ÇATIŞMA VE STRES YÖNETİMİ II

Bilişsel (düşünce tarzı) alan: İnsanın kendisini, başka insanları, olayları algılama ve yorumlama yollarını değerlendirir.

Duygusal alan: Duygusal tepkilerin görülme sıklığı, yoğunluğu, değişkenliği ve duruma uygun olup olmadığını değerlendirir.

Dürtü kontrolü alanı: Dürtülerini, isteklerini, içinden gelen zorlamaları nasıl kontrol ettiğini gösterir.

Kişiler arası ilişki alanı: Dürtü kontrolü, duygularını ortaya koyma biçimi ile düşünce tarzının kişiler arası alana, insan ilişkilerine nasıl yansıdığı kişiliği değerlendirmede önemlidir.

3. ve 4. alanlar birlikte “Davranışsal alan” olarak da adlandırılabilir.

Bireyin cinsiyeti, yaşı, bedensel yapısı ile kişiliği arasında ilişki olduğu ileri sürülmektedir. Bireylerin cinsiyetlerine göre yapabilecekleri ya da yapamayacakları davranışlar, kişiliğin oluşmasında etkili olabilecektir.

Yapılacaklar:

• Ona karşı her zaman açık ve dürüst olun. Onunla sabit ve düzenli bir ilişki sürdürün.

• İlişkilerinizde onu ilgilendiren konular söz konusu olduğunda, mümkün olduğunca onu bilgilendirin.
• Belirsizlik onlar için çok rahatsız edici bir durum olduğundan kurallara büyük bir titizlikle uyun.
• Tutum ve davranışları karşısındaki insanı ö elendirdiğinden, ö eyle başa çıkmayı öğrenin.
• Onun yalnız size değil herkese aynı kuşkuyla yaklaştığını unutmayın.

• Gereğinde yasaları ve yönetmelikleri hatırlatın.

Bu kişiler yasalar gibi yazılı ya da ahlak kuralları, gelenekler gibi yazılı olmayan toplumsal kurallara uygun davranışlar göstermezler. Sık sık yasal sorun yaşamalarına karşın bunlardan ders almazlar. Suç işleyenlerin %75’inden fazlasında bu kişilik bozukluğu vardır. Bu kişilerin daha ilkokul çağlarında evden ve okuldan kaçtıkları, hayvanlara eziyet ettikleri, arkadaşlarına ve mala zarar verdikleri, yalan söyledikleri, dolandırıcılık ve sahtekarlık yaptıkları görülür. Öfkelendiklerinde kendilerine ve başkalarına zarar verici davranışta bulunurlar. Eylemlerinin sonuçlarını hiç düşünmezler. Başkalarının haklarını önemsemezler. Dünyayı güçsüzlerin her zaman ezilmeye mahkum oldukları bir yer olarak görürler. Kendilerinin her şeyi yapma hakları olduğunu düşünürler. Herkesin çıkar için birbirini kullanabileceğini düşünürler. Eşduyum kurma becerileri gelişmemiştir. Kişisel çıkarları veya zevkleri için başkalarını kandırma temel özelliklerindendir. Dürtüsellik, sinirlilik, saldırganlık gösterirler. Kendisinin ya da başkasının güvenliği konusunda umursamaz ve sorumsuzdurlar. Suçluluk ve pişmanlık duymazlar. Yaptığı kötü davranışlara karşı kendince mantıklı açıklamalar getirirler ve akla yatkın açıklamalar ile insanları etkileyebilirler. İlk anda bir çok insana yardımsever, ilgili, cana yakın ve cömert görünürler. “Vicdan’ları hiç gelişmemiştir. Bencildirler. Kendilerinin anlık istek ve gereksinimlerini her şeyin üstünde tutarlar. Harcamalarını karşılayabilmek için eşini, çocuklarını ve yakınlarını sömürürler ya da yasa dışı yollardan para kazanmanın yollarını bulurlar. Alkol ve haz veren çeşitli maddelere düşkündürler ve sık kullanırlar. Can sıkıntısına katlanamazlar. Görevlerini çoğu zaman tam olarak yerine getirmez, zorlu işlere gelemezler. Bu nedenle çoğu zaman belli bir işte uzun süre çalışamazlar.

Bu kişilik özelliği duygulanımda kararsızlıklar, davranış ve ilişkilerinde tutarsızlıklar ve dürtüsellikle karakterizedir. Bağlandığı kişiye yapışan ve ondan ne olursa olsun kopamayan, terk edilmeye katlanamayan, kızgınlık ve öfkesini denetleyemeyen insanlardır. Yalnızlığa katlanamadıklarından sürekli yakın ilişki kuracakları insan arayışı içindedirler. Diğer yandan çoğu zaman var olan bir ilişkiyi bitirmede çok zorlanırlar ve var olan bir ilişkinin sürmesi için zor kullanmak dahil her türlü yolu denerler. Öfkelendiklerinde hem kendilerine, hem başkalarına, hem çevredeki eşyalara zarar verebilirler.

Bu kişilerin duyguları hızlı değişim gösterir ve duygularını abartılı bir şekilde ifade ederler. Konuşma biçimleri başkalarını etkilemeye yöneliktir. Her ortamda dikkatleri kendi üzerine çekmek için her olanağı kullanırlar. İlgi çekebilmek için yaşadıklarını dramatize eder, yaşadıklarını daha ilgi çekici hale getirmek için gerçekte yaşanmayan olaylarla süslerler. Telkine yatkındırlar, kolay etkilenirler. Sansasyonel olaylar gösterebilirler ve bu yüzden yasalarla başları derde girebilir. Aşırı duygusallık ve sürekli kendisi ile ilgilenilmeyi isterler. Gösterişli ve çekici olmaya çalışırlar. Güzel görünmek için çok çaba harcarlar. İlgi odağı olmadığı durumlarda rahatsız olurlar.

“Herkesten farklı”, “olağanüstü”, “üstün” ve “çok özel” bir kişi olduklarını düşünen kişilerdir. Kendilerini çok beğenirler ve kendilerine hayrandırlar. Kendilerini olduğundan daha akıllı, zeki, yetenekli, yakışıklı ve güzel olarak görürler. Kendilerine herkes gibi davranılmasından rahatsız olurlar. Övünmeyi ve övülmeyi çok seven, ayrıcalıklı bir kişi olduğuna inanırlar. Sıradan insanlar ile arkadaşlık etmek istemezler. Kendisini başkasının yerine koyup onu anlama (eşduyum kurma) yetenekleri gelişmemiştir. Kendileri ile ilgili olumsuz bir şey söylenmesine katlanamazlar. Kolayca kırılırlar, eleştirilmeye çok duyarlıdırlar. Özellikle önemsedikleri insanlar tarafından eleştirilmeye katlanamazlar. Kişiler arası ilişkilerinde bencildirler. Kıskandığı kişileri başkasının gözünde değersizleştirmek için ellerinden geleni yaparlar. Güzellik, gençlik gibi niteliklere aşırı değer verdiklerinden yaşlanmayı kaldıramazlar. Kendi büyüklüklerine sarsılmaz inançları nedeniyle başarısız olabileceklerini düşünemezler; bu nedenle kolayca her türlü riski alabilirler. Başarısız olurlarsa başkalarını suçlarlar. Amacına ulaşmak için başkalarını kullanmaktan ve işi bi- tince onu bir kenara atmaktan çekinmezler. Bir ekibin her türlü başarısını sahiplenir ve kendi çıkarı için kullanırlar.