ÇATIŞMA VE STRES YÖNETİMİ II

Günümüzde ise stres nedenleri günlük stresler, gelişimsel stresler ve yaşam krizleri olarak üçe ayrılmaktadır.

Bir insanın kişiliğini 4 alanda incelemek gerekir.
1. Bilişsel (düşünce tarzı) alan: İnsanın kendisini, başka insanları, olayları algılama ve yorumlama yollarını değerlendirir.
2. Duygusal alan: Duygusal tepkilerin görülme sıklığı, yoğunluğu, değişkenliği ve duruma uygun olup olmadığını değerlendirir.
3. Dürtü kontrolü alanı: Dürtülerini, isteklerini, içinden gelen zorlamaları nasıl kontrol ettiğini gösterir.
4. Kişiler arası ilişki alanı: Dürtü kontrolü, duygularını ortaya koyma biçimi ile düşünce tarzının kişiler arası alana, insan ilişkilerine nasıl yansıdığı kişiliği değerlendirmede önemlidir.
3. ve 4. alanlar birlikte “Davranışsal alan” olarak da adlandırılabilir.

Bir bireyin siyahilere bakış açısı, hem düşünme biçimini hem duygularını hem de bu bireylere davranış biçimini belirleyeceğinden, kişiler arası ilişki alanında kabul edilebilir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Kişiliğin oluşumunda bedensel (biyolojik) faktörler, kültürel faktörler, aile faktörü, sosyalleşme faktörü, durumsallık faktörü ve kitle iletişimi ile ilgili faktörler etkili olmaktadır. Cinsiyet, kronik hastalıklar, yaş ve genler biyolojik faktörler arasında yer alırken; ebeveyn tutumları aile ve kalıtım faktörleri arasında kabul edilebilir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

İnsanlarda herhangi bir olayı nasıl algılayacağını ve değerlendireceğini, yaşadığı olaya nasıl bir tepki göstereceğini ve yaşanan stres ile nasıl baş edileceğini belirleyen en önemli etmenlerden birisi de kişilik özelliğidir (yapısıdır). Kişilik özelliğini bilen bir kişi yaşadığı olayların hangisinin kendisinde stres yaratacağını tahmin edebilmektedir. Bireyin kişilik özelliklerinin farkında olması, stres faktörleri üzerinde denetim kurmasını sağlar. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Kişiliğin oluşumunda bedensel (biyolojik) faktörler, kültürel faktörler, aile faktörü, sosyalleşme faktörü, durumsallık faktörü ve kitle iletişimi ile ilgili faktörler etkili olmaktadır. Doğru yanıt E seçeneğidir.

B Tipi Davranış Biçimine Sahip Kişiler: Sakin, hoşgörülü, dingin, sabırlı, ağırdan alan, rahat ve kimseyle yarışmayan ve zaman baskısını hissetmeyen insanlardır. Başkalarıyla kolay iletişim kurarak onları dinlemeye, anlamaya çalışırlar. Duygularını düşüncelerini açık seçik ortaya koyarlar. Planlı, programlı çalışırlar. Başladıkları işi sonlandırmadan başka işe girişmezler. Her alanda başarılı ve becerikli olmadıklarını kabul ederler. Konuşurken sakindirler, sözcükleri ve cümleleri özenle seçerler. Yavaş ve ölçülü hareket ederler. Yarışmaktan, üstün yanlarını belirtmekten hoşlanmazlar. Yaptıkları işte önce kendileri mutlu olmak ister. Başarılarının da hem kendilerine, hem yakınlarına huzur ve mutluluk vermesini isterler. Zamanı iyi kullanırlar. Sorumluluklarının sınırlarını iyi çizerler. Bu nedenle, stresli durumlarda da durumu çok boyutlu değerlendirmeden harekete geçmemeleri olasıdır. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Kişilik özelliği (bozuklukları), her kişiliğin kendine özel belirtiler göstermesi yanında bazı belirtilerinde ortak olması nedeniyle 3 kümeye ayrılmaktadır: A Kümesi Kişilik Özelliği (Yapıları): Paranoid, şizoid, şizotipal kişilik özelliği, B Kümesi Kişilik Özelliği (Yapıları): Antisosyal, borderline (sınır), histriyonik, narsistik, çekingen kişilik özelliği, C Kümesi Kişilik Özelliği (Yapıları): Çekingen, bağımlı, obsesif kompulsif kişilik özelliği şeklindedir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

İlgili özellikler, şizoid kişilik özelliğine aittir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Narsistik bireyler söz konusu olduğunda, herhangi bir çıkarı olmadan başkasını düşünmesi, iyilik yapması beklenmemelidir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Çekingen kişilik özelliklerine sahip bireyler, başarılarını ve yeteneklerini küçümserken başarısızlık olarak gördükleri her şeyi abartırlar. Çok iyi bildikleri bir konuda bile düşüncelerini pek açıklamak istemezler. Bu bireylere olumlu yönlerini ve başarılarını sık sık hatırlatmak uygun olacaktır. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Obsesif kompulsif kişilik yapısının temel özelliği titizlik, katılık, düzenlilik, ısrarcılık, tutumluluk, inatçılık, kararsızlık, mükemmeliyetçilik ve esnek olamamadır. Ayrıntıcı, kuralcı, inatçı, iş düşkünü, duygusal olmayı zayıflık olarak gören, mantığı ön planda tutan, düzen ve temizlik düşkünü, şaka yapmaktan ve kendisine şaka yapılmasından hoşlanmayan, kolay karar veremeyen ve para harcama konusunda tutumlu kişilerdir. Sorumluluk duygusu aşırı gelişmiştir. Bu kişilere iş yerinde, detaylı kontrol gerektiren işlerin verilmesi uygun olacaktır. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Kişiliğin oluşumunda bedensel (biyolojik) faktörler, kültürel faktörler, aile faktörü, sosyalleşme faktörü, durumsallık faktörü ve kitle iletişimi ile ilgili faktörler etkili olmaktadır.

B tipi davranış biçimine sahip kişiler sakin, hoşgörülü, dingin, sabırlı, ağırdan alan, rahat ve kimseyle yarışmayan ve zaman baskısını hissetmeyen insanlardır.

Kişilik Bozuklukları, çocukluk döneminde başlayan, zamanla sabitleşen mutsuzluğa veya bozulmaya yol açan, katı ve yaygın nitelikteki öznel yaşantılar veya kültürel normlardan sapma olarak tanımlanmaktadır. Kişilik özelliği ile kişilik bozukluğu arasındaki en önemli farklar; mesleki alanda işlevsellikte, toplumsal uyumunda ve insan ilişkilerinde bir bozulma, sorunların farkında olmama ve insanları kendi istekleri doğrultusunda değiştirmeye kalkmasıdır.

Paranoid Kişilik Özelliğine Bağlı Stres Yaşayanlara Nasıl Davranmalıdır?
Yapılacaklar:

Yapılmayacaklar:

Şizoid Kişilik Özelliği (İçe Çekilmişler): Kişinin yaşamı boyunca sosyal ilişkilerinde, duyguların ve düşüncelerin ifadesinde sürekli bir kısıtlılık vardır. Sevinç, heyecan, öfke, korku gibi duyguları dışarıdan kolay anlaşılmaz. Arkadaşlıklara ve diğer insanlarla ilişkiler kurmaya karşı ilgisiz ve kayıtsızdırlar. Yakın ailesi dışında hemen hiç yakın arkadaşları yoktur. Kendisine yakın, sıcak ve sevecen davranan bir kişiye karşı da sıcak ve sevecen yaklaşamazlar. Yalnız kalmayı yeğleyen, mümkün olduğu kadar az ve öz konuşan, çoğu zaman kendi iç dünyasında yaşayan içe dönük insanlardır.

Şizotipal Kişilik Özelliği (Acayipler): Bu kişiler düşünceleriyle, yorumlarıyla, konuşmalarıyla, davranışlarıyla ve görünümleri ile tuhaf, garip ve ekzantrik kişilerdir. İnsanlarla ilişki kurmakta zorlanırlar. Telepati, altıncı his ve gelecekten haber vermeye inanma gibi tuhaf inanışlar ya da büyüsel düşünceleri vardır. Yaşamlarını bu inanış ve düşüncelerine göre düzenlerler. Büyü, fal ve astroloji gibi konulara herkesin gösterdiğinden daha farklı ve aşırı bir ilgi gösterirler. “Uzaylıları algılama”, “yapılan büyüyü sezme” ve “ruhu hissetme” gibi gerçekdışı garip algılamaları olur.

B Kümesi Kişilikler (Dramatik, Coşkulu Kişilikler): Antisosyal, borderline (sınır), histrionik ve narsistik kişilikleri içerir. Bu yapıları olan kişiler sıklıkla heyecanlı, duygusal ve kararsız olarak görünürler.

Çekingen Kişilik Özelliklerine Bağlı Stres Yaşayanlara Nasıl Davranmalıdır?
Yapılacaklar:

Eleştirecekseniz önce genel bir övgü ile başlayın, sonra davranışları üstüne oldukça kesin konuşun.

Yapılmayacaklar:

Obsesif Kompulsif Kişilik Özellikleri (Saplantılılar, Mükemmelliyetçiler, Takıntılılar): Bu kişilik yapısının temel özelliği titizlik, katılık, düzenlilik, ısrarcılık, tutumluluk, inatçılık, kararsızlık, mükemmeliyetçilik ve esnek olamamadır. Ayrıntıcı, kuralcı, inatçı, iş düşkünü, duygusal olmayı zayıflık olarak gören, mantığı ön planda tutan, düzen ve temizlik düşkünü, şaka yapmaktan ve kendisine şaka yapılmasından hoşlanmayan, kolay karar veremeyen ve para harcama konusunda tutumlu kişilerdir.