ÇATIŞMA VE STRES YÖNETİMİ II

Depresyonu olanlarda enerji azlığı, isteksizlik, içe kapanma, dikkati toplamada ve karar vermede güçlük görülürken, ani ve hızlı hareketlerin tersine hareketlerde yavaşlama meydana gelmektedir.

Bunaltı bozukluğu; birçok yaşam olayı ya da durum hakkında aşırı stres, endişe(evham) duyma ile karakterize bir ruhsal rahatsızlıktır.

Sosyal fobi; kişinin sosyal ortamlarda utanacağı ya da küçük duruma düşeceği korkusunu yaşadığı birruhsal rahatsızlıktır. Önceden tanımadığı insanlarla karşılaştığı ya da başkalarının gözü üzerinde olacağı bir ya da birden fazla sosyal eylemden belirgin ve sürekli korkma söz konusudur. Kişi toplantılara katılmak, topluluk karşısında konuşmak ya da yeni insanlarla tanışmaktan korkabileceği gibi birisiyle yemek yemek, karşılıklı ya da telefonda konuşmak, alış-veriş yapmak türünden sıradan aktivitelerde de sorun yaşayabilir.

Bir kişi hastalığı olduğunu öğrendiğinde, 5 aşamalı olarak psikolojik tepki verir. Üçüncü aşama pazarlık aşamasıdır. Ölümcül hasta biraz daha yaşamaya karşılık vaatlerde bulunur. Örneğin “Kızının düğününü görmeyi istediği, başka bir şey istemeyeceği” gibi pazarlıkgerçekte bir erteleme çabasıdır.

Ailede yalnızca ebeveynlein değil tüm aile bireylerinin rollerinin belirli olması gerekmektedir. Sağlıklı ailelerde roller açık, belirgin, uygun şekilde düzenlenmiş ve birbirini tamamlayan özelliktedir. Aile üyesinin yaşına, cinsiyetine, kültürel değerlere ve beklentilere göre roller düzenlenmiştir. Sağlıklı ailelerde gerektiğinde rollerin yer değiştirebildiği ve esnek olabildiği de gözlenir. Eğer bir aile üyesi geçici olarak rolünü yerine getiremez ise diğer üyeler onu rolünü üstlenirler.

İş ortamında yaşanan yoğun ve uzun süreli stres tükenmişliğe neden olabilmektedir. Maslach ve arkadaşları(2001), tükenmişliği, meslekten kişilerin mesleğin özgün anlamı ve amacından kopması ve hizmet götürdüğü insanlarla artık gerçekten ilgilenemiyor oluşu olarak tanımlamaktadır.

Aşırı kriz evresinde, fiziksel ve ruhsal sıkıntıları daha kritik düzeye çıkar. Zihni sürekli iş problemleri ile meşgul olur. İş ortamından, çevresinden kaçıp uzaklaşma düşünceleri olur.

İş hayatında yaşanan tükenmişlik sendromunun birçok nedeni vardır. Mükemmeliyetçi eğilimi olan, hiçbir şeyin yeterince iyi yapılmadığının düşünen, her şeyi kontrol etme ihtiyacı duyan ve yüksek başarı beklentisi olan bireyler tükenme sendromu için risk taşırlar. Ayrıca kendisine ve dünyaya daha karamsar bakan kişiler de bu anlamda riskli kişilerdir. Yaşamını iş merkezli planlayan, uykuya, dinlenmeye vakit ayırmayan, yakın insan ilişkilerinden uzak duran bireyler tükenmişlik sendromuna yakalanma riski taşımaktadırlar. Ayrıca işlerini yaparken yardım istemeyip çok fazla sorumluluk alan kişiler tükenmişlik sendromuna yatkın bireylerdir.

İşyerinde psikolojik taciz

Çalışan bireylerin işyerinde psikolojik tacizden korunmak için alabileceği bazı önlemler vardır. Kendi içine kapanıp bir kenara çekilmemeli, mobbing konusunu iyi bilen uzmanlara başvurmalıdır. Çok gerekmedikçe hastalık raporu alıp işe gelmemezlik yapılmamalıdır. Hedef olunan tacizin başkaları tarafındanda fark edilmesi sağlanmalı, inandırıcı tanıklar bulunmalıdır. Kendisine sözlü verilen emirleri yazılı olarak istemeli; böylece işyerinde psikolojik tacizin belgelendirilmiş olma ilkesi yerine getirilmelidir.Yasal korunmaya yönelik başvurular yapılmalıdır.

Seçeneklerden bunaltı bozukluğu ve somatizasyon bozukluğu stresin neden olduğu rahatsızlıklardandır. Öfke ise stresin neden olduğu davranışsal bir problemdir. Ekonomik fobi diye bir bozukluk olmadığı için doğru yanıt E şıkkıdır.

Ölümcül hastalığa yakalanan bir kişinin olayı kabullenebilmesi geçirmesi gereken aşamalarda aile bireyleri kişiye destek olmalıdır. Bu destek sırasında ise bireyin durumu kabullenmesini kolaylaştırmak için yanlış bilgi vermekten kaçınılması gereklidir. Bu nedenle d ve e şıkları yanlış bir tutumdur. Kişiyi teselli etmek de bu aşamada durumu kabullenmesini güçleştireceği için a seçeneği de yanlıştır. c seçeneğindeki tutum ise kişinin kendi içinde geçireceği pazarlık aşaması ile ilgilidir ve geçekte rteleme çabası olduğu için yanlış bir tutumdur. Bu durumda kişinin duygu ve düşüncelerini ifade etmesine olanak tanınması en doğru tutum olacaktır.

Kişi öncelikli olarak, hastalığı inkar ederek, hasta olduğuna inanmama eğilimi gösterir. Daha sonra niye bu hastalığın kendi başına geldiğini sorgulayarak, öfke ve kızgınlık duyar. Üçüncü aşamada ise hayata dair beklenti ve planlarıyla ilgili kendine vaatlerde bulunarak bir pazarlık içine girer. Daha sonra hastalığın kendinde yarattığı fiziksel ve ruhsal etkilerden dolayı içe dönüklük, üzüntü yaşayarak depresyon belirtileri gösterir. Son olarak da hasta gerçeği kabul edip, yaşamını yeniden yorumlamaya başlar. Bu durumda doğru şık B şıkkıdır.

Sağlıklı ailelerde gerektiğinde rollerin yer değiştirebildiği ve esnek olabildiği de gözlenir. Ancak sorumluluk ve rollerin belirli olması da önemlidir. Esnek olma durumunun da geçici olduğu göz önüne alınırsa, a şıkkında verilen, babanın evde olmadığı durumda geçici süreyle annenin sorumlulukları üstlenmesi doğru seçenektir.