ÇATIŞMA VE STRES YÖNETİMİ II

1. Günlük stresler; trafik sorunları, ev yaşamındaki sıkıntılar, cüzdanın kaybolması, iş yerinde çatışmalar, aniden davetsiz misafir gelmesi, lastik patlaması, sabah işe geç kalma gibi durumlara bağlıdır.
2. Gelişimsel stresler (kişinin yaşıyla bağlantılı); ergenlik, orta yaş krizleri, menopoz dönemi krizleri.
3. Yaşam krizleri; ölümler, kazalar, boşanmalar, ayrılıklar ve hastalıklar gibi insan yaşamını etkileyebilecek olaylarda ortaya çıkar.

Doğru cevap D seçeneğidir.

Durumsallık Faktörü
Bazı durumlar çalışanların kişilik ve davranışlarını etkilemektedir. Örneğin yetki ve başarı ihtiyacında olan ve bu şekilde yönlendirilen bir kişi yoğun bir iş ortamına getirilirse hayal kırıklığına uğrar, kişi işe karşı ilgisiz kalır ve agresif olur. Tembel ve sorunlu biri olarak görülebilir. Doğru cevap E seçeneğidir.

A Tipi Davranış Biçimi
Bu kişiler, yoğun dürtüleri olan, saldırgan, ihtiraslı, rekabetçi ve zamana karşı yarışan insanlardır Kendisi ve başkalarıyla sürekli bir yarış içindedir. Yemeleri, hareketleri, konuşmaları, araba kullanmaları bile bir yere yetişecekmiş gibi çabuktur. Tüm çabalarına rağmen, düşmanlık, öfke duygu ve davranışları kolayca ortaya çıkabilir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Sakin, hoşgörülü, dingin, sabırlı, ağırdan alan, rahat ve kimseyle yarışmayan ve zaman baskısını hissetmeyen insanlardır. Başkalarıyla kolay iletişim kurarak onları dinlemeye, anlamaya çalışırlar. Duygularını düşüncelerini açık seçik ortaya koyarlar. Planlı, programlı çalışırlar. Başladıkları işi sonlandırmadan başka işe girişmezler. Her alanda başarılı ve becerikli olmadıklarını kabul ederler. Konuşurken sakindirler, sözcükleri ve cümleleri özenle seçerler. Yavaş ve ölçülü hareket ederler. Yarışmaktan, üstün yanlarını belirtmekten hoşlanmazlar. Yaptıkları işte önce kendileri mutlu olmak ister. Başarılarının da hem kendilerine, hem yakınlarına huzur ve mutluluk vermesini isterler. Zamanı iyi kullanırlar. Sorumluluklarının sınırlarını iyi çizerler. Doğru cevap E seçeneğidir.

Kişilik özelliği (bozuklukları), her kişiliğin kendine özel belirtiler göstermesi yanında bazı belirtilerinde ortak olması nedeniyle 3 kümeye ayrılmaktadır.
A Kümesi Kişilik Özelliği (Yapıları): Paranoid, şizoid, şizotipal kişilik özelliği
B Kümesi Kişilik Özelliği (Yapıları): Antisosyal, borderline (sınır), histriyonik, narsistik, çekingen kişilik özelliği
C Kümesi Kişilik Özelliği (Yapıları): Çekingen, bağımlı, obsesif kompulsif kişilik özelliği

Doğru cevap A seçeneğidir.

Kişilik özelliği (bozuklukları), her kişiliğin kendine özel belirtiler göstermesi yanında bazı belirtilerinde ortak olması nedeniyle 3 kümeye ayrılmaktadır.
A Kümesi Kişilik Özelliği (Yapıları): Paranoid, şizoid, şizotipal kişilik özelliği
B Kümesi Kişilik Özelliği (Yapıları): Antisosyal, borderline (sınır), histriyonik, narsistik, çekingen kişilik özelliği
C Kümesi Kişilik Özelliği (Yapıları): Çekingen, bağımlı, obsesif kompulsif kişilik özelliği

Doğru cevap D seçeneğidir.

Paranoid Kişilik Özelliği (Şüpheciler)
Alıngan, kuruntulu, kıskanç, önyargılı, tartışmacı/ kavgacı, insanlarla ilişkilerinde mesafeli, ciddi ve soğuk, şaka kaldırmayan kişilerdir. Başkalarının davranışlarını kötü niyetli olarak yorumladığından sürekli insanlara güvensizlik ve kuşkuculuk gösterme eğilimindedirler. Diğer insanlara karşı temkinli ve aşırı dikkatlidirler. Kendilerine yakın ve sıcak davranıldığında bile bir art niyet ararlar. Doğru cevap A seçeneğidir.

Antisosyal Kişilik Özelliğine Bağlı Stres Yaşayanlara Nasıl Davranmalıdır?
Yapılacaklar:
• Size yanlış gelse bile, başkalarının onun hakkında anlattıklarını ciddiye alın ve dikkatli olun.
• Maddi ve manevi her türlü ilişkide temkinli davranın ve önlemlerinizi önceden alın.
• En yakınınız bile olsa size her zaman bir zarar verebileceğini unutmayın.
• Kesin kurallar koyarak, bunları tavizsiz uygulamaya çalışın.
• Söylediklerine değil, yaptıklarına ve eylemlerine bakın.
Yapılmayacaklar:
• Onları değiştirmeye çalışmayın, üzerlerine düşen görevleri yerine getirmeleri için çaba harcayın.
• Bu kişilerin tutum ve davranışlarını maskeleyen sosyal görünümlerine aldanmayın.
• Yaşananlardan ya da onun yaptıklarından dolayı kendinizi suçlamayın.
• Yaşadıklarından ders çıkaracaklarını düşünmeyin.
• Onlarla gereksiz bir güç savaşına girmeyin.
Siz antisosyal kişilik yapısına sahipseniz neler yapmalısınız?
• Sık sık sevdiğiniz insanları, onların nasıl olduğunu, neler yaşadığını, neler hissettiğini düşünün.
• Bu davranışlarınızın sevdiğiniz insanlara zarar vereceğini sürekli kendinize hatırlatın.
• Olumsuz davranışlarınızı sürdürmenize neden olacağından sürekli bahane aramayın.
• Öfkenizin artacağını hissettiğiniz anlarda o ortamdan uzaklaşarak öfkenizi yatıştırın.
• Arkadaş çevrenizi gözden geçirin, gerekirse değiştirmeyi deneyin.
• Ailenizle daha çok zaman geçirmek için kendinizi zorlayın.

Doğru cevap D seçeneğidir.

Çekingen Kişilik Özelliklerine Bağlı Stres Yaşayanlara Nasıl Davranmalıdır?
Yapılacaklar:
• Eleştirecekseniz önce genel bir övgü ile başlayın, sonra davranışları üstüne oldukça kesin konuşun.
• Çok zorlanacağı bir şey yapması gerektiğinde yaşanacak olayı oyunlaştırarak provasını yapın.
• “Çok nazik” olmasının büyük oranda hayır diyememekten kaynaklandığını unutmayın.
• Aşırıya kaçmadan sosyal ilişkiler kurması için toplantılara ve davetlere onu da çağırın.
• Her hangi bir konuda görüşünü söylediğinde, onun söylediklerini önemsediğinizi gösterin.
• Yapmaktan çekindiği şeylerde, konuyla aşamalı olarak yüzleşmesini destekleyin.
• Kendilerini rahat hissedecekleri bir ortam oluşturun.
• Görüşünün sizin için taşıdığı önemi açıklayın.
• Olumlu yönlerini ve başarılarını sık sık hatırlatın.
• Yardım almasını teşvik edin.
Yapılmayacaklar:
• Tedirgin, ürkek ve korkak hali sizde bir gerginlik yaratsa bile onunla görüşmekten kaçmayın.
• Onu, onun için baş edilmesi çok güç bir durumla baş başa bırakmayın, yakın destek sağlayın.
• Ondan diğer insanlarla ilişki kurmayı ve girişken olmayı gerektiren bir şey beklemeyin.
• “Hayır” diyemedikleri için her türlü angarya onlara kalabilmektedir, buna izin vermeyin.
• Onunla alay etmeyin, dalga geçmeyin. Başkalarının da onunla alay etmesini önleyin.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Bağımlı Kişilik Özelliklerine Bağlı Stres Yaşayanlara Nasıl Davranmalıdır?
Yapılacaklar:
• Onu etkinliklerini artırma, daha fazla sayıda insanla tanışması ve ilişki kurması
için teşvik edin.
• Onsuz da bazı şeyler yapabileceğinizi, bunun, onu terk etmek anlamına gelmediğini açıklayın.
• Sizi ilgilendiren konularda onunda görüşünü alın, söylediklerini önemsediğinizi
gösterin.
• Eğer sizden bir tavsiye isterse, cevap vermeden önce onun kişisel düşüncesini öğrenin.
• Kendi başına bir girişimde bulunduğunda, sorumluluk aldığında bunu takdir edin.
• İşyerinde her türlü sorumluluğu size bırakıyorsa ona sorumluluklarını hatırlatın.
• Başarısız olduğunda bunu büyütmesini önleyin.

Yapılmayacaklar:
• Sizin için yaptıklarından dolayı yaşadığınız suçluluk duygusunun sizi yönlendirmesine izin vermeyin.
• Sizden rica etse bile, onun yerine karar almayın, darda kaldığı her durumda yardımına koşmayın.
• Sürekli onun adına karar vermekten bıkmış bile olsanız onu yalnız bırakmakla tehdit etmeyin.
• Görüş söylemekte zorlandığında ya da ilgisiz şeyler söylediğinde onunla dalga geçmeyin
• Eğer yöneticiyseniz onlara sorumluluk kullanmayı gerektiren işler vermeyin.
• Kendi başına yaşamasını öğrenmesi için, onu tümüyle terk etmeyin.
• Size hediyeler sunarak bağımlılığı satın almasına izin vermeyin.
• Onun sürekli olarak “gölgenizde” yaşamasını kabul etmeyin.
• Başarısız olsalar bile, girişimlerini eleştirmeyin.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Streste, bir tehlike söz konusudur ve önemi kişi tarafından tehlikenin olarak algılanmasıdır.  Ayrıca stres, kontrol edilebilir bir tepki değildir. Genel anlamda stres, kişinin biyolojik ve psikolojik dengesinin bozulmasına gösterdiği tepkidir. Psikolojide kullanılan stres ise, kişinin stres kaynaklarını nasıl algıladığı ve yorumladığına ilişkin bir tanımlamadır.  Görüldüğü gibi stres, organizmanın sadece bir bölümünü değil tümünü etkiler. Bu nedenle doğru yanıt C'dir.

Bireyin kendisi açısından, fizyolojik, zihinsel ve ruhsal özellikleri hakkındaki bilgisidir. Bir insanın kişiliğini 4 alanda incelemek gerekir.
1. Bilişsel (düşünce tarzı) alan: İnsanın kendisini, başka insanları, olayları algılama ve yorumlama yollarını değerlendirir.
2. Duygusal alan: Duygusal tepkilerin görülme sıklığı, yoğunluğu, değişkenliği ve
duruma uygun olup olmadığını değerlendirir.
3. Dürtü kontrolü alanı: Dürtülerini, isteklerini, içinden gelen zorlamaları nasıl kontrol ettiğini gösterir.
4. Kişiler arası ilişki alanı: Dürtü kontrolü, duygularını ortaya koyma biçimi ile düşünce tarzının kişiler arası alana, insan ilişkilerine nasıl yansıdığı kişiliği değerlendirmede önemlidir.
3. ve 4. alanlar birlikte “Davranışsal alan” olarak da adlandırılabilir. Görüldüğü gibi insanın kendisini, başka insanları, olayları algılama ve yorumlama yollarını değerlendirdiği alan bilişsel alandır. Bu nedenle doğru yanıt E'dir.

Kişiliğin oluşumunda bedensel (biyolojik) faktörler, kültürel faktörler, aile faktörü, sosyalleşme faktörü, durumsallık faktörü ve kitle iletişimi ile ilgili faktörler etkili olmaktadır. Maddiyat faktörü bu faktörler arasında yer almaz. Bu nedenle doğru yanıt A'dır.

Günlük yaşamda bireysel (kendinden kaynaklanan), çevresinden (yaşadığı ortamdan kaynaklanan) ve örgütsel (çalıştığı ortamdan kaynaklanan) stres kaynakları vardır. Bireyin
kendisinden kaynaklanan stres nedenleri arasında genetik özellikler, bazı kalıtımsal ve edinsel bedensel bozukluklar, cinsiyet rolleri kıskançlık, farklı değer yargıları yanında kişilik özellikleri önemli bir yer tutar. Görüldüğü gibi ailesel kaynaklı bu gurpta yer almaz. Bu nedenle seçeneklerde I,II ve IV numaralı öncül birlikte aranmalıdır. Doğru yanıt D'dir.

Psikiyatri ders kitaplarında ve psikiyatrik sınıflandırma sistemlerinde belirtilen

B Tipi Davranış Biçimine Sahip Kişiler: 
Sakin, hoşgörülü, dingin, sabırlı, ağırdan alan, rahat ve kimseyle yarışmayan ve zaman baskısını hissetmeyen insanlardır. Başkalarıyla kolay iletişim kurarak onları dinlemeye, anlamaya çalışırlar. Duygularını düşüncelerini açık seçik ortaya koyarlar. Planlı, programlı çalışırlar. Başladıkları işi sonlandırmadan başka işe girişmezler. Her alanda başarılı ve becerikli olmadıklarını kabul ederler. Konuşurken sakindirler, sözcükleri ve cümleleri özenle seçerler. Yavaş ve ölçülü hareket ederler. Yarışmaktan, üstün yanlarını belirtmekten hoşlanmazlar. Yaptıkları işte önce kendileri mutlu olmak ister. Görüldüğü gibi yaptıkları işte önce başkalarını mutlu etmek istemez, önce kendileri mutlu olmak isterler. Bu nedenle doğru yanıt C'dir.

Kişilik Bozuklukları, çocukluk döneminde başlayan, zamanla sabitleşen, mutsuzluğa veya bozulmaya yol açan, katı ve yaygın nitelikteki öznel yaşantılar veya kültürel normlardan sapma olarak tanımlanmaktadır. Kişilik özelliği ile kişilik bozukluğu arasındaki en önemli farklar; mesleki alanda işlevsellikte, toplumsal uyumunda ve insan ilişkilerinde bir bozulma, sorunların farkında olmama ve insanları kendi istekleri doğrultusunda değiştirmeye kalkmasıdır. Esneklik gösterebilmede kişilik özelliği ile kişilik bozukluğu arasındaki önemli bir farktır. Esneklik, sahip olduğu kişilik yapısına karşın, farklı değerlendirebilmeyi ve davranabilmeyi ifade eden bir kavramdır. Bu nedenle doğru yanıt E'dir.

Şizotipal Kişilik Özelliği (Acayipler): 
Bu kişiler düşünceleriyle, yorumlarıyla, konuşmalarıyla, davranışlarıyla ve görünümleri
ile tuhaf, garip ve ekzantrik kişilerdir. İnsanlarla ilişki kurmakta zorlanırlar. Telepati, altıncı
his ve gelecekten haber vermeye inanma gibi tuhaf inanışlar ya da büyüsel düşünceleri
vardır. Yaşamlarını bu inanış ve düşüncelerine göre düzenlerler. Büyü, fal ve astroloji
gibi konulara herkesin gösterdiğinden daha farklı ve aşırı bir ilgi gösterirler. “Uzaylıları
algılama”, “yapılan büyüyü sezme” ve “ruhu hissetme” gibi gerçekdışı garip algılamaları
olur. Konuşmaları çoğu zaman belirsiz, ayrıntıcı, dolaylı ve mecazidir. Uygunsuz ya da
kısıtlı duygulanımları vardır. Birinci derece akrabalar dışında hemen hiç yakın arkadaşları
yoktur. Bu nedenle doğru yanıt A'dır.

Borderline Kişilik Özelliklerine Bağlı Stres Nedenleri:

En stres yaratıcı durum, tutarsız davranışlarını çekemeyen ve onların çelişkili davranışlarına tepki gösteren insanlarla bir arada olmaktır. Kendilerinin gösterdiğine benzer bir tepki gösterildiğinde insan ilişkilerinde ciddi çatışmalar yaşayabilmektedirler. Bu kişilerin bir günlerinin diğer günlerine uymaması, her türlü duyguyu yoğun yaşamaları ve bunların davranışlarını etkilemesi nedeniyle ilişki sürdürmek ciddi sorunlar yaratır. Bu kişilik yapısındaki kişinin duygularındaki gelgitlerin ve öfke patlamalarının ilişkileri her an bozabileceği unutulmamalıdır. Bu nedenle doğru yanıt D'dir.

Obsesif Kompulsif Kişilik Özelliklerine Bağlı Stres Yaşayanlara Nasıl Davranmalıdır?
Yapılacaklar:
• Çok ileri gittiğinde, somut ve kesin kanıtlara dayanan eleştirilerde bulunun.
• Ayrıntıların önemli olduğu, düzenli olmayı gerektiren ve denetimle ilgili işlerde görevlendirin.
• En iyisini yapma uğraşlarını ve mükemmele varma isteğini takdir ettiğinizi söyleyin.
• Düzenli olma isteklerini anlayışla karşılayın.
• Güvenilir ve olduğu gibi görünen birisi olun.
• Ona gevşemenin sevincini yaşatın.
Yapılmayacaklar:
• Fazla sevgi göstermeyin, onu takdir ve hediyelerle boğmayın.
• Düşünce sisteminin içine sürüklenmekten sakının.
• Garip takıntılarıyla alay etmeyin.

Görüldüğü gibi doğru yanıt onlara gevşemenin sevincini yaşatın.Bu nedenle doğru yanıt B'dir.