ÇATIŞMA VE STRES YÖNETİMİ II

Selye stres kavramını günümüz anlamıyla tıp ve psikoloji literatüründe ilk olarak kullanan isimdir dolayısıyla onun attığı temel üzerinden gidiliyor ünitede. Selye stresi uyaranlara karşı organizmanın verdiği yanıt olarak tarif etmiştir. Ayrıca farklı stresörlerin insan üzerinde benzer bedensel tepkilere yol açtığını saptamıştır fakat bu saptamanın her zaman doğru olmadığı anlaşılmıştır.

Bir fizikçi olan Robert Hook stresi elastikli bir nesne ve ona uygulanan dış güç arasındaki ilişki şeklinde tanımlanmıştır. Dolayısıyla yukarıdaki voleybol topu ile voleybolcu arasındaki ilişkiyi en iyi şekilde açıklayan tanım ona ait olanıdır. Canon stresi canlı organizmanın içsel dengesinin dışsal güçlerce bozulması sonucunda oluşan bir tepki olarak ele almış. Young stresi maddenin kendi içinde olan güç veya direnç olarak tarif etmiş. Selye ise stresi uyaranlara karşı organizmanın verdiği özel olmayan tepki olarak tanımlamıştır. Bütün bu tanımlamaları anlayan öğrencinin aralarından en uygun olan Robert Hook'un tanımını örnek ile eşleştirmesini bekliyoruz.

Yukarıda kişi hem kendisinde strese neden olan etmeni (iş görüşmesini yaptığı kişi) hem de strese verdiği yanıtı/tepkiyi tanımlamakta (beni de strese soktu). Dolayısıyla her iki durumu bir arada verilen doğru şık 'c' şıkkıdır.

Stres ile ilgili literatürde biriken bilgiler göz önüne alındığında stresin tanımıyla ilgili bazı ortak özellikler sıralanmıştır: 1) Stres, kişi ve dış çevrenin etkileşimi sonucunda oluşur. 2) Streste, bir tehlike veya tehdit söz konusudur. 3) Stres, organizmanın sadece bir bölümünü değil tümünü etkiler. 4) Stres kontrol edilebilir bir tepkidir değildir. Dolayısıyla buradaki doğru cevap sadece doğru cevapların bulunduğu B şıkkıdır.

Stresörler fiziksel, sosyal ve psikolojik stresörler olarak sınıflandırılırlar. Yukarıdaki durum sosyal stresörler içerisinde örnek olarak verilen 'ekonomik çalkantılar' ve psikolojik stresörler içerisinde örnek olarak verilen 'işten çıkarılma' örneklerine uygundur. Dolayısıyla doğru cevap 'E' şıkkıdır.

Genel adaptasyon sendromunu 'alarm-direnme-tükenme' sırasıyla gerçekleşir.

Savaş ya da kaç tepkisi nedeniyle hipotalamus-hipofiz-böbrek üstü sistemi harekete geçer ve böbrek üstü bezlerinden adrenalin ve kortizol denilen hormonlar salgılanır. Bu sistemin harekete geçmesiyle sırayla yukarıdaki fizyolojik değişimler meydana gelir. Solunum hızı ve derinliği artar, karaciğerde depolanmış halde bulunan şekerin yıkılım ve çözülmesi artar, kalp hızında, kan basıncında, kalp kaslarının kasılma güçlerinde artma ve göz bebeklerinde genişleme olur.