alanı 5. seviyedir, kapladığı alan 100 - 600 km²

Alt Drenaj Alanı 6. seviyedir, kapladığı alan < 100 km²